1.Czym jest ustrój gospodarczy
Ustrój gospodarczy – stanowią te reguły prawne, które przesądzają o tym
komu i jakie przysługują prawa do posiadania oraz kto i jakie może bądź musi wyko-nywać czynności gospodarcze. Ustrój gospodarczy decyduje o efektywności, jest więc najważniejszym czynnikiem rozstrzygającym czy państwo będzie bogate czy biedne.Czynności gospodarcze – są to działania podejmowane aby nastąpiła jakaś zmiana lub aby tej zmiany uniknąć. Czynności gospodarcze mogą być:: -zakazane
-nakazane, -uniemożliwione
2.Cechy różnicujące ustroje gospodarcze.
1.Ustroje gospodarcze różnią się między sobą przede wszystkim:
a)ilością zakazów posiadania dóbr i wykonywania czynności
b)ilością nakazów wykonywania czynności 2.Ustrój oferuje tym więcej wolności gospodarczej, im mniej w nim takich zakazów i takich nakazów.
3.Ustroje gospodarcze można uporządkować w kolejności od oferujących najwięcej wolności do takich, których jest ich najmniej. Cechy różnicujące ustroje:
* pochodzenie wytworzonej produkcji;, *oddziaływanie państwa na gospodarkę (nakazy, zakazy); * sposób ustalania cen produktów i usług; *forma własności, np. czynników produkcji; * sposób organizowania procesu produkcji; *wartość pieniądza;
* podejmowanie decyzji gospodarczych;
3. Kryteria różnicowania ustrojów gospodarczych.
Typy ustrojów: - liberalne, - etatystyczne
Ustroje liberalne:
- są gospodarką rynkową (towarowo-pieniężną), w której działa mechanizm rynkowy i podstawowe kategorie ekonomiczne;
- państwo jest „stróżem prawa”, nie ingeruje w życie gospodarcze; ilość czynności gospodarczych nakazanych i zakazanych jest wysoce ograniczona;
- swoboda podejmowania decyzji gospodarczych;
- mamy do czynienia z tzw. ryzykiem konsumenta (podaż > popyt);
- ceny ustalane na rynku; - pieniądz ma rolę aktywną (można go łatwo wymienić na inny towar);- występuje konkurencja między podmiotami gospodarczymi;
- dominuje prywatna własność; - gospodarka otwarta;
- ważny jest sukces jednostki;
Ustroje etatystyczne:
- ingerencja państwa w działalność gospodarczą – dużo czynności nakazanych i zakazanych; - gospodarka zamknięta;- brak swobody wyboru podmiotu;
- brak konkurencji; - dominuje rynek producenta; - dominuje własność państwowa;
- ceny ustalane przez urzędników; - funkcja bierna pieniądza;- gospodarka niedoborów (popyt > podaż); - polityczne zarządzanie państwem i podmiotami gospodarczymi – centralne planowanie i podział zasobów;
4. Relacje między gospodarką liberalną a etatystyczną.
Rys. Relacje między gospodarkami: liberalną, etatystyczną, centralnie zarządzaną i rynkową.
a) okręg zakreskowany pionowo oraz równocześnie pionowo i poziomo oznacza gospodarkę rynkową;
b) okręg zakreskowany poziomo oraz równocześnie poziomo i pionowo symbolizuje gospodarkę etatystyczną;
c) pole utworzone przez nałożenie się dwu okręgów, zakreskowane jednocześnie pionowo i poziomo to gospodarka równocześnie etatystyczna i rynkowa;
d) pole zakreskowane wyłącznie poziomo odpowiada centralnie zarządzanej gospodarce etatystycznej; WNIOSEK: każda gospodarka liberalna jest równocześnie rynkową (ale nie odwrotnie); każda gospodarka centralnie zarządzana jest równocześnie etatystyczna (również nie odwrotnie).
Gospodarka centralnie zarządzanaUstrój o tym charakterze pojawia się wtedy, gdy państwowe jednostki gospodarcze zaczyna obowiązywać pewien szczególny rodzaj nakazu i pewien szczególny rodzaj zakazu. Nakaz brzmi „należy wykonywać dyrektywy gospodarcze”.Cechy: a) ustrój w wysokim stopniu zetatyzowany;
b) ważne sfery gospodarcze są zastrzeżone dla państwa;c) obywatelom pozostawiony jest niewielki obszar swobody gospodarczej; d) w krajach skrajnie zetatyzowanych obszar ten bywa tak mały, iż zakazem objęte jest posiadanie ziemi, prowadzenie warsztatów rzemieślniczych i nawet małych sklepów;e) w państwie o nie tak wysokim stopniu etatyzacji czynności te pozostawiono w gestii obywateli; f) typowy dla gospodarki centralnie zarządzanej jest szczególny rodzaj zakazu: „przedsiębiorstwom państwowym nie wolno zaopatrywać się w podstawowe czynniki produkcji poza rozdzielnikiem. Rozdzielnik – wydane przez władze zezwolenie na nabycie określonej ilości czynników produkcji. Ogranicza popyt przedsiębiorstw niezależnie od tego ile przedsiębiorstwa posiadają pieniędzy oraz ile i czego faktycznie potrzebują.
Gospodarka rynkowa Następuje w momencie likwidacji nakazu wykonywania dyrektyw gospodarczych i zakazu zaopatrywania się w czynniki produkcji poza rozdzielnikiem.
Cechy: a) gospodarka nie musi być liberalna;b) większość czynności gospodarczych może w nim nie być w dalszym ciągu zastrzeżone dla przedsiębiorstw i instytucji państwowych; c) przedsiębiorstwa nie otrzymują dyrektyw gospodarczych i nie są objęte zakazem zaopatrywania się poza rozdzielnikiem. d) celem przedsiębiorstw staje się:- zysk czyli różnica między przychodem i kosztem;
- dla zwiększenia zysku racjonalizują czynności nie tylko w dotychczasowej sferze swej działalności, lecz również rozszerzają ją na inne dziedziny;
- samodzielnie zmieniają asortyment produkowanych i świadczonych usług;
- samodzielnie negocjują ceny ze swoimi dostawcami i odbiorcami;
5. Kryteria rozróżniania klasycznych ustrojów gospodarczych.
Ustrój kasowy – Z ustrojem klasowym mamy do czynienia wtedy, gdy jakaś część ludności, nie z uwagi na to czym się zajmuje, lecz z racji pochodzenia objęta jest na mocy prawa większą liczbą zakazów prowadzenia i nakazów wykonywania czynności gospodarczych niż pozostała jej część.Np. W Polsce przedrozbiorowej szlachcic miał wiele czynności zastrzeżonych jak również odpowiednio mało czynności nakazanych, a chłop nie mógł posiadać ziemi, prowadzić przedsiębiorstwa, zajmować się handlem ale musiał wykonywać szereg czynności, z których podstawową była nieodpłatna praca na szlacheckim folwarku (pańszczyzna).
Obszar swobody gospodarczej klasy uprzywilejowanej – tylko dla członków klasy obarczonej najmniejszą ilością zakazów i nakazów, obejmuje on wszystkie czynności gospodarcze z wyjątkiem tych, które bądź są zastrzeżone dla państwa, bądź przez państwo nakazane.
Klasa upośledzona – zakazane są dla niej zarówno czynności zastrzeżone dla państwa, jak czynności zastrzeżone dla klasy uprzywilejowanej znajdującej się w polu między linią pojedynczą a podwójną. Reszta znajduje się w polu o nazwie „obszar swobody gospodarczej klasy upośledzonej”.Ze szczególnym rodzajem klasowego ustroju gospodarczego mamy do czynienia gdy kryterium przynależności do klasy upośledzonej bądź uprzywilejowanej pokrywa się z odziedziczonymi po przodkach zespołem cech etniczno – fizycznych lub przynależnością do grupy narodowościowej bądź religijnej, np. niewolnictwo w USA lub odrębne przepisy ograniczające w jakimś państwie swobodę gospodarczą ludności wyznania judaistycznego (przedrozbiorowa Polska).
