Wykłady - Socjologia Polityki.docx

Podziękowania dla Dwóch Wspaniałych Kobiet, które użyczyły swoich notatek, by ułatwić życie Maluczkich! Jesteście wspaniałe!

Socjologia Polityki – Wykłady

Wykład 10.10.2011r.

Socjologia Polityki – Politologia w wersji science

Przedmiotem tej dyscypliny jest cały obszar Społeczno – polityczny, a nie tylko jego wycinek.

Rzeczywistość społeczno – polityczna jest dynamiczna – ciągle zmienia się. Można ją jednak uchwycić  w pewnym kształcie.

Jest obserwowalna poziomie mikro (jednostka), makro (np. państwa, poziom międzypaństwowy) i pośrednim (grupy społeczne, partie polityczne).

Stare ujęcie:                                                                                                                Nowe ujęcie:

Sfery polityczna i społeczna przenikają się, nie sposób je czasem rozdzielić. Niemożliwe jest też zdefiniowanie polityczności, stąd granice zainteresowania Socjologii Polityki są niedookreślone. Jako nauka, socjologia polityki nie  wykształciła własnej metodologii – korzysta z powodzeniem z metod innych nauk humanistycznych. Nie da się podać jednej definicji polityki, co także powoduje, że dokładne określenie zakresu zainteresowania socjologii polityki nie jest możliwe.

Jednostka

- jest kształtowana przez kulturę, a jednocześnie sama kulturę tworzy, podstawowy element badań

- w Socjologii Polityki postrzegamy jednostkę przez 3 aspekty:

·         Zachowań politycznych – które są przedmiotem badań SP

·         Instytucji Społecznych – np. partii Polit, zw. Zawodowych, grup nacisków, społeczeństwa obywatelskiego, i innych, które jednostka tworzy, modyfikuje i w których podejmuje zachowania polityczne  [ tu: instytucje- E. Durkheim – trwałe kulturowe formy określające działanie ludzkie; instytucje jako formy realizacji jednostki np. więzienia]

·         Interesu – co jednostka bierze pod uwagę podejmując zachowania polityczne

O zachowaniu politycznym decyduje też psychologia / psychika i uwarunkowania biologiczne. Tutaj będziemy je pomijać.

Obecnie badacze nie opowiadają się jednoznacznie ani za indywidualizmem, ani za holizmem, uważają bowiem, że jednostka zarówno rzeczywistość tworzy, jak i jest przez nią zmieniana.

Nazwa socjologia polityki – używana od 1952r,a ale nie w Polsce. W 1958r. Julian Hotfeld zaproponował termin socjologia stosunków politycznych. Oddaje on wpływ teorii marksistowskiej. Używano go do 1989r., gdy to powrócono do socjologii polityki.

Na początku la 90. Socjologia polityki była częścią socjologicznej, wyjaśniającą zjawiska walki o władzę i sprawowania władzy (władza rozumiana jako istota polityki).

Socjologia polityki – socjologiczne objaśnienie zjawiska władzy oraz taka ogólna interpretacja rzeczywistości, która dostrzega znaczenie władzy jako istoty polityki.

Socjologia polityki badała tylko władzę w znaczeniu politycznym.

Socjologia polityczna socjologiczne objaśnienie zjawiska władzy i taka interpretacja rzeczywistości, która uwzględnia miejsce władzy w tej rzeczywistości. Teoria ta we władzy widziała podstawowy element konstytucyjnej rzeczywistości społecznej, jednak także pozapolityczne aspekty władzy były tu uwzględniane.

Relacja między socjologią polityki a politologią

- socjologia polityki to nadzieja na zbudowanie nauki o społeczeństwie pozbawionej wartościowania

- dzięki odwołaniu się do obiektywnych badań naukowych, socjologia polityki może budować prawa nauki, a tym samym stawać się nauką w wersji science

- obydwie te dyscypliny są skierowane na wzorzec analityczno – empiryczny, w obydwu występuje więc:

              1. Rezygnacja z szukania istoty, badanie zjawisk realnych [fenomenalizm]

              2. istnienie czegokolwiek doświadczamy, przez doświadczenie obiektywne [nominalizm]

              3. rezygnacja z sądów oceniających, bo pozbawione są wartości poznawczej

              4. jedność poszukiwania metody naukowej

- socjologia polityki = politologia typu science, jeżeli wyzbywa się wartościowania i podejścia instytucjonalnego

- w Polsce socjologia polityki = politologia; dalej w politologii obecny jest silny mit historyczny i instytucjonalny

- w świecie zachodnim socjologia polityki = politologia typu science

Wykład 17.10.2011

Jednostka uczestnicząc w życiu społecznym przyjmuje nawyki, powtarza charakterystyczne dla społeczności zachowania.

