Farmer morski.pdf

J ACK L ONDON

F ARMER MORSKI

- To będzie szalupa doktora - odezwał się kapitan Mac Elrath.

Pilot mruknął twierdząco, a kapitan omiótł spojrzeniem przez lornetkę najpierw

motorówkę, później skrawek plaży, leżące za nim Kingston oraz wysunięte najdalej ku

północy wejście do Howth Head.

- Przypływ, jak trzeba - powiedział pilot siląc się na ton pogodny. - Za dwie godziny

stanie pan u nabrzeża. Basen portowy Ring’s End, prawda?

Tym razem kapitan przytaknął pomrukiem.

- Paskudny dzień, jak to w Dublinie - zaczął znów pilot.

Kapitan mruknął ponownie. Był zmęczony, bo miał za sobą sztormową noc w Kanale

Irlandzkim i wiele godzin spędzonych na mostku. Znużyła go też cała długa podróż, która od

portu macierzystego do portu macierzystego trwała dwa lata i cztery miesiące - osiemset

piętnaście dni według dziennika okrętowego.

- Całkiem zimowa pogoda - podjął po chwili milczenia. - Miasto kiepsko widać. No i

solidny deszcz zapowiada się na cały dzień.

Kapitan Mac Elrath był mężczyzną niskiego wzrostu - tyle że bez kłopotu mógł wyjrzeć

nad brezentową osłonę mostku. Górowali nad nim pilot i trzeci oficer, a także marynarz u

steru - dezerter z okrętu wojennego, tęgi i rosły Niemiec, który zamustrował w Rangunie. Ale

mimo niedoboru cali kapitan Mac Elrath wyróżniał się energią i zdolnościami. W każdym

razie tak sądziła dyrekcja towarzystwa żeglugowego, o czym by się dowiedział, gdyby mógł

uzyskać dostęp do swoich akt personalnych, prowadzonych drobiazgowo i przechowywanych

w archiwum. Jednakże dyrekcja ani razu nie napomknęła, jak znacznym darzy go zaufaniem.

Nie zwykła tak postępować. Kierowała się zasadą, by pod żadnym pozorem nie budzić w

pracowniku przekonania, że jest niezastąpiony albo nawet szczególnie przydatny. Chętnie

karciła, pochwał nie udzielała nigdy. Kim ostatecznie był kapitan Mac Elrath? Szyprem -

jednym z osiemdziesięciu kilku kapitanów dowodzących osiemdziesięcioma kilkoma

statkami towarowymi, które należały do towarzystwa żeglugowego i przemierzały wszystkie

wielkie gościńce, wszystkie boczne ścieżki oceanów i mórz.

Poniżej mostku, na głównym pokładzie, którego zardzewiałe żelazne płyty opowiadały

własną posępną historię o wadze i ciosach potężnych fal, dwaj chińscy palacze przeszli niosąc

śniadanie w kierunku dziobu. Marynarz z załogi pokładowej zdejmował właśnie linę

sztormową rozciągniętą nad lukami ładowni i dźwigami, między dziobówką a trapem

wiodącym z pokładu na mostek.

- Ciężki rejs - odezwał się znów pilot.

- Aha. Czasem bywało kiepsko, ale nie tyle chodzi mi o to, ile o stratę czasu. Diablo nie

lubię tracić czasu.

Mówiąc to kapitan odwrócił się, spojrzał w stronę rufy, wyżej i niżej, a pilot podążając za

jego wzrokiem otrzymał nieme, lecz wiele znaczące wyjaśnienie. Brązowo malowany komin

powlekała biel soli, syrena połyskiwała krystalicznie w zmiennych przebłyskach słońca

sunącego między strzępami chmur. U lewej burty brakowało łodzi ratunkowej, a jej skręcone

i powyginane żurawiki świadczyły o potędze uderzeń, jakie odbierał stary “Tryapsic”. U

prawej burty żurawiki były również puste. Zdruzgotany wrak łodzi ratunkowej, którą

podtrzymywały niegdyś, leżał na górnej części szybu maszynowni, obok rozbitego świetlika,

osłoniętego teraz plandeką. Niżej, ku prawej burcie, pilot zobaczył na pokładzie średniówki

drzwi mesy, mocno nadwerężone atakami wysokiej fali. Obok drzwi bosman i marynarz

zdejmowali ze sztagów kominowych ogromną czworokątną sieć z lin, która, jak widać, nie

osłabiła siły tych ataków.

