Adam Mickiewicz - Konrad Wallenrod.pdf - Romantyzm - sashakiev500

ADAM MICKIEWICZ

KONRAD WALLENROD

Magia Słowa

Tower Press 2000

ROMANTYZM

Książka z kanonu lektur dla szkół średnich zatwierdzonego przez Ministerstwo Edukacji Na-

rodowej

PRZEDMOWA

Naród litewski, składający się z pokoleń Litwinów, Prusów i Lettów, nieliczny, osiadły w

kraju nierozległym, nie dosyć żyznym, długo Europie nieznajomy, około trzynastego wieku

najazdami sąsiadów wyzwany był do czynniejszego działania. Kiedy Prusowie ulegali orężo-

wi Teutonów, Litwa, wyszedłszy ze swoich lasów i bagnisk, niszczyła mieczem i ogniem

okoliczne państwa i stała się wkrótce straszną na północy. Dzieje nie wyjaśniły jeszcze do-

statecznie, jakim sposobem naród, tak słaby i tak długo obcym hołdujący, mógł od razu

oprzeć się i zagrozić wszystkim swoim nieprzyjaciołom, z jednej strony prowadząc ciągłą i

morderczą z Zakonem krzyżowym wojnę, z drugiej łupiąc Polskę, wybierając opłaty u No-

wogroda Wielkiego i zapędzając się aż na brzegi Wołgi i Półwysep Krymski. Najświetniejsza

epoka Litwy przypada na czasy Olgierda i Witołda, których władza rozciągała się od Bałtyc-

kiego do Czarnego Morza. Ale to ogromne państwo, zbyt nagle wzrastając, nie zdołało wyro-

bić w sobie wewnętrznej siły, która by różnorodne jego części spajała i ożywiała. Narodo-

wość litewska, rozlana po zbyt obszernych ziemiach, straciła swoję właściwą barwę. Litwini

ujarzmili wiele pokoleń ruskich i weszli w stosunki polityczne z Polską. Sławianie, od dawna

już chrześcijanie, stali na wyższym stopniu cywilizacji; a lubo pobici lub zagrożeni od Litwy,

powolnym wpływem odzyskali moralną przewagę nad silnym, ale barbarzyńskim ciemięży-

cielem i pochłonęli go, jak Chiny najeźdźców tatarskich. Jagiellonowie i możniejsi ich wasale

stali się Polakami; wielu książąt litewskich na Rusi przyjęło religią, język i narodowość ruską.

Tym sposobem Wielkie Księstwo Litewskie przestało być litewskim, a właściwy naród litew-

ski ujrzał się w dawnych swoich granicach; jego mowa przestała być językiem dworu i moż-

nych i zachowała się tylko między pospólstwem. Litwa przedstawia ciekawy widok ludu,

który w ogromie swoich zdobyczy zniknął, jak strumyk po zbytecznym wylewie opada i pły-

nie węższym niżeli pierwej korytem.

Kilka już wieków zakrywa wspomniane tu wydarzenia: zeszły ze sceny życia politycznego

i Litwa, i najsroższy jej nieprzyjaciel, Zakon krzyżowy; stosunki narodów sąsiednich zmieniły

się zupełnie: interes i namiętności, które zapalały ówczesną wojnę, już wygasły; nawet pa-

miątek nie ocaliły pieśni gminne. Litwa jest już całkiem w przeszłości; jej dzieje przedsta-

wiają z tego względu szczęśliwy dla poezji zawód, że poeta, opiewający ówczesne wypadki,

samym tylko przedmiotem historycznym, zgłębieniem rzeczy i kunsztownym wydaniem zaj-

mować się musi, nie przywołując na pomoc interesu, namiętności lub mody czytelników. Ta-

kich właśnie przedmiotów kazał poszukiwać Szyller:

Was unsterblich im Gesang soll leben,

Muss im Leben untergehen.

«Co ma ożyć w pieśni, zaginąć powinno w rzeczywistości».

WSTĘP

Sto lat mijało, jak Zakon krzyżowy

We krwi pogaństwa północnego brodził;

Już Prusak szyję uchylił w okowy

Lub ziemię oddał, a z duszą uchodził;

Niemiec za zbiegiem rozpuścił gonitwy,

Więził, mordował, aż do granic Litwy.

Niemen rozdziela Litwinów od wrogów:

Po jednej stronie błyszczą świątyń szczyty

I szumią lasy, pomieszkania bogów;

10 Po drugiej stronie, na pagórku wbity

Krzyż, godło Niemców, czoło kryje w niebie,

Groźne ku Litwie wyciąga ramiona,

Jak gdyby wszystkie ziemie Palemona

Chciał z góry objąć i garnąć pod siebie.

Z tej strony tłumy litewskiej młodzieży,

W kołpakach rysich, w niedźwiedziej odzieży,

Z łukiem na plecach, z dłonią pełną grotów,

Snują się, śledząc niemieckich obrotów.

Po drugiej stronie, w szyszaku i zbroi,

20 Niemiec na koniu nieruchomy stoi;

Oczy utkwiwszy w nieprzyjaciół szaniec,

Nabija strzelbę i liczy różaniec.

I ci, i owi pilnują przeprawy.

Tak Niemen, dawniej sławny z gościnności,

Łączący bratnich narodów dzierżawy,

Już teraz dla nich był progiem wieczności;

I nikt, bez straty życia lub swobody,

Nie mógł przestąpić zakazanej wody.

Tylko gałązka litewskiego chmielu,

30 Wdziękami pruskiej topoli nęcona,

Pnąc się po wierzbach i po wodnym zielu,

Śmiałe, jak dawniej, wyciąga ramiona

I rzekę kraśnym przeskakując wiankiem,

Na obcym brzegu łączy się z kochankiem.

Tylko słowiki kowieńskiej dąbrowy

Z bracią swoimi zapuszczańskiej góry

Wiodą, jak dawniej, litewskie rozmowy

Lub, swobodnymi wymknąwszy się pióry,

Latają w gości na spólne ostrowy.

40 A ludzie? – ludzi rozdzieliły boje!

Dawna Prusaków i Litwy zażyłość

Adam Mickiewicz - Konrad Wallenrod.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: