TEST DO OCENY WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI UCZNIÓW SZKOŁY ŻYCIA
mgr ZBIGNIEW BACHMIŃSKI mgr JOANNA KLIMEK-KUTA mgr JERZY TUREK
Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Cerekwi
1 Wstęp
Nauczycielowi w procesie dydaktycznym jest niezbędna informacja o stopniu opanowania wymaganej na danym etapie nauczania wiedzy i umiejętności, czyli o realizacji wymagań programowych. W zależności od tego planuje kolejny etap swojej pracy z uczniami Ocenianie jest problemem, który sprawia niewątpliwą trudność nauczycielowi w wielu aspektach. Zdaniem Kosińskiej ocenianie polega na zbieraniu informacji, diagnozowaniu i wystawianiu oceny. Poniżej prezentowane narzędzie ma mu to zadanie ułatwić. "Oceniając zachowanie nauczyciel ujmuje wartości realizowane w szkole według jakiegoś przyjętego z zewnątrz wzorca, do którego się odnosi" (...). Bez względu na to, czy istnieje ogólnokrajowy system oceniania, który spełnia najważniejsze zadania pedagogiczne (...), oraz warunki społeczne (...), czy też nie, nauczyciele powinni mieć umiejętność budowania własnych systemów oceniania. Potrzebne jest to w tym celu. aby przystosować istniejący system oceniania do warunków własnej szkoły, jeśli do nich nie przystaje, lub zastąpić go innym, jeżeli szkoła np. realizuje autorski program nauczania. Każda szkoła powinna wypracować sobie własny system oceniania uwzględniając specyfikę środowiska i warunki rozwoju uczniów Niniejsza praca jest do tego przyczynkiem.
2. Konstrukcja testu
W październiku 2000 roku, zgodnie z sugestiami ówczesnego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Tarnowie, Dyrektor Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu głębszym w Cerekwi polecił opracować system ocen postępów edukacyjnych uczniów Szkoły Życia.
Ocenianie w założeniu powinno być:
1 oparte na aktualnym programie nauczania,
2 odzwierciedlające strukturę organizacji nauczania,
3 obiektywne,
4 technicznie łatwe do wykonania,
5 wyrażające się w skali 1-6.
Zadanie to wykonał zespół nauczycieli Ośrodka: mgr Zbigniew Bachmiński, mgr Joanna Klimek-Kuta, mgr Jerzy Turek. W ciągu dwóch miesięcy powstał test-kwestionariusz składający się z instrukcji i trzydziestu trzech arkuszy zawierających zestawy pytań. Każdy arkusz zawiera od 9 do 33 pytań, na które nauczyciel oceniający wiadomości i umiejętności ucznia powinien dać
odpowiedź Ilość pytań związana z danym obszarem wiedzy była wynikiem kompromisu między dokładnością a prostotą narzędzia. Modułem każdego zestawu jest liczba trzy
Początkowo arkusze dotyczyły przedmiotów realizowanych w okresie nauki w szkole podstawowej i gimnazjum: nauczanie zintegrowane w I etapie edukacyjnym i funkcjonowanie w środowisku, pracą-technika, plastyka, muzyka z rytmiką, wychowanie fizyczne w II i III etapie edukacyjnym.
W roku szkolnym 2002/2003 powstał w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym zespół dydaktyczno-rewalidacyjny, którego zadaniem jest przysposobienie absolwentów gimnazjum do zawodu pomocnik ogrodnika. Pojawiła się więc konieczność rozszerzenia tego narzędzia diagnostycznego. Na podstawie napisanych wcześniej programów nauczania pani mgr Wanda Brzegowy-Bębenek, we współpracy z autorem pomysłu testu Zbigniewem Bachmińskim, dopisała potrzebne arkusze diagnostyczne. Zredagowane one zostały według wspólnej z poprzednimi zasady i dotyczyły wszystkich przedmiotów przewidzianych planem nauczania w tej klasie. W tym samym roku, przy współudziale księdza - nauczyciela religii, dopisano też zestaw arkuszy służących sprawdzaniu wiadomości z religii.
Pytania do testu sformułowano w oparciu o "Program nauczania i wychowania dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym " Wwa 1997, "Podstawę programową kształcenia ogólnego uczniów niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu umiarkowanym i znacznym w sześcioletnich szkołach podstawowych i gimnazjach" oraz Załącznik do Rozporządzenia MEN z dnia 4 stycznia 2001 r (poz. 49) "Podstawa programowa kształcenia ogólnego uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym w sześcioletnich szkołach podstawowych i gimnazjach". Autorzy korzystali również z treści zawartych w "Zeszycie obserwacji, opinii i informacji o uczniu szkoły życia" MOiW-03-14-IV/36 i Kwestionariuszu dojrzałości społecznej PAC-1" H. C. Gunzburga w polskiej adaptacji T. Witkowskiego. Wybór pytań nie obejmuje wszystkich wiadomości i umiejętności, które uczeń posiadać może czy powinien. Jest to tylko pewna próba - a więc "test"
2 Stosowanie testu
Umiejętności ucznia ocenia się w skali trzystopniowej - 0, 1, 2 punkty. Zero przyznaje się, gdy uczeń nie posiada danej sprawności, jeden punkt - gdy posiada ją w stopniu słabym a dwa za sprawność w stopniu zadawalającym. Ilość przyznanych punktów z danego przedmiotu sumuje się po zakończeniu badania. Każdy z arkuszy zaopatrzony został w przelicznik, który należy użyć jako podzielnik sumy punktów z danego arkusza. Przelicznik dobrany został w ten sposób, aby dzieląc przezeń maksymalną ilość punktów, otrzymać liczbę 6. Dlatego dla arkusza zawierającego 9 pytań wynosi on 3, dla 12 pytań wynosi 4, dla 15-5 itd.
W obrębie niektórych arkuszy zestaw pytań dotyczący jednego przedmiotu podzielono na kilka zagadnień, z których każde ma własny przelicznik.
Nauczyciel może więc dokonać dokładniejszej, analitycznej oceny. Tak jest w przypadku nauczania zintegrowanego w I etapie edukacyjnym i funkcjonowania w środowisku na II etapie.
Ponieważ charakter większości zajęć i prac technicznych jest w naszej kulturze często związany z płcią zatem przedmiot pracą-technika w niektórych arkuszach posiada dwie alternatywne grupy pytań dla chłopców albo dla dziewczynek.
formularz przykładowy
imię i nazwisko data
badania
I etap edukacyjny 1 rok nauczania
Komunikacja
1. Reaguje na swoje imię.
2. Spełnia proste polecenia nauczyciela.
3. Porozumiewa się z otoczeniem.
Samodzielność - uspołecznienie
4. Sygnalizuje potrzeby fizjologiczne.
5. Współdziała w trakcie ubierania się.
6. Współdziała w trakcie wkładania i zdejmowania obuwia.
7. Potrafi posługiwać się łyżką przy jedzeniu.
8. Pije trzymając kubek w jednej ręce.
9. Odnosi naczynia po skończonym posiłku.
10. Otwiera i zamyka drzwi na klamkę.
11. Potrafi rozpoznać siebie na fotografii.
12. Bawi się w towarzystwie innych dzieci, choć nie musi współdziałać.
Środowisko społeczno-przyrodnicze
13. Rozpoznaje głosy zwierząt domowych.
14. Rozróżnia pojęcia "człowiek"-"zwierzę".
15. Umie wymienić (wskazać) dwie cechy charakterystyczne dła zimy (np. śnieg, zimno) i dla lata.
Elementarne pojęcia matematyczne
16. Orientuje się w schemacie ciała,
17. Potrafi zbudować "pociąg" z klocków.
18. Potrafi dobierać przedmioty parami.
Pracą-technika
19. Potrafi nakładać i zdejmować elementy na stojak.
20. Umie dowolnie stemplować.
21. Potrafi wypełniać duże kontury.
Plastyka
22. Prawidłowo trzyma ołówek, kredkę.
23. Lepi proste elementy z masy plastycznej. 24 Odkłada przybory na miejsce
Muzyka
25. Wykazuje zainteresowanie muzyką.
26. Włącza się do zabawy dźwiękonaśladowczej.
27. Gra dowolnie na bębenku całą dłonią i pałeczką.
Wychowanie fizyczne
28 Potrafi chodzić z przekraczaniem niskich przeszkód.
29 Sprawnie chodzi i biega w grupie.
30 Potrafi poruszać się na czworakach.
tygrysekjola