Wybrane metody neurorehabilitacji dzieci.doc

Wybrane metody neurorehabilitacji dzieci

Ogólne zasady Fizjoterapii

Zasada nie szkodzenia „primum non nocere”

• Znajomość prawidłowego rozwoju
• Pełna diagnoza
• Znajomość przeciwwskazań
• Zastosowanie czynności usprawniających i innych zabiegów
• Znajomość prawidłowej ontogenezy motorycznej jest obowiązkowa dla wszystkich osób mających kontakt z dziećmi
• Wiedza na temat mechanizmów warunkujących rozwój oraz znajomość prawidłowego modelu rozwoju dziecka stanowią nieodzowną bazę do podjęcia działań terapeutycznych.
• Dla analizy nieprawidłowości motorycznych wymagana jest wiedza o prawidłowejmotoryce w połączeniu z odruchami.

Zasada powszechności

• Powszechna dostępność do świadczeń fizjoterapeutycznych
• Działalność diagnostyczna, organizacyjna i profilaktyczna

Zasada wczesności

• Szczególne znaczenie w wieku rozwojowym
• Rozwój w jak najbardziej optymalnych warunkach od samego początku
• „sterowanie kompensacją” – możemy wpływać na ewolucje mechanizmów patologicznych
• szansa uniknięcia lub zmniejszenia wtórnych skutków uszkodzenia – interwencja zanim nastąpią nieodwracalne lub trudne do skompensowania zmiany.
• Wczesna rehabilitacja daje szansę na wyrównanie deficytów rozwojowych głównie poprzez wykorzystanie możliwości plastycznych i mechanizmów kompensacyjnych mózgu.
• Szczególną dynamika charakteryzuje się rozwój dziecka w pierwszym roku życia.

Odpowiednio wczesne

• pomiędzy 3 a 6 miesiącem życia wg. Bobach
• w I kwartale wg. Volty

Rozpoczęcie właściwego usprawniania ma istotny wpływ na dalszy przebieg rozwoju psychomotorycznego dziecka.

• Rozpoczęcie rehabilitacji dzieci z wczesnym uszkodzeniem mózgu w odpowiednim czasie jest bardzo ważne i niejednokrotnie decyduje o stopniu niepełnosprawności w przyszłości.

Strategie postępowania

• Nadinterwencja (na wszelki wypadek, rutyna, zła ocena sytuacji)
• Zaniechanie interwencji ( odłożenie w czasie)
• Dynamiczne dostosowanie zakresu i czasu interwencji do potrzeb dziecka i rodziców

Opieka i wczesna stymulacja rozwojowa

• Indywidualnie dobrana opieka i pielęgnacja
• Adaptacja otoczenia do potrzeb dziecka
• Asystowanie w rozwoju pozytywnych relacji rodzice – dziecko
• Asystowanie w rozwoju umiejętności jedzenia i mowy
• Asystowanie w rozwoju spontanicznej aktywności ruchowej
• Ułatwianie rozwoju zdolności poznawczych dziecka
• Stymulacja, rehabilitacja, wybór technik, modyfikacja wzorców postawy i ruchu

Zasada ciągłości

• Rozwój procesem ciągłym
• Systematyczność postępowania zapobiega powstawaniu niewłaściwych wzorców ruchowych przekreślających efekty wcześniejszej pracy

Zasada kompleksowości

• Oddziaływanie na wszelkie sfery rozwoju dziecka
• Wykorzystanie wszystkich dostępnych środków składowych rehabilitacji
• Współdziałanie z całym zespołem rehabilitacyjnym

„Problemy dzieci z zaburzeniami pochodzenia ośrodkowego są rozległe i dotyczą – oczywiście, w różnym stopniu – praktycznie wszystkich sfer rozwoju psychomotorycznego. Taka sytuacja sprawia, że dzieci te wymagają kompleksowej terapii”

Zasada rozwojowa

• Postępowanie zgodne z fizjologiczną sekwencja rozwoju z uwzględnieniem rozwojowych możliwości i potrzeb usprawnianego dziecka

NIE!

              Zdobywanie „kamieni milowych” i odtwarzanie rozwoju

Tak!

