TECHNIKI SZTUK PLASTYCZNYCH – PYTANIA
1. Definicja techniki malarskiej.
Technika malarska – polega na odpowiednim stosowaniu różnego rodzaju, ale określonych materiałów celem budowy malowidła. Określona jest ściśle zastosowanym materiałem, zakresem czynności i metodą pracy.
2. Struktura obrazu na desce.
a) Podłoże
- podkład (drewno)
- warstwa wiążąca
- warstwy zaprawy
- izolacja rysunku
- imprimitura (izolacja chłonnego podłoża, mogła być barwna i nadawała ton podłoża)
b) farba
- podmalowanie
- właściwa farba
- laserunek
c) werniks (cienko położony)
3. Przyczyny deformacji podobrazi drewnianych.
- narażenie na gwałtowne zmiany temperatury i wilgoć (powoduje pękanie).
- niewłaściwe wycięcie desek.
- narażenie na działanie mikroorganizmów i owadów
4. Metody zapobiegania zniszczeniom podobrazi drewnianych.
- odpowiednie wycinanie i sklejanie desek (stabilizowanie podłoża).
- gotowanie desek w ługu i oleju (przy małym formacie) – zapewnia brak dostępu wody do desek.
- zabezpieczenie odwrocia farbą, olejem lub substancją żywiczną (zabezpiecza to także lico).
- zastosowanie konstrukcji wzmacniających
5. Jak należy wycinać deski na podobrazia i dlaczego?
Deski należy wycinać w sposób promieniowy, ponieważ wykazują one mniejszą skłonność do odkształcania niż deski styczne.
6. Podstawowe rodzaje drewna w malarstwie tablicowym europejskim.
- w okresie średniowiecza najczęściej dąb (Niemcy, Niderlandy, Anglia, Francja, Portugalia)
- topola na południu Włoch
- czasem świerk
7. Dendrochronologia – podstawowe zasady i metody.
Jest to metoda datowania dzieł przez datowanie drewna (na podstawie pierścieni przyrostu).
- każde drzewo wytwarza co roku 1 pierścień przyrostu (słój) o grubości charakterystycznej dla danego gatunku drzewa na danym terenie, a także dla warunków klimat.
- pomiar szerokości słojów pozwala na utworzenie krzywej dendrochronologicznej (charakt. dla poszczególnych gatunków), im dłuższa krzywa tym starsze drzewo. Pozwala ona na odniesienie fragm. przekroju poprzecznego do tej krzywej (szukanie zgodności sekwencji z wykresami innych drzew).
- aby mógł powstać wykres, próbka musi mieć co najmniej 30 słojów!
- określa datę ścięcia drzewa, nie datę użycia w obiekcie!
- drewno na podobrazia często było używane wtórnie!
8. Chronologia radiowęglowa – podstawa metody.
Pozwala na datowanie szczątków organicznych dzięki rozpadowi węgla radioaktywnego 14C po obumarciu rośliny i jej ścięciu.
- aby określić wiek obiektu należy odnieść wartość 14C do krzywej wzorcowej (datowanie względne).
- aktywność 14C dla poszczególnych lat określano przy pomocy dendrochronologii.
- ze względu na skomplikowane metody i warunki atmosferyczne datowanie na +/- 50 lat!
- data, którą uzyskujemy nie jest datą powstania obiektu, ale datą obumarcia organizmu!
9. Porównanie metod datowania obiektów (dendrochronologia i chronologia radiowęglowa)
10. Krosna malarskie o sztywnych złączach i krosna ruchome.
Krosna malarskie – pozwalały na utrzymywanie odpowiedniej konstrukcji i napięcia płótna przy malowaniu. Ramy drewniane, na których rozpinano materiał, tzw. blejtram.
a) sztywne:
b) ruchome:
11. Kiedy wynaleziono krosna malarskie ruchome?
1751 r. (F. Watin, A.J. Pernety )
12. Płótno malarskie – sposoby przygotowania do malowania.
- aby uniknąć kurczenia się płótna pod wpływem wilgoci płótno spierano.