Nawyki – zwyczaje – charakterystyczne dla jednostki zachowania, za którymi nie idzie żadna sankcja)

Bez powtarzalności nie ma nawyku, nawy możemy sprzedać pozostałym jednostkom za pomocą interakcji przy użyciu języka, pomocna jest tu także obserwacja.

To jednostka decyduje, czy dany zwyczaj jest potrzebny.

Nawyki możemy kategoryzować (dochodzi do typizacji zwyczajów), człowiek poprzez swój rozwój społeczny i tworzenie typów nawyków, pojmował rzeczywistość społeczną.

Obok człowieka istnieje wewnętrzny świat typów (Durkheim, „zewnętrzny świat kultury, instytucji musimy badać  tak jak rzeczy”). Obiektywność świata zewnętrznego widział wtedy, gdy nowa jednostka wchodzi w społeczeństwo, przejmuje całe dobrodziejstwo tego świata, nie poddaje niczego wątpliwości.

Człowiek jest twórcą zachowań kultury i instytucji (które są elementami kultury).

Kultura ma funkcję kontrolną, ulega zmianom, instytucje, np.rodzina, także można modyfikować – na przestrzeni lat zmienił się choćby stosunek do modelu rodziny; obowiązujący wzór związku monogamicznego, heteroseksualnego nie jest obecnie jedynym dopuszczalnym w społeczeństwie).

Tworząc instytucje uprawnione przez religię i ideologię, człowiek dąży do tego, by były trwałe i przyjęte przez innych. 

Na jednostkę wpływają psychologia, interesy i biologia.

Na zachowania jednostki głównie wpływają jej interesy.

Formy rozumienia instytucji społecznej

1.       Rozumienie najszersze – instytucja podstawą wszelkiego ładu społecznego;
instytucje to wszelkie istniejące na zewnątrz nas sposoby wierzenia, myślenia, działania,; to zestandaryzowane sposoby zachowania, sposoby współdziałania w sposób nawykowy

2.       Rozumienie potoczne – instytucje ujmowane jako wyodrębnione, zorganizowane typy działalności, podejmowane w celu zaspokojenia ludzkich potrzeb; instytucje takie mają zawsze naczelne normy, strukturę wewnętrzną, np. giełda, partie, szkoła (instytucje ekonomiczne, polityczne, dotyczące stratyfikacji społecznej, reprodukcji, edukacji i wychowania)

3.       Rozumienie Goofmanna – tzw. Instytucje totalne , kontrolujące jednostki, jednostka poddana reżimowi (szpital, szkoła, wojsko, więzienie), ich zadaniem jest dyscyplinowanie

Foucault – badacz więzień, szpitali psychiatrycznych – wykazał, że instytucje całkowicie dominują nad jednostką

Socjalizacja polityczna – termin wprowadził w 1959r. Herbert Heimann; jest to uczenie się przez jednostkę społecznych wzorów zachowania, odpowiadających jej społecznej pozycji, za pośrednictwem różnorodnych agend społeczeństwa

Inne definicje:

·         Wprowadzanie w kulturę polityczną jednostki

·         Proces stawania się osobą polityczną

·         Proces przyjmowania określonej roli politycznej

·         Proces zdobywania wiedzy o polityce

·         To funkcje pierwotne systemu politycznego

Zarzuty wobec konstruktywizmu społecznego :

- nie wiemy, kiedy coś subiektywnego zmienia się w fakt obiektywny (fakt społeczny)

Wykład – 24.10.2011

Kultura polityczna

Kręgi kulturowe – wyodrębnione poszczególne kultury, dla których charakterystyczne są ich poszczególne elementy, trendy; tu także możliwe do wyodrębnienia np. kultury polityczne

Dyfuzja kulturowa - przepływ wzorów kulturowych z jednego społeczeństwa do innego; to bardzo nośna teoria w XXw. Tłumaczoną nią np. zmiany i zależności

Kultura polityczna – także brak jednej dominującej deifinicji

Platon: musi istnieć między ludźmi tyle ludzkich charakterów, ile istnieje ustrojów politycznych

Arystoteles: sprawująca władzę warstwa społ. musi posiadać określone cechy władcze, mówił też o poczuciu wspólnoty państw

Almond Gabriel (1956r.) – systemy polityczne musimy budować za pomocą zachowań politycznych – działań społecznych – opartych na stosunku do polityki; badania nad szeroko pojętą kulturą polityczną

Korzystając z teorii Mertona, Verba i Powell stwierdzili, iż teoria socjologiczna winna być poparta faktami zdobywanymi przy pomocy badań terenowych

Kultura Polityczna – określony układ postaw politycznych, odczuć, informacji i umiejętności; określenie orientacji Polit., postawy wobec systemu politycznego

3 części składowe orientacji politycznej:

1.       Orientacja poznawcza – pewien zasób wiedzy (prawdziwej i fałszywej) na temat systemy politycznego

2.       Orientacja afektywna – dotycząca poczucia więzi, zaangażowania, sprzeciwu, wobec określenia obiektów politycznych

3.       Orientacja oceniająca – sądy i opinie o obiektach politycznych = jednostki bowiem wartościują

Składniki kultury politycznej – wartości, oceny, przekonania i wzory zachowań politycznych
Postawy – kształtowane są w oparciu o większy bądź mniejszy zasób wiedzy

Kultura Polityczna – zmienny w czasie, wytworzony gł. Pod wpływem tradycji historycznej, struktur instytucji Polit., całokształt orientacji społeczeństwa (grup społ., jednostek) do polityki, to sfera działań subiektywnych przejawiająca się w konkretnych zachowaniach, np.:

- w zainteresowaniu polityką, wiedza o niej, znajomością faktów

-ocenie wartości uznawane, pożądane dotyczące systemu politycznego

- ocenie zjawisk politycznych, sądy wartościujące instytucje polityczne
- koncentrują się wokół polityki

Pojęcie kultura polityczna jest typem idealnym – pewną kalką, dzięki której możemy badać różne społeczeństwa.

3 czyste typy modeli kultury politycznej (Almond i Verba)

1.       Zaściankowa/ parafialna / tradycyjna

2.       Podporządkowana / podaniowa

3.       Uczestnicząca / partycypacyjna

Ad. 1

- brak świadomości istnienia mechanizmów politycznych, brak wiedzy o polityce, zainteresowania nią

- polityka zamknięta wyłącznie do wąskich grup

- występuje we wspólnotach pierwotnych, w średniowieczu, w pierwotnych wspólnotach cyrykańskich

Ad. 2

- w społeczeństwie tradycyjnym (do czasu rewolucji przemysłowej), także w monarchiach absolutnych, państwach autorytarnych i totalitarnych

- jednostka ma prawo uczestnictwa w polityce, lecz z niego nie korzysta, zadowala się rolą obserwatora poczynań elit rządzących

- to forma wycofania się z życia politycznego

Ad. 3

- występuje w społeczeństwach demokratycznych, których zdecydowana większość obywateli aktywnie uczestniczy w życiu politycznym

- wysoka świadomość obywateli – znają mechanizmu polityczne, są skłonni do aktywnego uczestniczenia w polityce brania spraw w swoje ręce

Kultura obywatelska - istnieje realnie; nie jest tym samym co modelowa kultura uczestnicząca

Kultura obywatelska

o        W społeczeństwach demokratycznych Zachodu

o        Różna, w rozmaitych społeczeństwach

o        Większość obywateli bierze aktywny udział w życiu politycznym

o        Dominuje system wartości związany w demokracją

Narzędzia badania kultury politycznej - określają, z jaką kulturą polityczną mamy do czynienia

o        Badanie postaw jednostki wobec grupy społecznej; gdy przeważają postawy indywidualistyczne, mamy do czynienia z kulturą uczestniczącą / obywatelską

o        Badanie postaw jednostki wobec równości;  pozytywnie nastawieni do równości, uczestniczą

o        Podejście jednostki do sposobu rozwiązywania konfliktu społecznego; gdy nastawienie na dialog. Konsensus, mówimy o kulturze uczestniczącej

o        Badanie stosunku do modernizacji systemu wartości kulturowych; nastawieni pozytywnie do zmian – kultura uczestnicząca / obywatelska

Wykład – 7.11. 2011

Kultura zaufania

1999r. – „O zaufaniu społecznym”, Sztompka Piotr

Dlaczego podjęto temat zaufania? Gdyż w społeczeństwie coraz powszechniejszy był lęk. (Beck, Społeczeństwo ryzyka)

Lęk związany był między innymi z :

- rynkiem pracy

- rodziną

- kulturą, społeczeństwem heterogenicznym (boimy się wchodzenia w relacje z drugą osobą)

- zbyt rozwiniętymi technologiami

- wymogiem mobilności.

Kultura zaufania redukuje lęk.

Oczekiwania instrumentalne– oczekujemy, że ktoś będzie wykonywał czynności, których jest zobowiązany

Oczekiwania związane z racjonalnością – oczekujemy od jednostek, że będą zachowywać się racjonalnie

Oczekiwania związane z moralnością – oczekujemy od jednostek moralnego zachowania się

Oczekiwania opiekuńcze powiernicze) – liczymy na to, iż ludzie będą dbali o nasze sprawy, o dobro

...