Heszen – Niejodek Wymiar duchowy człowieka
I: Psychologia a duchowość – ujęcia:
● 1. ujęcie: z klasycznego ujęcia Jamesa: duchowość = religia – poszukiwanie świętości i realizowanie jej w swoim życiu.
● 2. ujęcie: duchowość – indywidualne doświadczenie, a religia - zinstytucjonalizowany fenomen społeczny
niektórzy autorzy zbliżają dwa poprzednie ujęcia: transcendencja jest ukierunkowana na sacrum szeroko pojęte
wspólny wątek ujęć: duchowość to konstrukt wielowymiarowy, a istotę stanowi transcendencja czyli wykraczanie poza czy ponad „ja realne” - psychologia poznawcza i stanowisko autorki
duchowości traktowana:
● interdyscyplinarnie
● jako atrybut człowieka
● konstrukt teoretyczny – niemierzalny bezpośrednio
● status dyspozycji (dostępny potencjał każdej jednostki)
● jako skierowująca pewien zakres aktywności oraz doświadczenie wewnętrzne
● funkcja regulująca aktywność człowieka
Istota duchowości: Transcendencja
Transcendencja jej możliwe kierunki:
1.zewnętrzna:
● na Wyższą Istotę/Energię
● na inną osobę
● na Uniwersum
2. transcendencja w obrębie własnej osoby (rozwój, samorealizacja)
Inne:
psychologia egzystencjalna – K. Popielski: trzy wymiary egzystencji: fizyczny, psychiczny, noetyczny (duchowy) – duchowy jako nadrzędny porządkujący egzystencję
Czy duchowość można mierzyć?
założenie do kwestionariusza Samoopisu:
● duchowość=konstrukt wielowymiarowy
● wymiary = kierunki transcendencji, czyli: ukierunkowanie na własne „ja”, na Istotę Wyższą lub Energię, na inną osobę, na Uniwersum
● kategorie (wg których uporządkowana jest lista przejawów duchowości):
wolność wewnętrzna
otwartość
postawy religijne
wrażliwość etyczna
sprzeciw wobec zła
stosunek do innych
zaangażowanie
sens
harmonia
wersja ostateczna kwestionariusza:
postawy religijne – 7 stwierdzeń
wrażliwość etyczna 7
harmonia 6
Kwestionariusz bada ogólną zmienną ukrytą, czyli duchowość (Cronbach 0,91) oraz trzy obszary jej przejawiania się. Dodatnie korelacje duchowości z: dyspozycjami prozdrowotnymi, poczuciem koherencji najsilniej.
uspsychologia07