Logika dla prawników.pdf

1.Rodzaje definicji.

Definicja realna, jest to zdanie, posiadające taką charakterystykę

pewnego przedmiotu, (przedmiotów) jakiegoś rodzaju, którą tym i tylko

tym przedmiotom moŜna przypisać;

charakterystyka ma być tak dobrana, aby moŜna było na jej podstawie

wnioskować o moŜliwie wszystkich waŜnych cechach tych przedmiotów;

ma ona być najzwięźlejszym ujęciem wiedzy o przedmiotach danego

rodzaju;

jest to wypowiedz w języku pierwszego stopnia, formułuje twierdzenia o

cechach wspólnych dla jakichś uprzednio wydzielonych przedmiotów;

opiera się na załoŜeniu, iŜ uprzednio widzieliśmy przedmioty, które

zaliczymy do przedmiotów danego rodzaju.

Definicja nominalna, jest to wyraŜenie podające informację o znaczeniu

jakiegoś słowa (słów);

podaje ona informacje o znaczeniu definiowanego słowa;

jest wypowiedzią w języku drugiego stopnia;

określa ona bezpośrednio jak w danym języku równoznacznie moŜna

zastępować wyraz, (wyrazy) słowami znanymi juŜ co do znaczenia osobie,

na uŜytek której podajemy definicję.

Np. słowo ,,adekwatny” oznacza tyle samo co „odpowiedni”, jeśli definicja

jest dobra to sens nie ulegnie nie ulegnie zmianie.

Rodzaje definicji ze wg. na ich zadanie:

Definicja sprawozdawcza, wskazuje ona, jakie znaczenie ma czy teŜ

miał kiedyś wyraz definiowany w pewnym języku;

składa nam sprawozdanie z tego, jak pewna grupa ludzi posługuje lub

posługiwała się pewnym wyrazem czy wyraŜeniem.

Np. W Polsce w dawnym języku myśliwych wyraz „kot” znaczy tyle, co

„zając”.

Definicja ta ma odtwarzać takie znaczenie wyrazu, jakie ma on w danym

języku;

gdy definiowany wyraz nie ma wyraźnej treści (nazwa nieostra), to

definicja ta musi tę nieostrość zachować;

jeśli definicja ta wiernie złoŜy sprawozdanie o znaczeniu danego słowa to

zdanie jest prawdziwe, jeśli niewłaściwie to zdanie jest fałszywe;

podajemy ją wówczas, gdy ktoś nie zna ustalonego juŜ znaczenia lub, gdy

chcemy w toku rozmowy upewnić się, czy w ten sam sposób rozumiemy

dany wyraz.

Definicja projektująca, ustalają one znaczenie jakiegoś słowa na

przyszłość, w projektowanym sposobie mówienia;

przez tę definicję ustanawia się regułę znaczeniową, która danemu słowu

lub zespołowi słów (dźwiękowi mowy lub napisowi) ma być w przyszłości

nadawane znaczenie.

Np. „Kierownika suwnicy elektrycznej nazywać się będzie w niniejszej

ustawie < suwnicowym>”.

Definicja projektująca jest:

Definicją konstrukcyjną, jeŜeli ustala znaczenie pewnego wyrazu na

przyszłość nie licząc się zupełnie z dotychczasowym znaczeniem tego

wyrazu, jeśli takie wcześniej było;

nie musi ona definiować zupełnie nowego słowa (słowo to moŜe być juŜ

znane) tylko nowe ma być znaczenie, które mu się nadaje;

jest ona nam potrzebna wtedy, kiedy pojawia się potrzeba wprowadzenia

nowego wyrazu (wyraŜenia) do języka.

Definicję regulującą, jeŜeli ustala znaczenie pewnego wyrazu na

przyszłość licząc się z dotychczasowym, niedostatecznie określonym,

znaczeniem tego wyrazu;

są one najczęściej spotykane w ustawach, aby wyrazy mowy potocznej,

które są niedostatecznie sprecyzowane określały dokładnie co lub kogo

ustawodawca ma na myśli.

Rodzaje definicji ze wg. na ich budowę:

Definicja równościowa, polega na podaniu wyraŜenia równoznacznego

dla słowa definiowanego; definiują słowa naleŜy pamiętać aby je

definiować w ich typowym kontekście; definiendum musi zawierać wyraz

definiowany, ale w skład definiendum wchodzić moŜe nie tylko ten wyraz.

Składa się ona z trzech części:

1. zwrotu językowego, który zawiera wyraz definiowany (definiendum),

2. zwrot , który stwierdza, Ŝe definiendum ma takie samo znaczenie, jak

wyraz zawarty w trzeciej części,

3. część definiująca, są to znane słuchającemu wyrazy, których uŜyto do

wyjaśnienia

znaczenia pewn ego zwrotu,

„ definiendum”

czyli to co ma być

zdefiniowane

zwrot łączący

„definiens”

Bursztyn

jest to

skamieniała Ŝywica

DłuŜnikiem pewnej

osoby

nazywamy

tego, kto winien na rzecz

tej osoby wykonać

świadczenia

Definicja klasyczna, jest definicją równościową;

jest zbudowana: „Wyraz A znaczy tyle, co B mające cechę C”;

polega na:

wskazaniu treści tej nazwy – definicja intencjonalna

Np. nazwa „prostokąt” wskazuje na coś co ma cechy równoległoboku, a

ponadto cechę równoboczności.

wskazaniu wszystkich desygnatów definicja ekstencjonalna

wskazaniu zakresów nazw, które w sumie dają zakres nazwy

definiowanej – definicja zakresowa

Np. „ZboŜem w rozumieniu niniejszego rozporządzenia jest pszenica, Ŝyto,

jęczmień, owies, kukurydza, gryka i proso”.

NaleŜy podać rodzaj i róŜnicę gatunkową:

naleŜy tak definiować daną nazwę A porównując jej zakres z zakresem

ogólniejszym nazwy B ( Brodzaj, do której naleŜy gatunek przedmiotów

oznaczonych nazwą A), ograniczonym przez dodanie cech C, zwęŜających

naleŜycie ten szerszy zakres (CróŜnica gatunkowa)

Np. „Dom(A) jest to budynek (B) mieszkalny(C).

Dom to budynek, lecz nie jakikolwiek budynek, róŜni się od innych tym, Ŝe

jest mieszkalny, jest to róŜnica gatunkowa wyróŜniająca „gatunek” dom

od innych przedmiotów z „rodzaju” budynek.

Definicję równowartościową klasyczną intencjonalną i ekstencjonalną

moŜemy wysłowić na trzy róŜne sposoby:

stylizacja słownikowa

„wyraŜenie A jest naszym zdaniem równoznaczne z wyraŜeniem B

mającym cechę C”

definicja w tej stylizacji głosi, Ŝe pewien wyraz czy wyraŜenie ma takie

samo znaczenie, jak wskazywane drugie wyraŜenie

np. wyraz „ustawa” znaczy tyle, co „zbiór przepisów prawnych uchwalony

jako całość przez parlament” , definiendum i definiens są tu uŜyte w

supozycji materialnej;

przy tej stylizacji nie ma wątpliwości co do definiowanego charakteru

wypowiedzi, jest to wyraźnie wypowiedz mówiąca o znaczeniu zwrotu

definiowanego.

stylizacja semantyczna

wyraŜenie A oznacza przedmioty B mające cechę C

definicja w tej stylizacji głosi, Ŝe pewien wyraz czy wyraŜenie oznacza

takie a takie

przedmioty lub odnosi się do takich a takich cech, zdarzeń czy

stosunków

np. wyraz „słód” oznacza wszelkie zboŜe sztucznie kiełkowane,

definiendum występuje w supozycji materialnej;

wiedząc co dany wyraz oznacza moŜemy go w razie potrzeby zastąpić

innym wyrazem.

stylizacja przedmiotowa

przedmioty z gatunku A to przedmioty rodzaju B wyróŜniające się cechą C

definicja w tej stylizacji wskazuje znaczenie wyrazu definiowanego

mówiąc o cechach tego, do czego wyraz definiowany się odnosi, albo

wymieniając gatunki przedmiotów, które obejmuje dany rodzaj

np. wyraz „popielniczka” jest to naczynie przeznaczone do zbierania

popiołu i niedopałków papierosów;

nie mówi się tu bezpośrednio o słowie „popielniczka”, lecz za pomocą

słowa „popielniczka” mówi się o przedmiotach tą nazwą oznaczonych,

definiendum i definiens są tu uŜyte w supozycji prostej.

Definicja ostensywna albo deiktyczna, definicja przez wskazanie,

np. „Student WSMiZ w Lesznie to Jan Kowalski”.

Definicja indukcyjna albo rekurencyjna, formułujemy regułę

indukcyjną oraz wskazujemy jeden przedmiot, następnie potrafimy wg.

tego przenieść te cechy na następny przedmiot.

np. „Słuchaczem I roku WSMiZ jest pani kowalska oraz wszystkie osoby

siedzące przed panią kowalską . I wszystkie osoby siedzące po prawej

stronie pani Kowalskiej”.