              Oddziaływanie na nerwowe mechanizmy rozwoju z uwzględnieniem fizjologicznej ich chronologii i znaczenia na poszczególnych etapach rozwoju

Zasada odruchowości

• Modyfikowanie odruchów ( hamowanie i torowanie)

Zasada kolektywności

• Plusy terapii grupowej
  *przystosowanie do środowiska
  *obserwacja innych, naśladowanie i nasilenie pomocy

Zasada współpracy z rodzicami

• Rodzic opiekunem, decydentem, obserwatorem
• Rodzic zaangażowany, systematyczny i przestrzegający zasad i zaleceń pielęgnacyjnych
• Postawa rodzica
  pozytywna => sprzyjająca
  negatywna => nadopiekuńcza lub roszczeniowa

Skuteczność usprawniania zależy nie tylko od jakości i częstotliwości zajęć usprawniających, którym jest poddane dziecko, ale także od jakości życia jego rodziny, relacji w tej rodzinie oraz warunków społeczno – ekonomicznych, ekonomicznych których dziecko i jego rodzina funkcjonują.

• Działania na rzecz rodziny
• Grupa wsparcia
• Grupy matki z dzieckiem

Współpraca z rodzicami rozpoczyna się na etapie szeroko pojętej diagnozy

• Moment poinformowania o niepełnosprawności dziecka
• Akceptacja faktu niepełnosprawności
• Stosunek do usprawniania dziecka i innych późniejszych działań na rzecz dziecka i jego rodziny

Dobre doświadczenie zdobyte przez dziecko i rodziców w początkowym etapie usprawniania SA warunkiem podstawowym i koniecznym do ich późniejszego pełnego zaangażowanie i wykorzystania tkwiącego w dziecku potencjału rozwojowego.

Metody neurorehabilitacji dzieci

• Rozwój na potrzeby terapii dzieci ze schorzeniami układu nerwowego, zwłaszcza m.p.dz.
• Dzisiaj „uniwersalna wartość” – powszechnie stosowane w innych dysfunkcjach szczególnie w wieku rozwojowym
• Leczenie *niepostępujących uszkodzeń,
  *zmieniających się objawów
  *łagodzące skutki,

CEL:

              „Przystosowanie dziecka oraz środowiska zewnętrznego tak, aby mogło wykorzystać swe możliwości na tyle, na ile pozwala mu istniejące uszkodzenie oraz uzyskać niezależność na każdym etapie swojego rozwoju”

KONCEPCJA NDT – BOBACH

              Koncepcja – łac. konceptio – pomysł, projekt, plan działania wynikający z analizy faktów i poparty argumentami.

              Metoda – badanie, sposób wykonania, świadome i konsekwentnie stosowany sposób postępowania dla osiągnięcia określonego celu.

Koncepcja Bobath

Jest podejściem do rozwiązania problemu

• Analiza głównego problemu pacjenta jest bazą do oceny klinicznej, terapii ( interwencji) i postępowania z osobami z uszkodzeniami motorycznymi, zmysłowymi, percepcyjnymi i poznawczymi w wyniku uszkodzenia CSN
• Aktywności pacjenta analizowane są w oparciu o zrozumienie funkcji (włączając jakość napięcia mięśniowego, wzorce postawy i ruchu) i ich wpływu na partycypowanie pacjenta w życiu codziennym

Koncepcja NDT – Bobath

              NDT –neuro developmental treatment

              NDT – leczenie – terapia neurorozwojowa

Koncepcja Bobath – mianownictwo

• Jakość wzorca ruchowego i mechanizm ruchu, ( co potrafi, w jaki sposób, wzorzec ruchu – prawidłowy/nieprawidłowy)
• Studium zachowań \ ruchowych
• Prawidłowy mechanizm kontroli postawy
• Punkty kluczowe
• Wspomagania
• Handling ( przygotowanie pacjenta do terapii, informacja dla matki, kontakt z dzieckiem, dziecko „aktywne”)
• Problem główny pacjenta
• Klasyfikacja porażenia mózgowego
• Aktywność ( aktywne działanie przeciwko sile grawitacji)
• Pozycja ( kluczowa w terapii ze względu na najbardziej korzystny „aktywny” układ posturalny)
• Liniowość (aligment)

Jakość wzorca ruchowego

• Sposób wykonania ruchu
• Mechanizm wykonania ruchu
• Kontrola pozycji ruchu
• Motoryka spontaniczna
• Motoryka stymulowana
• Zmiana pozycji
• Sposób zmiany pozycji