Kryterium klasowe może pokrywać się z kryterium narodowościowym np. hitleryzm na obszarze podbitym przez III Rzeszę stworzył szereg innych klas upośledzonych posługując się kryterium narodowościowym. Inny zakres wolności gospodarczej przysługiwał Polakom, inny Francuzom, a inny Norwegom.Kierunek myślowy zwany marksizmem oparł natomiast klasyfikację na kryterium własności środków produkcji, czyli dóbr gospodarczych, za pomocą których dokonuje się proces wytwarzania.Grupa posiadająca te środki to klasa posiadaczy.Grupa nie posiadająca tych środków i zatrudniona przez właścicieli w procesie produkcji to klasa wyzyskiwana.
W ustroju kapitalistycznym zgodnie z marksizmem społeczeństwo dzieli się na:
- kapitalistów, - robotników
6. Stopniowalność własności w różnych ustrojach gospodarczych.
KAPITALIZM RYNKOWY – zasoby są w posiadaniu prywatnym, o alokacji zasobów decyduje mechanizm rynkowy: - demokracja, - dyktatura
KAPITALIZM MIESZANY – ustrój etatystyczny, ale rynkowy; własność prywatna i rynkowa, alokacje zasobów są modyfikowane przez przepisy prawne wydawane przez rząd i fakt, że państwo posiada część majątku produkcyjnego kraju:- demokracja
- dyktatura SOCJALIZM RYNKOWY – ustrój etatystyczny, rynkowy; zasoby są własnością państwa lub pewnych większych kolektywów, alokację determinuje system rynkowy:- demokracja,- dyktaturaSOCJALIZM PLANOWY – ustrój etatystyczny, centralnie zarządzany; zasoby są własnością państwa, alokację określa rządowy plan - demokracja,- dyktatura
7. Klasyfikacja ustrojów dyktatorskich i demokratycznych.
Ze względu na tryb stanowienia prawa gospodarczego wyróżniamy:
Demokratyczny ustrój gospodarczy – jeśli całe społeczeństwo lub przynajmniej klasa uprzywilejowana wyposażona jest w mechanizmy wyborcze, za pomocą których może wpływać na charakter prawa gospodarczego, może zmieniać obowiązujące nakazy i zakazy a także rozszerzać lub ograniczać uprawnienia właścicieli.
Dyktatorski ustrój gospodarczy – jeżeli możliwości te nie istnieją i stanowienie prawa odbywa się z pominięciem tych mechanizmów, ustrój gospodarczy ma charakter dyktatorski np. Chile za czasów Pinocheta, Grecja, gdy sprawowali w niej władzę czarni pułkownicy, Hiszpania w epoce generała Franco – ustroje dyktatorskie, a równocześnie liberalne, bezklasowe, kapitalistyczne i rynkowe.
8. Założenia rachunku dochodu narodowego według SNA i MPS.
Według MPS:
Dochód narodowy jest to wartość pracy ludności produkcyjnej, czyli ludności pracującej w sferze materialnej oraz w usługach związanych z tą sferą (np. naprawy, konserwacja, transport, handel).Praca ma charakter użyteczny Wartość nowo wytworzona jest rezultatem pracy ludności produkcyjnej i tylko jej.
EFEKT = SUMA NAKŁADÓW Zysk – narzut na koszty Nakłady produkcyjne ponoszone przez gałąź dzielą się tylko na dwie części: - nakłady bieżące,- inwestycje
Według SNA:
Dochód narodowy to wartość każdej pracy materialnej i niematerialnej, która ma na rynku określoną cenę regulowaną przez popyt na tą rzecz lub usługę.
Wartość nowo wytworzona to rezultat każdej pracy na którą jest popyt (usługi imputowane – wartość pracy małżonka na rzecz domu; wartość najmu jaki musielibyśmy płacić, gdybyśmy nie byli właścicielami lokalu itp.)
ZYSK = POCHODNA Z NADWYŻKI
Dobrobyt zależy od tego, jak obywatele mieszkają – sami odnajmujemy sobi
mieszkanie tworząc dochód narodowy.
9. Omów podstawowe kategorie dochodu wg SNA.
GNP – Gross National Product – Produkt Narodowy Brutto; liczony jest w cenach rynkowych; tworzony przez obywateli kraju lecz nie tylko na jego terenie.
GNP składa się z 9 elementów: 1. amortyzacja i straty 2. podatki pośrednie minus subsydia 3. narzuty na świadczenia socjalne 4. podatki bezpośrednie 5. nie podzielone zyski w przedsiębiorstwie 6. pensje i płace 7. inne dochody z tytułu własności środków produkcji (akcje, obligacje, bony, weksle) 8.dochody właścicieli przedsiębiorstw (zyski z kapitału, ziemi) 9. dochody państwa z tytułu własności czynników produkcji
Jest to miara brutto więc uwzględniamy poziom zużycia (amortyzacja + straty
zwiększające amortyzację).
NNP – Net National Product – Produkt Narodowy Netto; liczony w cenach rynkowych
NNP = GNP – (amortyzacja + straty) GNP i NNP liczymy uwzględniając wpływ inwestycji zagranicznych.
DNP – Produkt Krajowy Brutto (z amortyzacją) lub netto (bez amortyzacji); liczony w cenach rynkowych z punktu widzenia konsumenta.
NI – Dochód narodowy; nie wliczamy amortyzacji i strat oraz podatków pośrednich minus subsydia – związane jest to z prowadzeniem go po cenach czynników produkcji.
DPI – Dochód do Dyspozycji Gospodarstw Domowych; liczymy w cenach czynników wytwórczych z punktu widzenia gospodarstw domowych. W skład DPI wchodzi:
- pensje i płace,- dochody właścicieli, - inne dochody,- dochody z transferów
Faktycznie każdy z w/w mierników składa się z trzech elementów:1. Akumulacja brutto
2. Zakupy rządowe + transfery – czyli wydatki rządowe 3. Wydatki konsumpcyjne
W SNA dochód narodowy określony jest za pomocą następujących sposobów:
1. Jako suma wszystkich dochodów uzyskanych przez właścicieli różnych czynników wytwórczych.2. Całkowita wartość netto wszystkich dóbr i usług wytworzonych w danym roku – jest to nadwyżka wynikająca z różnicy między przychodami ze sprzedaży a kosztami.3. Jako suma konsumpcji i inwestycji krajowych i zagranicznych.
10. Wymień główne patologie w różnych systemach gospodarczych oraz zachodzące interakcje w sposobach ich zwalczania.
Patologie ustrojów gospodarczych:1. Inflacja – znajduje wyraz we wzroście cen, spowodowana jest nadmiarem pieniądza w obiegu w stosunku do podaży dóbr i usług.
2. Bezrobocie – (jest to niezatrudniona siła robocza); chęć podjęcia pracy i chęć zatrudnienia nie pokrywają się z ich realizacją.3. Deficyt – (nierównowaga) popytu i podaży rośnie w okresie recesji gospodarczej, gdy dochód narodowy spada, a mniejszy w okresie ożywienia (wzrost dochodu)4. Nadmierny wzrost gospodarczy – ponadno-rmatywne zwiększanie zdolności danego kraju do produkcji towarów i usług pożąda-nych przez ludzi. 5. Trudność wzrostu6. Szkodliwość nierówności7. Biurokratyzacja – zastąpienie autorytetów i tradycji sformalizowanymi zasadami.
Interakcje: 1. Inflacja ® leczymy przez ograniczanie podaży, wydatków publicznych (a więc ostatecznie ograniczenie popytu) ® skutek uboczny ® spadek produkcji i wzrost bezrobocia.2. Bezrobocie ® sztucznie podnosimy popyt ® wzrost inflacji.
3. Deficyt ® skutek uboczny leczenia – inflacja, zadłużenie za granicą, trudności wzrostu.4. Nadmierny wzrost zadłużenia za granicą ® prolekcjonistyczna polityka celna, administracyjne ograniczenie importu itp. ® spadek produkcji lub tempa wzrostu, bezrobocie, deficyt wewnętrzny.5. Trudności wzrostu ® leczenie bezrobocia ® wzrost inflacji6. Szkodliwa nierówność ® wysokie podatki, bezpłatny system świadczeń ® biurokratyzacja, deficyt.7. Biurokratyzacja ® regulacja kierowania przez instytucje administracyjne przeniesiona na regulacje przez mechanizmy rynkowe ® inflacja.
11. Wskaż na skutki uboczne w walce z patologiami systemu gospodarczego.
1. Inflacja ® leczymy przez ograniczanie podaży, wydatków publicznych (a więc ostatecznie ograniczenie popytu) - skutek uboczny ® spadek produkcji i wzrost bezrobocia.
2. Bezrobocie ® sztucznie podnosimy popyt ® wzrost inflacji.
3. Deficyt – skutek uboczny leczenia ® inflacja, zadłużenie za granicą, trudności wzrostu.
4. Nadmierny wzrost zadłużenia za granicą- skutek uboczny ® spadek produkcji lub tempa wzrostu, bezrobocie, deficyt wewnętrzny.
5. Trudności wzrostu – skutek uboczny ® wzrost inflacji
6. Szkodliwa nierówność – skutki uboczne ® biurokratyzacja, deficyt.
7. Biurokratyzacja ® inflacja
12. Przedstaw analizę podziału dochodu narodowego z punktu widzenia składników popytu wg SNA.
Analizę podziału dochodu narodowego wg SNA można przedstawić za pomocą 20 równań. Dla analizy od strony popytu niezbędnych będzie tylko kilka. Należy jednak najpierw poczynić pewne założenia upraszczające: metodę tę cechuje idealizacja i konkretyzacja. Założenie pierwsze: w podziale uczestniczą gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa (inwestorzy). Później do podziału dodajemy rząd, system bankowy i zagranicę. Są to jednostki, które wytwarzają dochody, kreują popyt i uczestniczą w jego podziale. Drugie założenie: podział dochodu zapisujemy dwustronnie. Po lewej stronie podmioty, które kreują dochody, a po prawej alokację umiejscowienia popytu – wydatki na podaż.
1. Y = C + I – początkowo dochody tworzą konsumenci C posiadający pieniądze m.in. z tytułu pracy oraz inwestorzy I posiadający pieniądze z tytułu amortyzacji i akumulacji.
2. (5) Y = C + I + G – w kolejnym etapie dochody rządu kreują popyt z tytułu posiadania czynników produkcji.
3. (12) Y = C + I + G + B – kolejnym kreatorem popytu są banki posiadające pieniądze z tytułu różnicy oprocentowania i emisji pieniądza.
4. (20) C + I + G + B + NX = Y = YD +TA –TR + P – L = C + S + TA – TR + P – L – w ostateczności do kreatorów popytu dochodzi jeszcze zagranica, a ściślej mówiąc NX (saldo obrotów z zagranicą będące różnicą między Ex i Im). Tak wytworzony dochód narodowy staje się dochodem do dyspozycji przedsiębiorstw i gospodarstw domowych powiększonym o podatki minus transfery i o lokaty minus kredyty. W ostateczności dochód narodowy można przeznaczyć na konsumpcję.
