materialy do kolwium 4.doc

Materiały dydaktyczne z zakresu publicznego prawa konkurencji – Zarys I

1.      Pojęcie konkurencja

2.      Formy konkurencji

2.1.  Konkurencja doskonała

2.2.  Konkurencja niedoskonała: monopol, konkurencja monopolistyczna, oligopol

3.      Sposoby konkurencji:

3.1.  Konkurencja cenowa,

3.2.  Konkurencja poza cenowa

      4.  Funkcje konkurencji

5.      Pojęcia z zakresu ekonomii: gospodarka rynkowa, gospodarka centralnie sterowana, mechanizm konkurencji, rynek, produkt, towar, usługa, cena, dobro substytucyjne, zasoby,

6.      Rynek właściwy (relatywny)

6.1.  Właściwy rynek produktowy

6.2.  Właściwy rynek geograficzny

7.      Władza rynkowa (władza nad rynkiem)

8.      Konsument (definicja)

8.1.  uokik – brak definicji

8.2.  k.c. – art. 22 k.c.  

9.      Polskie prawo ochrony konkurencji i prawo wspólnotowe

10.  Prawne podstawy ochrony konkurencji i konsumentów w Polsce:

10.1.       Konstytucja RP

10.2.       Publiczne prawo ochrony konkurencji

10.2.1.  Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów

a)      zakres podmiotowy

b)     zakres przedmiotowy

c)      zakres przestrzenny

11.   

Gospodarką rynkową rządzi mechanizm konkurencji, odgrywa on w niej tę rolę, którą przypisuje się planowaniu w centralnie zarządzanej gospodarce planowanej.

Mechanizm konkurencji stanowi sumę zachowań przedsiębiorców dążących do zdobycia przewagi konkurencyjnej oraz reakcji innych uczestników rynku (konkurentów, kontrahentów i konsumentów).

Wyróżnia się podstawowe elementy gospodarki rynkowej:

·         Wolność (swoboda) działalności gospodarczej,

·         Gwarancja własności,

·         Konkurencja (wolna skuteczna, zdolna do pełnienia swoich funkcji na rynku).

Zamiennie za pojęcie konkurencji można używać następujących pojęć (synonimów konkurencji ):

·         Walka o pierwszeństwo na rynku,

·         Rywalizacja o kontrahenta,

·         Dążenie do osiągnięcia korzyści ekonomicznych.

Funkcje (gospodarcze) konkurencji:

·         Funkcja sterownicza,

·         Funkcja dostosowawcza,

·         Funkcja alokacyjna,

·         Funkcja innowacyjna.

Rynek to:

·         „ abstrakcyjne miejsce”,

·         proces,

zawarcia transakcji między nabywcą a sprzedawcą/ konsumentem a producentem.

Rynek właściwy (relatywny) – por. art. 4 punkt 9 uokik. Rynek właściwy wyznacza się dla każdego postępowania antymonopolowego odrębnie. Właściwy rynek produktowy (por. wyr. SAM z 26.10.1994, XVII Ama 24/94). Właściwy rynek geograficzny (por. wyr. SAM z 12.02.2002, XVII Ama 30/02). Właściwe rynki geograficzne: rynki krajowe, rynki lokalne.

Władza rynkowa (władza nad rynkiem) przedsiębiorcy.

Podstawowym jakościowym wskaźnikiem posiadania władzy rynkowej jest możliwość manipulowania podażą (ilością i jakością) towarów lub usług oraz ich cenami, czyli zdolność obniżania podaży i/lub podwyższania cen bez ponoszenia negatywnych konsekwencji w postaci utraty klientów ( w tym finalnych konsumentów) na rzecz konkurentów.

Przykładem ekonomicznej kategorii władzy rynkowej w prawie ochrony konkurencji jest „pozycja dominacja” na rynku właściwym. 

Pojęcie „pozycji dominującej” na rynku właściwym rozumiane jest jako pozycja przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie mu możliwości działania w znacznym stopniu niezależnie od konkurentów, kontrahentów i konsumentów (art. 4 pkt 10 uokik).

Definicja konsumenta. Celem uokik jest ochrona konkurenta i konsumenta. By sprecyzować pojęcie konsument uokik odsyła do kodeksu cywilnego (k.c). Zgodnie z art. 22 k.c. konsument, to osoba fizyczna dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Elementy decydujące o uznaniu podmiotu za konsumenta: tylko osoba fizyczna dokonująca konkretnej czynności prawnej w sytuacji, gdy brak jest związku między dokonywaną czynnością prawną a działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby.

Ochrona konkurencji i konsumenta w prawie polskim i wspólnotowym

Bezpośredni wpływ na polski system ochrony konkurencji i konsumentów mają przepisy prawa UE (prawo pierwotne tj. Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską tzn. TWE, oraz prawo wtórne, w tym głównie rozporządzenia i dyrektywy).

Gospodarka UE jest otwartą gospodarką rynkową z wolną konkurencją.

Wolna konkurencja jest jednym z głównych celów UE oraz Wspólnoty Europejskiej (WE). Za cele UE (Art. 2 TUE ) uważa się:

·         popieranie postępu gospodarczego,

·         wysokiego poziomu zatrudnienia,

·         zrównoważony i trwały rozwój,

brak wolnej konkurencji nie pozwala osiągnąć żaden zamierzony cel.

Art. 2 TWE wskazuje, że celem WE jest popieranie wysokiego stopnia konkurencyjności. Natomiast art. ust. 1 lit. g) TWE i art. 4 ust. 1 i 2 in fine. Mówi o wolnej (niezakłóconej) konkurencji.

Tabela 1: Ochrona konkurencji i konsumentów – prawo polskie i wspólnotowe

Zakazy praktyk ograniczających konkurencję w polskiej ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów stanowią odbicie w traktatach zakazów:

·         Porozumień ograniczających konkurencję (art. 81 TWE),

·         Nadużywania pozycji dominującej (art. 82 TWE).

·         Wspólnotowe rozporządzenie 139/2004, na którym wzorowany jest polski system prewencyjnej ochrony przed antykonkurencyjnymi koncentracjami.

Funkcję organu ochrony konkurencji w UE pełni Komisja Europejska (KE).

4