Podział środków psychoaktywnych
Amfetaminy i kokaina, czyli stymulanty
Farmakokinetyka
Efekty bezpośrednie (mała dawka)
Efekty bezpośrednie (duża dawka)
Tolerancja
Zespół odstawienny
Podawane doustnie lub przez nos zaczną działać po 10-15 min.; Dożylnie po 30 sekundach; palona kokaina jeszcze szybciej. Metabolizm kokainy jest szybki – 20-80 min., amfetaminy utrzymują się dłużej od 4-12 godzin,a metabolity w moczu utrzymują się 2-3 dni.
Efekty fizjologiczne – pobudzenie, przyspieszona akcja serca, zwiększone ciśnienie krwi i wydzielanie potu, podnosi się temperatura ciała i rozszerzają się źrenice. Tłumi łaknienie. Efekty behawioralne – uczucie radości, poprawa nastroju, zwiększenie czujności, pobudzenie, bezsenność, zwiększa wytrzymałość, zwiększenie odporności na zmęczenie i monotonię.
Stany psychotyczne – przekonania paranoidalne, narzucone stereotypowe zachowania (np. rwanie włosów), halucynacje, świąd skóry. Ryzyko śmierci w wyniku przedawkowania kokainy przez: niewydolność układu oddechowego (drgawki, napady szału), arytmię i fibrylację serca, zawał serca, wzrost ciśnienia krwi (wylew)
Kokaina wytwarza tolerancję natychmiastową (mija po 24 godzinach), tzn. efekty po pierwszej dawce narkotyku nie zostaną wytworzone jeżeli w krótkich odstępach czasu będzie przyjęta kolejna dawka, chyba,że zostanie zwiększona. Nie ma spójnych wyników badań nad tolerancją długoterminową.
Nie dają wyraźnych fizycznych objawów zagrażających życiu. Jest silny głód narkotykowy (psychiczny): 1-14 dni – depresja, naprzemiennie wyczerpanie i pobudzenie, 1-10 tygodni – głód, depresja, niemożność odczuwania przyjemności (ahedonia). Inne objawy: palacze kokainy skarżą się na bóle w klatce piersiowej, bezsenność, zmęczenie, infekcje nosa i zatok, krwotoki z nosa, bóle głowy.
Opiaty (opium, heroina, morfina, kodeina, metadon, kompot, brown sugar)
Palenie lub wdychanie przez nos, domięśniowo i podskórnie. Metabolizm jest szybki, 90% wydalane jest w ciągu jednego dnia. Ślady morfiny utrzymują się w moczu 2-4 dni.
Senność, euforia, obniżenie ciepłoty ciała, ciężkość kończyn, nudności i wymioty, zwężenie źrenic (tzw. „szpilki” przy zatruciu opiatami), niewydolność oddechowa, łagodzenie bólu
Brak euforii
Pojawia się bardzo szybko
8-12 godzin od ostatniej dawki pojawiają się objawy podobne do grypy, takie jak: katar, łzy, pocenie się, dreszcze, drażliwość. Później – rozszerzenie źrenic, wstręt do jedzenia, gęsia skórka. 48-72 godzin od ostatniej dawki dochodzą bóle brzucha nudności, wymioty, biegunka, spastyczne ruchy ramion i nóg, samoistna erekcja i wytrysk u mężczyzn, orgazm u kobiet, trudności z jedzeniem i przełykaniem, co grozi skrajnym wyczerpaniem.
Kanabinole (marihuana, haszysz, olej haszyszowy)
Najczęściej palone w formie papierosa. THC wdychane podczas palenia zaczyna działać w ciągu kilku minut, szczytowe stężenie – 30-60 minut. Działa 2-4 godziny. Metabolity wydalane są powoli (utrzymują się w moczu nawet do 30 dni)
Słodka woń oddechu i włosów, podrażnienie spojówek, rozszerzone źrenice, rozmowność, czasami suchość w ustach, pragnienie, bóle i zawroty głowy, kaszel, wahania w oddychaniu i temperaturze ciała. Spadek aktywności psychomotorycznej – uczucie zrelaksowania i uspokojenia. Szybka i niewyraźna mowa, gadatliwość, chichot. Zmysły są bardziej wyczulone – intensywne wrażenia dotykowe, słuchowe, wzrokowe, zapachowe. Dysfunkcja koordynacji ruchowej, osłabienie pamięci, osłabienie koncentracji, zmiana w postrzeganiu czasu, stan beztroski i odprężenia.