Studium zachowań ruchowych – obserwacja ruchu prawidłowego i nieprawidłowego

• Analiza wpływu zmienności aktywności odruchowej na rozwój ruchowy( wyhamowanie odruchów tonicznych i zamiana na reakcje równoważne i reakcje prostowania)
• Znaczenie wariantowości i zmienności prawidłowego rozwoju psychomotorycznego.
• Wpływ środowiska = otoczenia na rozwój człowieka
• Obserwacja spontanicznej aktywności i przystosowanie jako najważniejsze narzędzie diagnostyczne

Prawidłowy mechanizm kontroli postawy

• Rozwój, wielkość i rozkład napięcia mięśniowego ( posturalnego)
• Wyhamowanie tonicznej aktywności odruchowej i rozdzielenie globalnych synergii mięśniowych
• Rozwój kontroli środka ciężkości ciała
• Rozwój integracji napięcia posturalnego we wzorcach reakcji nastawczych i równowagi.
• Rozwój orientacji w linii środkowej ciała
• Rozwój kontroli punktów kluczowych

Rozwój integracji napięcia posturalnego we wzorcach reakcji nastawczych i równowagi
integracja napięcia zginaczy i prostowników

• Wyrównanie w płaszczyźnie strzałkowej
  - utrzymanie głowy w pozycji pośredniej w pozycji supinacyjnej uruchamia się dzięki temu rozwój proksymalnej stabilizacji oraz tzw. orientacji linii środkowej ciała. W pozycji pronacyjnej dzięki zwolnieniu obręczy barkowej z przymusowych ułożeń tonicznych pozwala na rozwój aktywnego podporu.
• Wyrównanie w płaszczyźnie czołowej
  - boczne, aktywne przenoszenie ciężaru ciała
  - wydłużenie oraz stabilizacja po stronie przyjmującej ciężar oraz równoczesne skrócenie strony przeciwnej, która zostaje „uwolniona od funkcji”
• Wyrównanie w płaszczyźnie poprzecznej
  - kontrola obręczy barkowej i biodrowej
  - możliwość niezależnej rotacji

Rozwój kontroli punktów kluczowych
prawidłowa kontrola głowy, obręczy barkowej i biodrowej

• Efekty prawidłowej kontroli głowy
  - prawidłowy rozkład napięcia posturalnego w odniesieniu do całego ciała
  - rozwój orientacji wokół linii środkowej ciała
  - pojawienie się bocznej kontroli głowy w płaszczyźnie czołowej umożliwia dalszy rozwój reakcji nastawczych w tej płaszczyźnie
• Efekty prawidłowej kontroli obręczy barkowej
  - elongacja szyi
  - obniżenie łopatek związane z elongacją mięśni obręczy barkowej
  - dysocjacja głowy względem obręczy barkowej
  - dysocjacja między barkami
  - stabilizacja łopatki na tylnej powierzchni klatki piersiowej
  swobodne wysuwanie kkg przed linię barków w pozycji pronacyjnej
  - łączenie rąk nad klatką piersiową w pozycji supinacyjnej
  - antygrawitacyjna aktywność kkg
  - supinacja przedramion i otwarcie dłoni
• Efekty prawidłowej kontroli obręczy biodrowej
  -dysocjacja miednicy względem kończyn dolnych
  - dysocjacja między kończynami dolnymi

W przypadku prawidłowego rozwoju mechanizmu kontroli postawy rozwija się prawidłowa kontrola punktów kluczowych, która z kolei umożliwia rozwój wielu ważnych umiejętności.

W przypadku zaburzenia mechanizmu kontroli postawy, kontrola punktów kluczowych ciała nie rozwija się prawidłowo i powstają blokady funkcjonalne, co uniemożliwia rozwój umiejętności wymienionych powyżej.

Pozycja

• Zaakceptowana przez pacjenta wszystkimi zmysłami aktywna pozycja ( bezpieczna, dająca możliwość aktywnego działania przeciwko sile grawitacji)
• Handling
• Aligment – wyrównanie posturalny – liniowość
  - symetria
  - pozycja pośrednia ( możliwe dzięki aligment)
• Optymalna długość mięśnia = optymalne napięcie i optymalna siła skurczu
• Optymalna długość mięśnia warunkiem dla rozwoju aktywności mięśni