13. Przedstaw analizę podziału dochodu narodowego z punktu widzenia składników podaży wg SNA.
Podział dochodu narodowego zapisujemy dwustronnie. Po lewej stronie podmioty, które kreują dochody, mają pieniądze i z tego tytułu kreują popyt. Po lewej stronie dochody określające popyt, a po prawej stronie alokacja, umiejscowienie popytu – wydatki na podaż.
1. (3) C + I = Y = C + S – początkowo dochody uzyskane przez konsumentów i inwestorów możemy przeznaczyć na konsumpcję lub oszczędności.
2. (10) C + I + G = Y = C + S + TA – TR – wprowadzając do analizy rząd musimy uwzględnić rozliczenie z nim: TA – podatki (zwiększają dochód narodowy)
TR – transfery, które go pomniejszają
3. (14) C + I + G + B = Y = C + S +TA – TR + P – L – kolejnym elementem jest B - system bankowy, w którym:P – depozyty (zwiększają dochód narodowy)L – kredyty
4. (18) C + I + G + B + Ex = C + S + TA – TR + P – L + Im – przez wprowadzenie zagranicy pojawia się jeszcze jeden element lokalizacji podaży – import
5. (20) C + I + G + B + Nx = Y = YD + TA – TR + P – L = C + S + TA – TR + P – L – w ostateczności dochody wytworzone przez podmioty po lewej stronie równania zostają zużytkowane po prawej na konsumpcję C, oszczędności S, podatki minus transfery (TA – TR), depozyty minus kredyty (P – L). Są to składniki podziału dochodu narodowego wg SNA od strony podaży.
14. Zinterpretuj sens różnicy pomiędzy oszczędnościami a inwestycjami w podziale
dochodu wg SNA z uwzględnieniem dynamiki struktury podmiotów gospodarcz.
I (4) Dwa podmioty (gospodarstwa, przedsiębiorcy)
I = S – w gospodarce zrównoważonej można tyle zainwestować ile zaoszczędzić (przy dwóch podmiotach)
II (11) Trzy podmioty S – I = G – TA + TR ® S – I – jest to ilość, która pozostaje dla wszystkich, którzy bezpośrednio nie produkują (tu rząd).
III (15) Cztery podmioty S – I = G + TR – TA + B + L – P; L – kredyty P – płatności
IV (19) Pięć podmiotów S – I = G + TR – TA + B + L – P + Nx – pełny obraz podziału dochodu
15. Wskaż na statyczne równanie opisujące stan równowagi w podziale dochodu wg SNA.
C + I + G + B + Nx = Y = YD + TA – TR + P – L = C + S + TA – TR + P – L
16. Dlaczego dochód narodowy jest podstawowym miernikiem poziomu życia.
Przy pomiarze (ocenie) poziomu życia bierze się pod uwagę z reguły to, co poddany pomiarowi już posiada (nieruchomości, gospodarstwa rolne, gotówka, stan konta) oraz to, jakie są jego dochody (czyli ile zarabia). To co obywatel posiada to majątek to, ile zarabia to jego dochód.Ten schemat można również przenieść na grunt kraju. Aby odróżnić państwo bogate od biednego należy ustalić poziom dochodu narodowego, podobnie jak w celu odróżnienia człowieka ubogiego od zamożnego (różnią się dochodem i majątkiem). Tym samym, aby ocenić poziom życia w danym kraju musimy poznać poziom dochodu narodowego. Z relacją poziomu dochodu narodowego a poziomem dobrobytu, tu bezpośrednio jest związana kwestia podziału, czyli to, na co przeznaczymy produkt społeczny.- wg SNA – produkt społeczny brutto dzieli się na konsumpcję, amortyzację netto (lokata kapitału): PSB = K + A + In = K + Ib
- wg MPS dochód narodowy brutto dzieli się na konsumpcję, amortyzację, inwestycje netto (nakład materialny): DNB = K + A + In = K + Ib
Dzieląc poziom dochodu narodowego przez liczbę mieszkańców otrzymujemy dochód narodowy per capita – średnia wielkość dóbr i usług na osobę, co znacznie przybliża możliwość oceny poziomu życia poszczególnych jednostek.
17. Dlaczego tabela przepływów międzygałęziowych może być przykładem makroekonomicznego modelu gospodarki?
Każda gospodarka narodowa składa się z wielu gałęzi powiązanych ze sobą. Stąd produkty jednych zużywane są jako nakłady u innych, które bez nich w ogóle nie mogłyby prowadzić działalności produkcyjnej. Istnienie przepływów produktów między gałęziami tworzy zapotrzebowanie na analizę nakładów i wyników w skali poszczególnych gałęzi jak też całej gospodarki. Model pozwala na ustalenie ilościowych związków między różnymi gałęziami produkcji prowadzących do ogólnej równowagi gospodarczej. Przepływy międzygałęziowe poprzez analizę związków dostawca-odbiorca konkretyzuje idee funkcjonowania mechanizmu gospodarczego, jego zewnętrzne powiązania i zależności. Przejrzystym modelem typu dostawca-odbiorca jest zapis szachownicowy przepływów rzeczowo-finansowych Leontiefa. Jego istotą jest założenie, iż gospodarka narodowa stanowi agregat zasobów i strumieni składający się z kilku sprzężonych ze sobą układów: produkcyjnego, nieprodukcyjnego, zagranicy, gospodarstw domowych, budżetu, banku, które opisano metodą nakładów i wyników w formie tabelarycznej-szachownicowej.
18. Omów części składowe makroekonomicznego modelu gospodarki w świetle przepływów międzygałęziowych.
W I części przedstawiono poszczególne stadia produkcji określające zaspokojenie popytu pośredniego gałęzi produkcyjnych.
W II części znalazł się popyt końcowy wraz z restytucyjnym. Odbiorcami jego są: konsument indywidualny i zbiorowy (społeczeństwo), a także inwestor zakupujący środki trwałe i obrotowe. W części tej może także wystąpić export, jeśli „zagranicy” nie potraktuje się jako odrębnej gałęzi produkcyjnej.
Cześć III pokazuje dochody tworzone w gałęziach produkcyjnych. Jeśli w II części występuje „zagranica” jako końcowy odbiorca produkcji krajowej, to w III części trzeba wykazać również import.
Część IV tabeli dotyczy podziału wytworzonego dochodu. W warunkach gospodarki centralnie zarządzanej zazwyczaj niewypełniona, przeznaczona była na informacje co do wtórnego podziału dochodu narodowego. Nie była wypełniona, gdyż z uwagi na nierównowagę popytową, wynikającą z założeń metody MPS, limitów, wymyślonych cen będących narzutem na koszty nie można było zbilansować wytworzonych dochodów z realnym ich podziałem.
19. Scharakteryzuj dochody gałęzi (sektorów) w modelu przepływów międzygałęziowych.
Dochody poszczególnych gałęzi ujęte są w III części tabeli. W wierszach wyróżniono elementy produkcji czystej brutto: płace (V), akumulacja (Z), amortyzacja (A). W oddzielnych wierszach zapisano wpływ budżetu i banków na dochody (dotacje, subwencje, ulgi, zmiana ilości pieniądza poprzez kredyty i emisje pieniądza).
Dochód może być liczony od strony dochodowej czynników wytwórczych, jak również jako suma popytu końcowego (wydatków na produkcję finalną).
20. Omów miejsce budżetu i banków w świetle przepływów międzygałęziowych.
W tabeli przepływów rzeczowych budżet i banki są traktowane odrębnie i są opisane w IV ćwiartce. Przeznaczona ona była na informacje odnośnie wtórnego podziału dochodu narodowego. Zawierała dochody i wydatki budżetu państwa, pozostałych budżetów oraz banków. Po stronie dochodów budżetu państwa, obejmowały głównie wpływy z opłat i podatków, a także z tytułu odprowadzonej amortyzacji i zysków przedsiębiorstw. Po stronie wydatków – środki przezna...
pioter888