PRI 2007 - temperament.pdf - Różnice Indywidualne - ewcia_a

Stanisław Just

PRI 2007 ‐

temperament

Opracowaniepowstałena podstawieodpowiednich rozdziałówpodręcznika J.

Strelauawybranych wg sylabusa z PRI 2007

2007‐06‐07

Spis treści

1.1 „Temperament z perspektywy historycznej”..........................................................................................3

1.1.1 Podejście spekulatywne..................................................................................................................3

1.1.2 Badania empiryczne nad temperamentem......................................................................................4

1.1.3 Konstytucjonalne–łączące się z budową ciała.................................................................................4

1.2 „Pojęcie temperamentu”.......................................................................................................................6

1.2.1 Temperament = emocje..................................................................................................................6

1.2.2 Temperament = styl zachowania.....................................................................................................6

1.2.3 Temperament i jego podłoże biologiczne........................................................................................6

1.3 „Temperament a osobowość”................................................................................................................7

1.3.1 Składnik czy synonim osobowości....................................................................................................7

1.3.2 Różnice między osobowością a temperamentem inne niż w teorii cech...........................................7

1.3.3 Temperament a Wielka Piątka.........................................................................................................7

2.3 „Typologia neopawłowska: Tiepłow i jego szkoła”, str. 92‐105 ...............................................................8

2.3.1 Źródła orientacji Tiepłowa w badaniach nad właściwościami układu nerwowego człowieka............8

2.3.2 Pojęcie i postulowana struktura temperamentu..............................................................................8

2.3.3. Badanie właściwości układu nerwowego........................................................................................8

2.3.4 Cechy układu nerwowego a zachowanie..........................................................................................8

2.4 „Interakcyjna teoria temperamentu Thomasa i Chess............................................................................9

2.4.1 Geneza interakcyjnej teorii temperamentu.....................................................................................9

2.4.2 NYLS, czyli New York Longitudinal Study..........................................................................................9

2.4.3 Metody pomiaru............................................................................................................................10

2.4.4 Temperament a zaburzenia zachowania.........................................................................................10

3.0 Współczesne teorie temperamentu”, str. 116–164, 174‐190.................................................................11

3.1 Teorie temperamentu zorientowane na dziecko...................................................................................11

3.1.1 Behawioralno‐genetyczna teoria temperamentu Bussa i Plomina...................................................11

3.1.2 Rozwojowy model temperamentu Rothbart i Derryberry...............................................................12

3.1.3 Emocjonalna teoria temperamentu Goldsmitha i Camposa............................................................12

3.1.4 Kagana teoria temperamentu zahamowanego i niezahamowanego...............................................12

3.2 Teorie temperamentu zorientowane na człowieka dorosłego................................................................13

3.2.1 Neuropsychiczna teoria temperamentu Graya................................................................................13

3.2.2Emocjonalna teoria temperamentu Mehrabiana............................................................................14

3.2.3 Funkcjonalno‐systemowa teoria temperamentu Rusałowa.............................................................14

3.2.4 Regulacyjna teoria temperamentu Strelaua (RTT)...........................................................................15

1.1„Temperament z perspektywy historycznej”

1.1.1Podejście spekulatywne

• Starożytni Grecy

Typologia Hipokratesa–Galena

Ogień ciepło krew sangwinik (wiosna)

Powietrze zimno flegma flegmatyk (zima)

Ziemia suchość żółć choleryk (lato)

Woda wilgoć czarna żółć melancholik (jesień)

…czyli wyraźne jest związek z funkcjonowaniem układu endokrynnego.

• Kant: Temperament przejawiany w działaniu i emocjach

Krew jako czynnik leżący u podstaw temperamentu, a konkretnie jego dwie właściwości:

‐łatwość/trudność jej krzepnięcia

‐temperatura (chłodna lub ciepła)

Przyjął sobie jeszcze dwa kryteria:

1) Energia życiowa (pobudliwy‐ospały)

2) Dominująca charakterystyka zachowania (emocje vs. Działanie)

Przyjął podział Hipokratesa‐Galena: Sangwinik, Melancholik, Choleryk, Flegmatyk.

Biotonus to właściwość, z punktu widzenia której obserwuje się stałe różnice indywidualne uwarunkowane

jakością i szybkością metabolizmu. Wysoki Biotonus toodporność na wpływ silnych bodźców i zmęczenie.

• Wundt: Ograniczenie temperamentu do formalnych cech emocji

„Temperament tak się ma do popędów i emocji, AK pobudliwość do wrażliwości zmysłowej”

On te 4 temperamenty ujął na wykresie–dwie osie: siła emocjii szybkość zmian emocji.

U niego każdy temperament ma zalety i wady, a każdy człowiek ma kilka temperamentów.

• Jung: typy psychologiczne ekstra‐i introwersji

U niego te dwa typy są zakotwiczone w biologicznym wyposażeniu człowieka i wyrażają kierunek, w jakim

zmierza libido, czyli ogólna energia psychiczna.

Ciekawe: nieświadomość introwertyka jest ekstrawertywna.

1.1.2Badania empiryczne nad temperamentem

• Heymans

Trzy podstawowe wymiary:

aktywność (ukierunkowanie na cel) ,

emocjonalność (wrażliwość lub pobudliwość),

funkcję pierwotną/wtórną (Efekt wtórny to długotrwały stan utrzymujący się po zniknięciu pierwotnej

treści z pola świadomości).

Wiele współczesnych teorii osobowości korzysta z dorobku Heymansa, ale czasem inaczej definiuje

powyższe wymiary.

„kostka Heymansa ”, czyli osiem typów osobowości : amorficzny, apatyczny, nerwowy, sentymentalny,

sangwiniczny, flegmatyczny, choleryczny, pasjonujący się.

• Pawłow

Cztery podstawowe właściwości OUN:

‐siłę procesu pobudzenia (SPP)–najważniejsza cechaOUN–zdolność komórek korowych do pracy

‐siłę procesu hamowania (SPH)–np. wygaszanie, opóźnianie, różnicowanie (takie wyuczone rzeczy)

‐równowagęprocesów nerwowych (RWN)–stosunek SPP do SPH

‐ruchliwośćprocesów nerwowych (RPN)–zdolność szybkiegoprzełączania się z SPH na SPP i odwrotnie

Hamowanie ochronne ‐ ochrona OUN przed przeciążeniem, które przejawia się: spadkiem siły reakcji,

brakiem zmian w sile reakcji, zanikiem reakcji mimo rosnącej siły bodźca, ale to NIE jest SPH!

Typ Układu Nerwowego( TUN ):

–słaby (melancholik)

‐silny

‐niezrównoważony (choleryk)

‐zrównoważony: ruchliwy (sangwinik), a powolny (flegmatyk)

• Iwanow‐Smoleński

Wyróżnili: ruchliwy, powolny, pobudliwy, hamulcowy.

1.1.3Konstytucjonalne–łączące się z budową ciała

• Sigaud wyróżnił typy:oddechowy, trawienny, mięśniowy i mózgowy

• Kretschmer

Leptosomatyczny lub asteniczny‐> schizofrenicy temperament schizotymiczny

Atletyczny‐> epileptycy temperament iksotymiczny

Pykniczny‐> maniakalno‐depresyjni temperament cyklotymiczny

• Scheldon

endomorficzny (pyknik) wiscerotonia

mezomorficzny (atletyk) somatotonia

ektomorficzny (astenik) cerebrotonia

PRI 2007 - temperament.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: