Rolnictwo-Ekologiczne.doc

11

ROLNICTWO EKOLOGICZNE- nadzieja czy utopia?

Podział rolnictwa :

   I - Konwencjonalne                                                                                           II – Ekologiczne

·         Ekstensywne – tradycyjne                                                                           Biologiczne             

·         Intensywne – uprzemysłowione                                                               Organiczno-biologiczne

·         Proekologiczne                                                                                           Biodynamiczne

·         Integrowane (rolnictwo organiczno – chemiczne )                                   Alternatywne

Rolnictwo zintegrowane ( proekologiczne )

Ten kierunek gospodarowania należy przewidywać jako dominujący w naszym regionie . Postuluje on znaczące obniżenie nawożenie mineralnego i pestycydów pochodzenia chemicznego . Szczególnego znaczenia nabiera płodozmian , jako środek poprawiający strukturę i żyzność gleby oraz jako środek profilaktyczny - ograniczający zachwaszczenie i pojawianie się chorób i szkodników. Żyzność gleby w tym rolnictwie zwiększa się poprzez stosownie  wszystkich dostępnych nawozów organicznych , nawozów zielonych, uzupełniając brak składników pokarmowych nawożeniem mineralnym . Ochrona roślin prowadzona jest metodami mechanicznymi i uzupełniana pestycydami . W rolnictwie zintegrowanym uzyskuje się niższe plony niż w rolnictwie intensywnym . Ze względu na znaczące oszczędności po stronie nakładów rolnictwo zintegrowane może skutecznie rywalizować z rolnictwem intensywnym. 

Rolnictwo Ekologiczne

Oznacza system gospodarowania o zrównoważonej produkcji roślinnej i zwierzęcej

w obrębie gospodarstwa oparty na środkach pochodzenia biologicznego i mineralnego nieprzetworzonych technologicznie substancjach. Podstawową zasadą jest odrzucenie w procesie produkcji żywności środków chemii rolnej ( np. syntetycznych pestycydów), weterynaryjnej (np.hormonów) i spożywczej oraz bez wprowadzania organizmów transgenicznych (modyfikowanych genetycznie). Jest to system trwały, samowystarczalny i ekonomicznie bezpieczny.

Zasadą rolnictwa ekologicznego jest produkować możliwie najwięcej, ale w zgodzie z przyrodą,

respektując jej prawa i zależności. Profil gospodarstwa dobiera się w zgodzie z warunkami naturalnymi - typem gleby, lokalnym mikroklimatem, warunkami wodnymi.

Najbardziej rozpowszechnione metody rolnictwa ekologicznego to:

1. Metoda organiczno - biologiczna

Metodę organiczno - biologiczną  zainicjował Hans Muller - działacz społeczny w latach 30 -tych w Szwajcarii. Agrotechnika według tej metody ma na celu uzyskiwanie optymalnych plonów, o wysokiej jakości, bez zastosowania nawozów syntetycznych i chemicznych środków ochrony roślin. Jego zasady sprowadzają się do całościowego traktowania podstawowych procesów biologicznych. Zwraca się w nim uwagę, że optymalny przebieg procesów życiowych osiąga się tylko w zamkniętym cyklu krążenia substancji biologicznej, a więc: gleba - roślina - zwierzę - człowiek. Wszelkie substancje obce muszą być z tego cyklu wyłączone, ponieważ zakłócają oddziaływanie wpływu naturalnego środowiska i uniemożliwiają wypełnianie zadań każdego z jego elementów. Cel ten jest możliwy do osiągnięcia pod warunkiem otrzymania maksymalnej żyzności gleby. W gospodarstwie należy stosować właściwe następstwo roślin przy maksymalnie wydłużonym płodozmianie. Powinno się uprawiać rośliny na zielony nawóz  z uwzględnieniem motylkowych w plonie głównym oraz jako wsiewkę. Należy w pełni wykorzystać nawozy organiczne wytwarzane  w gospodarstwie w tym gnojówkę i gnojowicę oraz właściwie uprawiać glebę  ograniczając orkę na rzecz spulchnienia gleby. W metodzie tej dopuszczalne jest stosowanie naturalnych minerałów. Glebę przed erozją chroni się poprzez ściółkowanie. Szkodniki i choroby zwalcza się stosując środki biologiczne, chwasty zwalcza się mechanicznie.

2. Metoda biodynamiczna

   Autorem metody jest Rudolf  Steiner ( 1861 - 1925 ) austryjacki filozof i przyrodnik . Rolnictwo biodynamiczne najszerzej znane jest w krajach zachodniej, środkowej i północnej Europy. Jego podstawowym założeniem jest osiągnięcie harmonijnej współpracy między ziemią a człowiekiem. W gospodarstwach biodynamicznych nie stosuje się nawozów mineralnych i chemicznych środków ochrony roślin. Zaleca się natomiast preparaty, które po pewnym czasie doprowadzają glebę do takiej kondycji, że nawozy stają się niepotrzebne. Podstawą nawożenia ziemi jest kompleksowy obornik pochodzący z własnego gospodarstwa. Za optymalną obsadę inwentarza żywego uważa się 1 sztukę bydła na 1 ha ziemi. Do obornika przed jego kompostowaniem dodaje się różnego rodzaju odpadki organiczne i specjalne preparaty biodynamiczne, które mogą również służyć do ochrony roślin. Sporządza się je we własnym gospodarstwie. W rolnictwie biodynamicznym obowiązuje odpowiedni uporządkowany płodozmian, ze szczególnym uwzględnieniem roślin motylkowych, jako głównego źródła azotu, a także określone międzyplony. Gleba nie powinna nigdy pozostawać w czarnym ugorze.

Przy terminach siewu, sadzenia, uprawie gleby, pielęgnacji roślin oraz przy zbiorach uwzględnia się rytmy kosmiczne (tzw. kalendarz księżycowy). Dzięki temu uzyskuje się nie tylko wyższe plony, ale także większą trwałość przechowywanych ziemiopłodów. Biodynamiczna koncepcja przyrody akcentuje ścisłą zależność Ziemia - Człowiek - Kosmos oraz zapewnia obecność „sił" w materii. Poza ogólnymi zasadami ekologicznego gospodarowania, jako podwyższania jakości gleby , nie stosowania nawozów syntetycznych i chemicznych środków ochrony roślin, metodę biodynamiczną wyróżnia  stosowanie preparatów biodynamicznych, drugim wyróżnikiem jest przekonanie o wpływie rytmów księżyca na wzrost i rozwój roślin.   

O wymienionych metodach mówi się ogólnie jako o alternatywnych lub ekologicznych sposobach produkcji rolniczej, w przeciwieństwie do nieekologicznych metod rolnictwa konwencjonalnego.                                                                                                     

Różnice między rolnictwem konwencjonalnym a ekologicznym

Według Basic Standards IFOAM. (International Federatin of Organic Agriculture Movemen; czyli Międzynarodowa Federacja Rolnictwa Ekologicznego), rolnictwo ekologiczne jest zbiorem różnych szczegółowych koncepcji gospodarowania rolniczego, zgodnych z  wymogami gleby, roślin i  zwierząt, a  jego nadrzędnym celem jest produkcja żywności wysokiej jakości, przy  równoczesnym zachowaniu w  jak największym stopniu równowagi biologicznej w środowisku przyrodniczym. W  celu maksymalnego zwiększenia możliwości produkcyjnych w  systemie rolnictwa ekologicznego zaleca  się tradycyjne techniki upraw roli takie jak: stosowanie płodozmianów, resztek pożniwnych, obornika, roślin motylkowych, zielonych nawozów, materii organicznej pochodzącej głownie z  gospodarstwa w  celu utrzymania żyzności gleb i dostarczenia roślinom niezbędnych substancji pokarmowych, a  także biologicznej ochrony roślin.

Rolnictwo ekologiczne w Europie i Polsce

W większości krajów Europy Zachodniej rolnictwo ekologiczne zaczęło się intensywnie rozwijać pod koniec lat 80 i w latach 90. Wiązało się to z wprowadzeniem aktywnej praktyki rolnej oraz stosownego ustawodawstwa i dotacji dla przestawiających się gospodarstw. Podstaw zmiany polityków rolnych w nastawieniu do rolnictwa ekologicznego należy szukać głównie w docenianiu jego roli środowiskowej oraz w dążeniu do ograniczania nadprodukcji. W Polsce rolnictwo ekologiczne miało swój początek jeszcze w czasach przedwojennych. Od roku 1930 metodą biodynamiczną prowadził swój majątek w Szelejewie, koło Gostynia, hrabia Stanisław Karłowski, senator II Rzeczypospolitej. Intensywnie propagował tę metodę. Po wojnie rolnictwo ekologiczne poszło w zapomnienie. Ponownie zaczęto o nim mówić w latach 80. Pierwszy kurs rolnictwa biodynamicznego zorganizowano w Warszawie w roku 1984. 1 września 1989 roku zostało zarejestrowane Stowarzyszenie Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi Ekoland, z siedzibą w Przysieku koło Torunia. Stowarzyszenie to już w następnym roku przeprowadziło pierwszą inspekcję i nadało 27 atestów. 

W Polsce rolnictwo ekologiczne jest słabo rozwinięte. W roku 2000 liczba gospodarstw tego typu wynosiła 1419 i w porównaniu z Europą zachodnia była znikoma, np. Francja 9260, Niemcy- 12732  a Włochy- 51 120. Chociaż w ostatnich latach nastąpił wzrost liczby gospodarstw ekologicznych przede wszystkim na terenach Polski południowo-wschodniej i środkowej. Wzrost ten jest związany z wprowadzeniem od 1999 roku dotacji do hektara upraw ekologicznych.. W 2001 roku liczba ta wyniosła 1787, o łącznej powierzchni ok. 38 000 ha, w 2002 r. blisko 2000 o powierzchni około 44 tys. ha.

DLACZEGO ROLNICTWO EKOLOGICZNE ?

Kryzys ekologiczny we współczesnym świecie jest faktem powszechnie znanym i w związku z tym w wielu krajach poszukuje się sposobów zapobiegania skażeniu środowiska i żywności. W skażeniu tym udział ma nie tylko przemysł, ale i rolnictwo, w którym stosuje się nawozy sztuczne i toksyczne środki ochrony roślin. Dlatego też zmierza się do eliminowania szkodliwych środków chemicznych i zastępowania ich organicznymi metodami uprawy.

Rolnictwo ekologiczne wymaga wiedzy przyrodniczej i stałej obserwacji procesów zachodzących w gospodarstwie, jest racjonalne i nowoczesne. Jak wskazują dane statystyczne plonowanie w gospodarstwach ekologicznych przewyższa średni krajowy plon z hektara w gospodarstwach konwencjonalnych.

W krajach rozwiniętych gospodarczo rolnictwo konwencjonalne, dzięki powszechnemu stosowaniu przemysłowych środków produkcji (nawozy mineralne, środki ochrony roślin, nowoczesna technika rolnicza itp.) oraz postępowi biologicznemu (wysoko plonujące odmiany roślin i wydajne rasy zwierząt) osiągnęło ogromny postęp produkcyjny, co spowodowało również szereg ujemnych następstw:

·         Nadprodukcję artykułów żywnościowych, a w konsekwencji spadek ich cen i opłac...