Definicja aksjomatyczna, czyli definicja przez postulaty, polega na tym,

Ŝe wyraz definiowany umieszczamy w zdaniu lub kilku zdaniach, w których

inne wyrazy mają znane nam juŜ znaczenie i na podstawie przykładu

posługiwania się wyrazem definiowanym w tych zdaniach pozwalamy się

innym domyśleć, jakie znaczenie nadajemy temu wyrazowi.

Formułuje się tu dwa postulaty:

„Nie jest tak, Ŝe zarazem: A jest B i nie jest tak, Ŝe A jest B”

„A jest B lub nie jest taj, Ŝe A jest B”

Definicja cząstkowa, tutaj postulaty definicyjne nie określają w sposób

wyczerpujący sposobu posługiwania się definiowanym terminem.

2. Relacje międzynazwowe.

Pewne wyrazy i wyraŜenia wskazują na stosunki, czyli relacje jakie

zachodzą między róŜnymi przedmiotami.

Do takich wyrazów naleŜą np. wyrazy:

nad, pod,, za, przy, po, braterstwo, wyŜszość, władza.

Stosunki między przedmiotami opisujemy w takich zdaniach jak:

Np. „Jan jest bratem Piotra”, oznacza to, Ŝe Jan pozostaje w stosunku

braterstwa do Piotra.

Nazwa, to wyraz lub wyraŜenie, które nadaje się do wstawienia w miejsce

X lub nadaje się do wstawienia w miejsce Y w podmiotowoorzecznikowym

zdaniu postaci „ X jest Y”.

Np. „Jan jest adwokatem”.

Słowo: Jan – jest podmiotem,

Wyraz: jest – to łącznik

Wyraz: adwokatem – to orzecznik.

„Jan” i „adwokat” to nazwy, do wyrazy te mogą stać się podmiotem

względnie orzecznikiem w zdaniu, czyli nazwa oznacza obiekt, do którego

się odnosi.

Ze wg. na ilość słów tworzących nazwę, rozróŜniamy:

Nazwa proste, jest to nazwa składają się z jednego tylko słowa.

Np. „pies”, „ksiąŜka”, „człowiek”

Nazwa złoŜona, jest to nazwa składająca się z dwóch lub więcej słów.

Np. „Jerzy Piotrowski”, „ojciec Mikołaja Kopernika”

Ze wg. na ilość desygnatów:

Desygnat, jest to obiekt , który ta nazwa oznacza.

Np. poszczególne krzesła są desygnatami nazwy „krzesło”.

Nazwa pusta, jest to nazwa nie posiadająca ani jednego desygnatu.

Np. „kwadratowe koło”.

Nazwa jednostkowa, jest to nazwa posiadająca tylko jeden desygnat.

Np. „Warta”, „autor trylogii”.

Nazwa ogólna, jest to nazwa posiadająca co najmniej dwa desygnaty.

Np. „stół”, „chłopak”.

Ze wg. na miejsce, jakie moŜe zajmować nazwa w podmiotowo

orzecznikawym zdaniu postaci „X jest Y”

Nazwa indywidualna, jest to nazwa, która nadaje się do wstawienia

jedynie w miejsce „X” w podmiotowoorzecznikawym zdaniu postaci „X

jest Y”, czyli nazwy indywidualne oznaczają swoje desygnaty niezaleŜnie

od cech tych desygnatów.

Np. „Poznań”, „Tomasz”.

Nazwa generalna, jest to nazwa, która nadaje się do wstawienia

zarówno w miejsce „X” i w miejsce „Y”, czyli nazwy generalne oznaczają

swoje desygnaty ze względu na cech tych desygnatów.

Np. „zwodzony most”, „najwyŜsza góra na świecie”.

Ze wg. na status ontologiczny desygnatów.

Nazwa konkretna, jest to nazwa oznaczająca osobę lub rzecz lub coś, co

wyobraŜamy sobie jako osobę lub rzecz.

Np. „Władysław Jagiełło”, „rower”, „elf”.

Nazwa abstrakcyjna, jest to nazwa oznaczająca obiekt, który nie jest

osobą, ani rzeczą, ani czymś co wyobraŜamy sobie jako osobę lub rzecz,

czyli oznaczają cechy, relacje, właściwości i inne podobne byty.

Np. „wolność”, „braterstwo”, „wola”.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: