A.       Rozwój płuc

1.      w okresie prenatalnym :

-          zawiązek płuca powstaje z uchyłka prajelita między 22 a 26 dniem życia płodowego

-          drzewo oskrzelowe rozwija się między 5 a 16 tygodniem ciąży przez pączkowanie i tworzenie rozgałęzień

2.      w okresie postnatalnym :

-          płuca noworodka posiadają ok. 60 mln pierwotnych pęcherzyków

-          najszybszy rozwój płuc przez pierwsze 2 lata życia ( powiększenie liczby pęcherzyków płucnych )

-          w wieku dorosłym ( tj. około 12 roku życia ) ~ 375 mln pęcherzyków płucnych

B.       Cechy patologiczne występujące w chorobach płuc :

1.      Podstawowe mechanizmy patologiczne

a)      obturacja ( zwężenie dróg oddechowych ) może być spowodowane :

-          obecnością wydzieliny w świetle dróg oddechowych

-          obrzękiem

-          stanem zapalnym ściany

-          przerostem lub skurczem mięśniówki gładkiej

-          uciskiem dróg oddechowych z zewnątrz

b)      restrykacja ( upośledzenie rozprężania płuc ) – może być wynikiem zmniejszenia się podatności płuc, niedodmą, odmą, chorobami nerwowo – mięśniowymi lub wadą w budowie ściany klatki piersiowej

2.      Patofizjologia

a)      hipoksemia ( spadek prężności tlenu we krwi tętniczej ), powstaje, gdy istnieje :

-          nieprawidłowy stosunek wentylacji do perfuzji

-          przeciek wewnątrzsercowy

-          przeciek wewnątrzpłucny

-          zaburzenia dyfuzji

-          hipowentylacja

b)      hiperkapnia ( nadmiar CO2 we krwi ), powstaje gdy dochodzi do :

-          hipowentylacji ( np. obturacja górnych dróg oddechowych )

-          osłabienie mięśni oddechowych

-          depresji ośrodka oddechowego

3.      Czynniki patogenetyczne

a)      mały rozmiar dróg oddechowych u dzieci

b)      nie w pełni rozwinięta odporność swoista

c)      najczęściej jednorodna etiologia ( u dorosłych złożona )

C.       Diagnostyka chorób płuc

1.      WYWIAD

a)      czy choroba ma charakter ostry, przewlekły czy nawrotowy

b)      czy objawy mają charakter nagły, zagrażający życiu :

-          sinica

-          zaburzenia oddychania

-          stridor

c)      jakie występują objawy :

-          kaszel ( i jego charakter )

-          ciężki lub głośny oddech i zależność od aktywności ruchowej

-          świszczący oddech

-          ból w klatce piersiowej

-          duża ilość odkrztuszanej wydzieliny

d)      jakie czynniki wpływają na ciężkość choroby

-          zaostrzenia przy zmianach pogody, infekcjach wirusowych, wysiłku fizycznym, śmiechu, ekspozycji na alergeny

e)      czy były już przeprowadzone jakieś badania ?

f)       czy stosowano już jakiekolwiek leczenie ?

g)      czy jest obciążenie rodzinne ?

2.      BADANIE  PRZEDMIOTOWE

a)      częstość oddechów jest najlepszym wskaźnikiem funkcji układu oddechowego u niemowląt ( najlepiej w czasie snu )

b)      wzmożony wysiłek oddechowy :

-          postękiwanie – objaw przy zmniejszeniu objętości płuc ( ZZO            u noworodków, obrzęk płuc, ból w klatce piersiowej, zajęcie opłucnej )

-          zaciąganie przestrzeni międzyżebrowych, np. w obturacji oskrzeli

-          poruszanie skrzydełkami nosa ( oddech skrzydełkowy ) – przy wzroście oporów w drogach oddechowych

-          ruchy wahadłowe głowy ( stan bardzo ciężki )

-          wydymanie dna jamy ustnej

c)      dźwięki oddechowe :

1.      trzeszczenia – słyszalne głównie podczas wdechu ( powstają wskutek rozprężenia się zapadniętych pęcherzyków płucnych )

2.      świszczący oddech ( wheezing ) jest wynikiem obturacji dróg oddechowych ( powstaje podczas wydechu ) – zwykle jest objawem astmy

3.      świsty ( stridor ) – powstaje przy zwężeniu dróg oddechowych na poziomie krtani i tchawicy ( podczas wdechu )

4.      rzężenia – drobno – i średniobańkowe

5.      rzężenia grubobańkowe – szmer wilgotny powstaje w dużych oskrzelach na skutek obecności w nich wydzieliny

d)      zmiany anatomiczne występujące w chorobach płuc :

1.      palce pałeczkowate – w chorobach płuc ( mukowiscydoza, siniczych wadach serca, marskości wątroby, itp. ), powstają poprzez uniesienie paznokcia na skutek proliferacji tkanki grzbietowej paliczka dalszego

2.      zmiana kształtu klatki piersiowej,  np. klatka piersiowa beczkowata ( rozdęcie płuc )

3.      BADANIA  LABORATORYJNE

a)      badania obrazowe :

-          Rtg klatki piersiowej, zatok, szyi ( zwężenie górnych dróg oddechowych )

-          USG – ocena ruchomości przepony, stwierdzenie płynu w opłucnej, nakłucie opłucnej

...