Marihuana zawiera więcej smoły i czynników rakotwórczych niż tytoń, co grozi nowotworami płuc. Długotrwałe zażywanie marihuany zakłóca działanie układu rozrodczego.
Brak jednoznacznych dowodów. Czasami dochodzi do fizycznego uzależnienia (rzadko, a mechanizmy nie są znane) i to przy zażywaniu dużych dawek przez dłuższy czas.
Tzw. zespół amotywacyjny, czyli apatia, zmniejszona efektywność, utrata ambicji, zmniejszone poczucie celu, trudności z uwagą i koncentracją.
Alkohol
Doustnie. Wątroba metabolizuje alkohol w stałym tempie, czyli ok. 10 mg alkoholu na godzinę
Zaburzenia snu, częste oddawanie moczu, rozszerzenie obwodowych naczyń krwionośnych, osłabienie pamięci, osłabienie bólu, rozmywa się ostrość widzenia, osłabia się zmysł węchu i smaku, trudności z utrzymaniem równowagi, osłabiona sprawność psychomotoryczna. Rozradowanie, dobry nastrój
Senność, zamroczenie, śpiączka. Złość, agresja, zmęczenie. Długotrwałe picie prowadzi do uszkodzenia większości organów i układów organizmu.
Szybko uzależnia. Pojawia się tolerancja krzyżowa z innymi środkami depresyjnymi, tzn. przyjęcie jednego środka może tłumic objawy odstawienia innego (np. alkohol i benzodiazepiny, np. relanium)
Kilka godzin po zaprzestaniu picia: dreszcze, obfite pocenie się, słabość, poszukiwanie alkoholu. Może pojawić się pobudzenie, ból głowy, niechęć do jedzenia, mdłości i wymioty, skurcze brzuszne, wysokie tętno, przesadne i gwałtowne odruchy. Możliwe halucynacje wzrokowe i słuchowe. Halucynacje mogą wystąpić również wtedy, gdy osoba jest silnie odurzona (ostra halucynoza alkoholowa). Od 24 do ponad 30 godzin od zaprzestania picia, najbardziej przewlekła faza z. a., może trwać 3-4 dni, zwana delirium tremens, często pojawia się zagubienie, dezorientacja. Prawie nieprzerwana aktywność. Bardzo wysoka temperatura ciała i szybie bicie serca. Przerażające halucynacje wzrokowe, słuchowe lub czuciowe. H. czuciowe to najczęściej wrażenie łażących po skórze robaków lub małych zwierzątek. H. towarzyszą złudzenia mogące wywołać gwałtowne zachowania. Zgodny w czasie d. t. zdarzają się z powodu wysokiej temperatury ciała, niewydolności sercowo-naczyniowej lub urazu. Koniec z. a. to wyczerpanie i ostre odwodnienie (ok. 5-7 dni od zaprzestania picia)
Typowe krótkotrwałe efekty działania alkoholu związane z jego różnymi wzrostowymi stężeniami we krwi
Stężenie (‰)
Efekty
0,1 – 0,2
Nieznaczne zmiany nastroju, uczucie ciepła i dobre samopoczucie
0,3 – 0,4
Uczucie rozluźnienia, wesołość, szczęśliwość. Skóra może się rumienić, lekkie osłabienie zdolności ruchowych.
0,5 – 0,6
Efekty stają się bardziej widoczne. Przesadne zmiany nastroju, osłabiona zdolność oceny, mniejsze zahamowania. Koordynacja może być zaburzona.
0,8 – 0,9
Czas reakcji wydłużony, koordynacja upośledzona. Uczucie drętwienia policzków, warg i kończyn. Dalsze osłabienie zdolności oceny.
1,0
Wyraźne pogorszenie koordynacji ruchowej i czasu reakcji. Osoba może zataczać się i wolno mówić.
1,5
Znaczne osłabienie w utrzymaniu równowagi i poruszaniu się. Duży wzrost czasu reakcji. Duże upośledzenie zdolności oceny i percepcji.
2,0
Senność, pokaźne upośledzenie funkcji ruchowych i czuciowych, niewyraźna mowa, podwójne widzenie, trudności w samodzielnym staniu lub poruszaniu się
3,0
Zamęt i zamroczenie. Trudność w zrozumieniu tego, co się dzieje, możliwa utrata przytomności,
4,0
Przeważnie utrata przytomności, potliwość i lepkość skóry.
4,5 – 5,0
Funkcja krążenia i respiracji mogą ustać.
Leki – depresanty i środki wziewne hamujące czynność OUN
Podawane doustnie lub domięśniowo, podskórnie lub dożylnie, wdychane
Wszystkie środki z grupy depresantów hamują OUN, łagodzą lęk, wywołują senność, wspólną cechą środków wziewnych jest zdolność wywoływania euforii z zawrotami głowy w trakcie wdychania
Ogólne znieczulenie, śpiączka, śmierć. Środki wziewne prowadzą do uszkodzeń mózgu.
Barbiturany – szybko wytwarza się tolerancja. Istnieje duże ryzyko przedawkowania. Benzodiazepiny są bezpieczniejsze, ale także uzależniają.
Silne objawy abstynencyjne – drżenie, pocenie się, majaczenie, drgawki, bezsenność. Zespoły abstynencyjne benzodiazepin nie są tak silne jak w przypadku barbituranów.
Środki halucynogenne
Środki halucynogenne to grupa narkotyków posiadających zdolność do zmiany funkcji postrzegania, funkcji poznawczych oraz stanów emocjonalnych. Można je podzielić na 4 grupy:
1. Serotoninergiczne środki halucynogenne (LSD i związki pochodne)
LSD podawane jest w formie tabletek, w żelu lub jego roztwór nakładany jest na papier. LSD jest szybko wchłaniany, a skutki działania można zaobserwować w przeciągu 20-60 minut po spożyciu. Skutki działania trwają 8-12 godzin, a narkotyk jest szybko metabolizowany i wydalany z organizmu. Fizjologiczne skutki działania LSD – rozszerzenie źrenic, zwiększona częstość akcji serca, podwyższone ciśnienie krwi, podwyższona temperatura ciała oraz zwiększona potliwość. Psychologiczne skutki działania – są bardzo różne u różnych osób. Najczęściej pojawiające się halucynacje wzrokowe: wybuchy spirali i wiry, błyskające światła, zwiększona jasność i intensywność kolorów, smugi lub dymy oraz odczucie ruchu w stałych przedmiotach (np. ściana oddycha). Nastrój jest labilny, pojawiają się dziwaczne doznania poznawcze. Uboczny skutek – ostre i paranoidalne reakcje na narkotyk oraz zjawisko zwane retrospekcją – ponowne doznanie niektórych aspektów „podróży halucynogennej”, która mogła mieć miejsce kilka miesięcy lub nawet lat temu, tzw. „flash back”. Środki halucynogenne mogą przyspieszać lub zaostrzać psychozę czy też zaburzenia emocjonalne.
2. Amfetaminy metylowe (MDMA, czyli ecstasy i inne)
Wywołują słabsze lub żadnych halucynacji wzrokowych. Efektem działania jest łagodna euforia, której towarzyszy otwartośc i brak zachowań obronnych. Zażywane doustnie, wstrzykiwane lub wchłaniane przez nos. Wchłaniane są bardzo szybko i działają ok. 6-7 godzin. Wywołują: zwiększenie częstości akcji serca, podwyższenie ciśnienia krwi, rozszerzenie źrenic, napięcie mięśni, osłabienie apetytu i bezsenność. Psychologiczne skutki to: euforia, zwiększony afekt emocjonalny, obniżone reakcje samoobronne, poprawa umiejętności komunikowania się. Halucynacje są rzadkie. Wśród osób zażywających ecstasy odnotowano ostre i trwałe problemy neuropsychiatryczne oraz ostre rekacje toksyczne w tym śmiertelne przedawkowania.
3. Antycholonergiczne środki halucynogenne (atropina, skopolamina)
W małych dawkach stosowane są w medycynie, w dużych mogą wywoływać skutki halucynogenne. Występują w takich roślinach jak: wilcza jagoda, liście bielunia i lulek czarny. Wywołują półsen, który charakteryzuje się żywymi wizjami i bardzo słabym późniejszym zapamiętywaniem tego doświadczenia. Osoba pod ich wpływem majaczy i wygląda na zdezorientowaną, ale jest w stanie opisać swoje wizje. Może być śmiertelna.
...
asiab.90