- Już dawniej dwa razy wspominałem armatorom o tych cholernych drzwiach - podjął

kapitan Mac Elrath. - I co? Gadali, że wytrzymają. Nie wytrzymały. Napotykałem wielkie

fale, a największa dała radę przeklętym drzwiom. Jak je wypchnęła, padły płasko na stół mesy

i zrujnowały kabinę pierwszego mechanika. Strasznie się złościł.

- Fala musiała być cholernie duża - bąknął pilot tonem zrozumienia i współczucia.

- Pewno że tak! Przez jakiś czas ruszało się wszystko. No i ta fala wykończyła

pierwszego oficera. Stał ze mną na mostku, więc mu powiedziałem, żeby zajrzał do luku

pierwszej ładowni. “Tryapsic” czerpał wodę, no i niepokoiłem się trochę o tę pierwszą

ładownię. Wszystko to wyglądało podejrzanie. Zaczynałem już kombinować, czy nie stanąć

w dryf do rana, kiedy przyszła ta fala: cholernie duża, jak Boga kocham! Nawet nam, na

mostku, dostało się trochę. Z początku nie zauważyłem braku pierwszego oficera, bo trzeba

było zająć się tym i owym, postawić wywalone drzwi, zakryć plandeką świetlik szybu

maszynowni. Później nie mogliśmy go nigdzie znaleźć. Człowiek u steru mówił, że widział,

jak pierwszy oficer złaził po trapie, kiedy rąbnęła w nas ta fala. Szukaliśmy na dziobie i w

jego kabinie, i w maszynowni, no i w końcu był na dolnym pokładzie, po obu stronach osłony

przewodu doprowadzającego parę do wind rufowych.

Pilot zaklął z podziwem i zgrozą.

- Trudno powiedzieć inaczej - ciągnął kapitan z nutą przemęczenia w głosie. - Był po obu

stronach przewodu, rozpłatany równiutko jak śledź. Fala musiała go przyłapać między

górnym pokładem i pokładem średniówki, przenieść nad szybem kotłowni i głową do przodu

rzucić na osłonę przewodu parowego. Dostał między oczy, a dalej przecięło go jak masło, na

dwie połowy, tak że przy jednej została ręka i noga i przy drugiej została ręka i noga.

Okropny widok! Złożyło się go, owinęło w brezent, no i za burtę.

Pilot zaklął powtórnie.

- Nie ma się czym przejmować - uspokoił go kapitan Mac Elrath. - Musiało się skończyć

czymś podobnym. Z tego pierwszego oficera był kiepski marynarz. Nadawałby się może do

roboty, za przeproszeniem, w chlewie, a i to nie najlepiej.

Podobno istnieją trzy kategorie Irlandczyków - katolicy, protestanci i ci z Irlandii

północnej, czyli przesiedleni Szkoci. Kapitan Mac Elrath pochodził z Irlandii północnej i

chociaż miał najczystszy szkocki akcent, nic nie mogło rozdrażnić go bardziej niż omyłka co

do narodowości. Był Irlandczykiem i mocno przy tym obstawał, chociaż lekceważąco

wydymał wargi mówiąc o rodakach z Irlandii południowej lub nawet protestantach spod

znaku domu Orańskiego. Należał do kościoła prezbiteriańskiego, a w jego gminie

protestantom spod znaku domu Orańskiego nie udało się nigdy zebrać na modły więcej niźli

pięciu wiernych. Jego gmina to wyspa McGill, gdzie siedem tysięcy ludzi zbliżonego pokroju

żyje w tak przykładnej zgodzie i trzeźwości, że wystarcza im jeden policjant, a szynku nie ma

wcale.

Kapitan Mac Elrath nie lubi morza, nie lubił nigdy. Czerpał z niego środki utrzymania,

więc morze stanowiło miejsce, w którym pracował, jak fabryka, sklep, kantor stanowią

miejsca, w których pracują inni. Romantyczność nie śpiewała mu syrenich pieśni, duch

przygody nie rozpłomieniał jego leniwej krwi. Nie posiadał wyobraźni. Nie rozumiał

wymowy bezkresnych głębin. W jego pojęciu tornada, huragany, trąby wodne, zmienne fale

pływów były jedynie przeszkodami dla statku na wodzie oraz dla kapitana na mostku. Nie

widząc ich, widywał nieprzeliczone cudowności i dziwy dalekich krain. Pod jego powiekami

gorzały w bezwstydnej glorii morza tropików lub dęły chłodem sztormy na północnym

Atlantyku czy południowym Pacyfiku. Ale wspomnienia o tym wszystkim ograniczały się do

wywalonych drzwi mesy, zmywanych falami pokładów, zagrożonych luków, nadmiernego

zużycia węgla, opóźnień rejsów, nagłych ulew, co spłukiwały świeżo nałożoną farbę.

