Wprowadzenie do sztuki pradziejowej [wykład] 13.12.2010
Wędrówka zjawisk neolitycznych z Bilskiego Wschodu
Kultura natufijska (?) – przejście z trybu osiadłego, budowa chat, pochówki, tworzenie figurek, dekoracji
Kultura post-natufijska (?) – neolit pre-ceramiczny
Osada Jerycho
- nowa osada była budowana na poprzedniej, starszej
- kształt osady półowalny
- gęste zabudowanie domostwami
- ziemianki ze suszonej gliny na szkielecie z drewna, czasami wykorzystywano do budowy kamień, kształt owalny lub wieloboczny
- obronny charakter osady – mur obronny o 3m szerokości i 6m wysokości, wykuta fosa, wyposażenie muru w wieżę
- później zaczęto stawiać czworoboczne chaty
- dekorowanie chat (drzwi, posadzki, okien)
- magazyny, piece piekarskie
- ok. 2tys. Mieszkańców
Pojawia się coraz więcej osad.
Osada Catal Höyük
- na wzgórzu wypłaszczonym
- domostwa czwroboczne, ciasno zbite
- nie pełniła roli obronnej
- tarasowy układ budowli i samej osady
- wejścia do domostw przez dachy
- narzędzia z obsydianu
- wyposażenie domów: przedmioty symboliczne, związane z kultem, ściany pokrywane freskami/reliefami
- świątynia o bogatym wyposażeniu
- osada o charakterze świątynnym (w prawie każdym domostwie bukaniery (?) )
- rola sępa w kulcie
- istota głowy dla ówczesnych – głowa=człowiek
- Magna Mater – bogini na tronie, w zagłębieniu z ziarnami zbóż kładziono jej posążek; tron bogini – wsparcie z głów lampartów (najgroźniejsze drapieżniki), noga bogini najprawdopodobniej położona na czaszce
- dekoracje na ścianach – dominacja linii falistej, spiralnej (symbol odchodzenia, obumierania, cyklu życiowego), przedstawienia figrualne
- starszyznę (całe ciało bądź ich głowy) chowano pod posadzką lub czaszki stawiano na półkach
- pochówki w jamach/zagłębieniach lub w kamiennej obudowie
- czaszki poddawane rzeźbie – oczyszczano je, wypełniano gliną i muszlami (oddanie czci człowiekowi (jego duszy?); archetypiczne pojęcie obrazu w kulcie; współegzystencja zmarłego z żywymi)
Maski z Ain Ghazal – zastępcze ciało zmarłego
Amman, Ain Ghazal (Jordania) – figury „zastępujące” zmarłych; z gliny i szkieletu i różnych innych rzeczy; szybkie, prowizoryczne budowanie figur; funkcjonowały tylko od śmierci do ceremonii pochówku; zastępowały zmarłego – podobieństwo nie było istotne; oczy malowane lub wypełnione muszlami
Catal Höyük, Ain Ghazal – idole – małe figurki dodawane do pochówku, funkcjonowały jako wota (obraz bóstwa), amulet zabezpieczający zwłoki
Bułgaria, Pazardzik (?) – idol ok. 6tys.pne, pokryty ornamentyką
Kultura Cucuteni, Rumunia, ok. 3m5tys.pne – figurki kobiet miały mnożyć żywność
Cerna Voda (?) – figurki
Iran – idol kobiecy
Kultura Cucuteni (osada) – kultura ceramiki wstęgowej rytej
Naczynia ceramiczne
- Catal Höyük – naczynia z wymodelowaną twarzą
- garncarstwo powtarzało wcześniejsze dokonania w zakresie gliny
- zdobienia ceramiki za pomocą cardium
- kształt naczyń bez stabilnego dna
Tekptor=Tekpon – praindoeuropejskie określenie rzemiślnika, ale także maga, czarownika, kogoś kto wymawia zaklęcie; w j. greckim tekta to naczynie zarówno plecione, złobione w drewnie i gliniane
Kultura Vinča, Serbia – ornamentowanie naczyń
Jassy, Rumunia – dekoracje odzwierciedlające porządek świata; trójdzielny schemat ornamentyki, podział świata na niebo, ziemię, podziemie (?)
Bronocice – naczynie z pasową dekoracją sceniczną, kultura puchatów lejkowatych, naczynia o kształtach zoomorficznych i antropomorficznych
historyofart11