- aby uzyskać jasność płótna bielono je na słońcu.
- po napięciu na blejtram czasem szlifowano płótno pumeksem, aby uzyskać gładką powierzchnię (głównie w średniowieczu). Podczas szlifowania płótna ulegały zniszczeniu.
- przeklejano płótno klejem zwierzęcym (glutynowym).
- na blejtram napinano płótno wilgotne, a potem przeklejano.
- przeklejano płótno na masę żywiczną do podłoża (dublowanie), aby uniknąć zniszczeń delikatnego płótna.
- aby płótno było bezpieczne należy zabezpieczyć odwrocie (pokostem – gotowany olej lniany lub resztkami farb).
13. Podstawowe rodzaje płócien jako podobrazie w malarstwie europejskim.
- lniane (podstawowe płótno)
- konopne
- jutowe (impresjoniści)
- ramia (silne włókno, rzadko spotykane)
- bawełniane (najgorsze)
14. Podstawowe rodzaje splotów tkackich.
a) płócienny b) skośny c) atłasowy d) rypsowy
15. Podstawowe elementy opisu płótna w zabytkowym obiekcie.
- sposób tkania płótna i skręcenia nici (S lub Z)
- materiał
- gęstość płótna
- grubość nici
- rodzaj splotu
16. Kiedy wynaleziono mechaniczne krosna tkackie?
1786 r. – Edmund Cartwright
17. Czym różni się płótno tkane ręcznie od tkanego mechanicznie?
Mechaniczne:
- równomiernie tkane
- skręt nitek S
Ręczne:
- nierównomiernie tkane, różna grubość nici
- skręt nitek Z
18. Krótki zarys historii techniki enkaustycznej.
- przypuszczalnie pochodziła z Bliskiego Wschodu.
- znana już w starożytności (portrety fajumskie, staroegipskie malowidła na kamiennych reliefach ok. 3000 p.n.e.), bardzo rozpowszechniona w tym okresie.
- za najstarszą uchodziła enkaustyka cestrowa.
- w staroż. Grecji malowano na marmurze (Erechtejon)
- zarzucona wraz z upadkiem kultury antycznej i zastąpiona przez temperę.
- w XVIII w., kiedy nastąpiło odkrycie wielu starożytnych zabytków próbowano zrekonstruować tę technikę.
- wiek XIX to kolejna próba rekonstrukcji (po odnalezieniu portretów fajumskich).
19. Charakterystyka techniki enkaustycznej (farby, spoiwa, itp.).
- antyczna technika malarska, w której spoiwem jest wosk pszczeli.
- farby woskowe otrzymywane przez stapianie spoiwa z pigmentami.
- fakturalny charakter powierzchni, świeżość barw, świetlistość, połysk.
- wosk otrzymywano przez wytapianie z plastrów w gorącej wodzie (trwały optycznie, odporny chemicznie, topi się w temp. 62-80°C)
- wosk punicki – pojawia się w traktatach, otrzymywany przez gotowanie plastrów z sodą i solą morską, uzyskiwano spoiwo woskowe o wyższej temp. topnienia (ok. 100 °C)
20. Wady i zalety techniki enkaustycznej.
Zalety:
- można uzyskiwać efekty mal. laserunkowego i kryjącego.
- spoiwo woskowe jest mało reaktywne i świeżość barw trwa długo.
- spoiwo chroni przed czynnikami atmosferycznymi i mikroorganizmami.
- można malować na wszystkich podłożach.
- malowanie można przerwać w dowolnym momencie i później do niego wrócić.
- można kształtować fakturę obrazu (podłoże musi być wilgotne i chłonne).
21. Techniki enkaustyczne według Pliniusza.
a) enkaustyka właściwa – stosowana od czasów staroż., malowano rozgrzanymi płynnymi farbami woskowymi na rozgrzanym podłożu.
- technika cestrowa – centrum (zaostrzony na jednym końcu rylec) pozwalał na rycie ornamentu, drugim, płaskim końcem nanoszono farbę na wyrytą powierzchnię.
- technika kauterowa – cauterium, małe sztabki z jednej strony zakończone łyżeczką, którą nanoszono farbę, z drugiej zakończone formą spłaszczonego liścia, którym ją modelowano.
- technika pędzlowa – najczęściej używana do malowania tła, szat, przy pomocy pędzla.
22. Techniki na zimno.
a) technika woskowo-żywiczna – metoda wykańczania malowideł ściennych, rzeźb, elementów architektonicznych. Do gorącego wosku dodawano żywicy i całość stapiano i nakładano pędzlem na któryś z elementów. Kiedy stwardniało całość ogrzewano i polerowano. Otrzymywano trwałe malowidło i powierzchnię stiukową.
b) malowanie farbami, w których spoiwem jest woskowa emulsja (na zimno) – technika polegająca na zmydlaniu wosku i mieszaniu go z klejem (wosk punicki). Uzyskiwano wosk w postaci emulsji, który na zimno nadawał się do malowania.
23. Możliwość wykorzystania techniki enkaustycznej w malarstwie, rzeźbie, architekturze.
- w malarstwie głównie enkaustyka właściwa i technika przy pomocy emulsji.
- w rzeźbie i architekturze technika woskowo-żywiczna.
24. Definicja grafiki.
Grafika - jeden z podstawowych obok malarstwa i rzeźby działów sztuk plastycznych. Obejmuje techniki pozwalające na powielanie rysunku na papierze lub tkaninie z uprzednio przygotowanej formy.
25. Podział na podstawowe techniki graficzne.
a) Techniki druku wypukłego (drzeworyt, linoryt, gipsoryt, kredoryt)
b) Techniki druku wklęsłego
- suche (miedzioryt, sucha igła, mezzotinta)
- trawione (akwaforta, akwatinta, miękki werniks, odprysk)
c) Techniki druku płaskiego (litografia)
26. Techniki druku wypukłego – rodzaje i na czym polegają.
- drzeworyt - w technice tej używana jest deska, na którą nanosi się rysunek, a następnie przy pomocy specjalnych narzędzi wycina się tło, które na odbitce będzie białe. Pozostawione wypukłe miejsca będą drukowały. Klocek pokrywa się farbą drukarską i odbija na papierze.
- linoryt - Linoryt podobny jest do drzeworytu z tą różnicą, że rysunek zamiast w drewnie żłobi się w linoleum. Do opracowania matrycy używa się dłut, noży i innych narzędzi umożliwiających cięcie materiału. Odbitki wykonuje się na prasie ręcznej lub za pomocą kostki introligatorskiej.
- gipsoryt - polega na wycięciu rysunku na płycie gipsowej za pomocą narzędzi podobnych jak przy linorycie czy drzeworycie. Ze względu na znaczną kruchość formy gipsowej odbitki wykonuje się bez użycia prasy
27. Techniki druku wklęsłego – rodzaje i na czym polegają.
a) suche
- miedzioryt - rysunek wykonuje się rylcem na wypolerowanej płycie miedzianej (najpierw wycinane są ogólne kontury później wypełniane modelunkiem). Płytę pokrywa się farbą, po czym usuwa się jej nadmiar tak, że farba pozostaje jedynie w wyżłobionych rowkach. Następnie rycinę odbija się na prasie. Odbitka z takiej matrycy charakteryzuje się cienką ostro zakończoną kreską i nazywana jest również miedziorytem.
- sucha igła - formę drukową tworzy się za pomocą stalowej igły na wypolerowanej płycie miedzianej, cynkowej lub mosiężnej. Igła, zagłębiając się w powierzchnię płyty, pozostawia rowek oraz wystający wiórek metalowy, zatrzymujące farbę. Tak powstały rysunek daje efekt tzw. dymka obok głównej kreski. Otrzymaną formę drukową powleka się farbą drukową i czyści jak w miedziorycie, a następnie odbija na zwilżonym papierze, stosując minimalny nacisk prasy. Na odbitce...
historyofart11