- Znam swoją robotę - powtarzał często i nie przyjmował do wiadomości niczego, co

znajdowało się poza jego robotą, to znaczy wszystkich rzeczy, które oglądał na własne oczy

nie podejrzewając ich istnienia. Jego armatorzy wiedzieli, że kapitan Mac Elrath zna swoją

robotę; w przeciwnym razie nie powierzyliby mu “Tryapsica”, który miał trzy tysiące ton

rejestrowych pojemności netto, brał ładunek dziewięciu tysięcy ton i kosztował pięćdziesiąt

tysięcy funtów.

Kapitan Mac Elrath wybrał morze nie z zamiłowania, lecz z woli losu, ponieważ

przyszedł na świat jako drugi, nie pierwszy, syn swojego ojca. Wyspa McGill ma określoną

powierzchnię, więc na roli może pracować tylko określona liczba jej mieszkańców.

Nadwyżka - i to duża nadwyżka - z musu idzie na morze, by szukać chleba. Dzieje się tak od

wielu pokoleń. Pierworodni synowie dziedziczą ziemię po ojcach, młodsi na wodzie trudnią

się słoną orką. Dlatego właśnie Donald Mac Elrath, potomek farmerów i chłopiec z farmy,

musiał porzucić rolę, którą kochał, by z wyroku przeznaczenia uprawiać nienawistne morze.

Sprytny, opanowany, trzeźwy, zaradny, pilny uprawiał je gorliwie przez lat dwadzieścia. Z

chłopca okrętowego i młodszego marynarza awansował na oficera i kapitana żaglowców.

Później przeszedł na statki parowe, był drugim oficerem, pierwszym, kapitanem, z małych

jednostek wędrował na większe, by ostatecznie zająć miejsce na mostku “Tryapsica”. Stara to

łajba - ma się rozumieć - ale z pewnością warta pięćdziesiąt tysięcy funtów i zdolna

transportować dziewięć tysięcy ton ładunku na wszystkich morzach i przy każdej pogodzie.

Z mostku “Tryapsica” - miejsca na górze, które zdobył w rezultacie współzawodnictwa z

ludźmi - kapitan patrzał na coraz bliższy port Dublina, miasto niewyraźne pod ciemnym

niebem w dzień posępny i smagany wiatrem, gmatwaninę lin i masztów na zacumowanych

statkach. Po dwukrotnej podróży dookoła świata, po nieustannych rejsach tam i z powrotem

wracał do domu, żony nie widzianej od dwudziestu ośmiu miesięcy, dziecka, którego nie

widział nigdy, chociaż mówiło już i chodziło. W dole zmiana palaczy i trymerów wyłaniała

się z drzwi dziobówki niby króliki z nory i przez pokryty rdzą pokład śpieszyła w kierunku

rufy, aby przejść oględziny lekarza portowego. Byli to Chińczycy o pozbawionych wyrazu

sfinksowych twarzach. Szli w szczególny sposób, powłócząc nogami, jak gdyby niezdarne

buciory zanadto krępowały ich cienkie kostki.

Kapitan spoglądał na swoich ludzi niewidzącymi oczyma i wsunąwszy dłoń pod czapkę z

daszkiem drapał się w gęstą czuprynę barwy piasku. Scena, którą miał przed sobą, stanowiła

jedynie tło jego własnej, pełnej ukojeń wizji, która nawiedzała go często w długie noce na

mostku, kiedy stary “Tryapsic” kołysał się na wzburzonej powierzchni oceanu, wysoka fala

zmywała pokłady, w olinowaniu śpiewały porywy sztormu albo wiry śnieżycy, albo

strumienie tropikalnej ulewy. Wizją tą były zagony zboża, dom mieszkalny, kryte strzechą

zabudowania, dzieci swawolące w słonecznym blasku, dobra żona przed progiem,

porykiwanie bydła, gdakanie kur, przytupywanie koni w stajni ojcowskiej farmy sąsiadującej

o miedzę, a dalej bezleśna równina i schludne pola podzielone żywopłotami, rozpościerające

się szeroko w kierunku pasma niskich, łagodnie sfałdowanych wzgórz. Tak przedstawiała się

wizja kapitana Mac Elratha, jego marzenie, romantyczność i duch przygody, cel wszelkich

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: