Bączkowski, Biedroń i inni vs. Poland-art 14 wz. z art 11 EKPCZ.pdf

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA

CZWARTA SEKCJA

SPRAWA BĄCZKOWSKI i INNI przeciwko POLSCE

(SKARGA nr 1543/06)

WYROK – 3 maja 2007 r.

W sprawie Bączkowski i inni przeciwko Polsce,

Europejski Trybunał Praw Człowieka (Czwarta Sekcja), zasiadając jako

Izba składająca się z następujących sędziów:

Pan Nicolas B RATZA , Przewodniczący ,

Pan J. C ASADEVALL ,

Pan S. P AVLOVSCHI ,

Pan L. G ARLICKI ,

Pani L. M IJOVIĆ ,

Pan J. Š IKUTA ,

Pani P. H IRVELÄ , sędziowie

oraz Pan T.L. E ARLY , Kanclerz Sekcji ,

obradując na posiedzeniu zamkniętym 3 kwietnia 2007 r., wydaje następujący

wyrok, który został przyjęty w tym dniu:

POSTĘPOWANIE

1. Sprawa wywodzi się ze skargi (nr 1543/06) wniesionej przeciwko Rze-

czypospolitej Polskiej do Trybunału na podstawie art. 34 Konwencji o Ochro-

nie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności („Konwencja”) przez pana

Tomasza Bączkowskiego, pana Roberta Biedronia, pana Krzysztofa Klisz-

czyńskiego, panią Ingę Kostrzewę, pana Tomasza Szypułę oraz Fundację

Równości w dniu 15 grudnia 2005 r.

2. W postępowaniu przed Trybunałem skarżący byli reprezentowani

przez profesora Zbigniewa Hołdę, prawnika praktykującego w Warszawie.

3. Rząd pozwanego państwa był reprezentowany przez swojego pełno-

mocnika pana Jakuba Wołąsiewicza z Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

4. Skarżący zarzucili, iż ich prawo do pokojowego zgromadzenia zostało

naruszone poprzez sposób, w jaki władze krajowe zastosowały w ich sprawie

111

prawo krajowe. Zarzucili, iż nie mieli do swojej dyspozycji żadnej procedury,

która umożliwiłaby im uzyskanie ostatecznej decyzji przed zaplanowaną datą

zgromadzeń. Zarzucili również, że zostali potraktowani w sposób dyskrymi-

nacyjny, gdyż odmówiono im zgody na zorganizowanie zgromadzeń, podczas

gdy innym osobom taka zgoda została udzielona.

5. Decyzją z dnia 5 grudnia 2006 r. Trybunał stwierdził dopuszczalność

skargi. Zdecydował o połączeniu rozpoznania wstępnego zarzutu Rządu

z meritum sprawy.

6. Skarżący przedstawili kolejne pisemne uwagi (art. 59 § 1).

FAKTY

I. OKOLICZNOŚCI SPRAWY

1. Przygotowanie zgromadzeń

7. Skarżący, grupa osób oraz Fundacja Równości (pierwszy ze skarżą-

cych jest członkiem Zarządu Fundacji, upoważnionym do jej reprezentowa-

nia w niniejszej sprawie), chcieli zorganizować, w ramach Dni Równości or-

ganizowanych przez Fundację i zaplanowanych na 10-12 czerwca 2005 r.,

zgromadzenie (Paradę Równości) w Warszawie mające na celu zwrócenie

uwagi opinii publicznej na kwestię dyskryminacji mniejszości – seksualnych,

narodowych, etnicznych i religijnych – a także dyskryminacji kobiet i osób

niepełnosprawnych.

8. 10 maja 2005 r. organizatorzy odbyli spotkanie z dyrektorem Biura

Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Urzędu m. st. Warszawy. W cza-

sie tego spotkania wstępnie ustalono trasę zaplanowanego marszu.

9. W dniu 11 maja 2005 r. pan Bączkowski otrzymał instrukcję z Urzędu

m. st. Warszawy pt. „Procedura uzyskiwania zezwoleń na przeprowadzenie

imprezy”, określającą wymogi, jakie organizatorzy zgromadzenia publiczne-

go musieliby spełnić na podstawie ustawy Prawo o ruchu drogowym, jeżeli

zgromadzenie miało być „imprezą” w rozumieniu art. 65 tej ustawy.

10. 12 maja 2005 r. organizatorzy zwrócili się do Inżyniera Ruchu Urzędu

m. st. Warszawy o zezwolenie na zorganizowanie przemarszu, którego trasa

miała prowadzić od budynków Sejmu do miejsca zgromadzenia (plac Defi-

lad) w centrum Warszawy.

11. 3 czerwca 2005 r. Inżynier Ruchu m. st. Warszawy, działając

z upoważnienia Prezydenta m. st. Warszawy, odmówił wydania zezwole-

nia na zorganizowanie Parady, podając jako powód niedostarczenie przez

organizatorów „projektu organizacji ruchu” w rozumieniu art. 65a ustawy

Prawo o ruchu drogowym, do opracowania którego organizatorzy zostali

rzekomo zobowiązani.

112

12. W tym samym dniu skarżący powiadomili Prezydenta m. st. Warszawy

o stacjonarnych wiecach, które zamierzali zorganizować w dniu 12 czerwca

2005 r. na siedmiu różnych placach w Warszawie. Cztery z tych zgromadzeń

miały być poświęcone protestowi przeciwko dyskryminowaniu rozmaitych

mniejszości oraz wsparciu działań grup i organizacji walczących z dyskrymi-

nacją. Trzy inne z zaplanowanych zgromadzeń miały na celu protest przeciw-

ko dyskryminacji kobiet.

13. W dniu 9 czerwca 2005 r. Prezydent wydał decyzję zakazującą stacjo-

narnych wieców, które miały być zorganizowane przez pana Bączkowskiego,

pana Biedronia, pana Kliszczyńskiego, panią Kostrzewę, pana Szypułę oraz

jeszcze jedną osobę, pana N. (nie będącego skarżącym), udzielającego się

w różnych organizacjach pozarządowych działających na rzecz osób o orien-

tacji homoseksualnej. W swojej decyzji Prezydent oparł się na argumencie,

iż zgromadzenia organizowane zgodnie z postanowieniami ustawy z 1990 r.

Prawo o zgromadzeniach muszą odbyć się poza pasem jezdni używanym dla

ruchu drogowego. Jeżeli organizatorzy chcieliby korzystać z dróg, zastoso-

wanie miałyby surowsze przepisy. Organizatorzy chcieli użyć samochodów

do przewozu nagłośnienia. Organizatorzy nie wskazali, gdzie i w jaki sposób

te samochody byłyby zaparkowane podczas zgromadzeń, tak aby nie zakłócać

ruchu drogowego oraz jak byłoby zorganizowane przemieszczanie się osób

i tych samochodów między miejscami zgromadzeń.

14. Ponadto, jako iż zostało złożonych kilka wniosków o zgodę na zor-

ganizowanie w tym samym dniu innych zgromadzeń, których wydźwięk był

przeciwny idei oraz intencjom skarżących, należało odmówić zgody w celu

uniknięcia jakichkolwiek możliwych brutalnych starć między uczestnikami

różnych demonstracji.

15. W tym samym dniu władze miasta, działając w imieniu Prezydenta,

wyraziły zgodę na zorganizowanie, zgodnie z wnioskiem skarżących, trzech

zaplanowanych zgromadzeń dotyczących dyskryminacji kobiet.

16. Tego samego dnia władze zezwoliły na przeprowadzenie w dniu

12 czerwca 2005 r. sześciu innych demonstracji. Temat tych zgromadzeń był

następujący: „Zaostrzenie działań wobec skazanych za przestępstwo pedo-

filii”, „Przeciwko jakimkolwiek pracom nad projektem ustawy o związkach

partnerskich”, „Przeciwko propagowaniu związków partnerskich”, „Wycho-

wanie w oparciu o wartości chrześcijańskie gwarancją zdrowego społecznie

i moralnie społeczeństwa”, „Chrześcijanie respektujący prawa Boże, czyli

prawa natury, to obywatele pierwszej kategorii”, „Przeciw tendencji do adop-

cji dzieci przez pary homoseksualne”.

2. Spotkania, które odbyły się w dniu 11 czerwca 2005 r.

17. 11 czerwca 2005 r., pomimo decyzji wydanej w dniu 3 czerwca

2005 r., miała miejsce Parada. Przebiegała on trasą, która została wskazana

113

w pierwotnym wniosku z dnia 12 maja 2005 r. W Paradzie, ochranianej przez

Policję, uczestniczyło około 3000 osób.

18. Oprócz marszu dziewięć stacjonarnych zgromadzeń miało miej-

sce tego samego dnia, zgodnie z zezwoleniami wydanymi przez Prezydenta

w dniu 9 czerwca 2005 r. (zob. par. 15-16 powyżej).

3. Postępowanie odwoławcze

a) Parada

19. 28 czerwca 2005 r. Fundacja, która złożyła skargę, wniosła do Samo-

rządowego Kolegium Odwoławczego odwołanie od decyzji z dnia 3 czerwca

2005 r., odmawiającej zezwolenia na marsz. Podniesiono, iż wymóg przed-

stawienia „projektu organizacji ruchu” był bezpodstawny oraz że przed wy-

daniem odmownej decyzji skarżący nie zostali wezwani do przedstawienia

takiego dokumentu. Wskazano również, że decyzja ta oznacza nieuzasadnio-

ne ograniczenie wolności zgromadzeń oraz iż była podyktowana przyczynami

ideologicznymi, niezgodnymi z zasadami demokracji.

20. W dniu 22 sierpnia 2005 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze

w Warszawie uchyliło zaskarżoną decyzję, stwierdzając, iż została wyda-

na z naruszeniem prawa. Samorządowe Kolegium Odwoławcze zauważyło,

że zgodnie z mającymi zastosowanie w sprawie zapisami procedury admini-

stracyjnej władze były obowiązane do zapewnienia stronom czynnego udziału

w postępowaniu. W sprawie skarżących obowiązek ten nie został spełniony,

gdyż akta sprawy nie zawierały żadnego dowodu potwierdzającego, iż wystę-

pująca w charakterze skarżącego Fundacja została poinformowana o przysłu-

gującym jej, jako stronie postępowania, prawie dostępu do akt.

Decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego następnie stanowi,

inter alia :

„W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ I instancji powołuje się m. in.

na brak projektu organizacji ruchu. W myśl art. 65a ust. 3 pkt 9 organizator

imprezy jest zobowiązany opracować projekt organizacji ruchu w uzgodnieniu

z Policją – na polecenie organu zarządzającego ruchem na drodze. W aktach

sprawy nie znajduje się żadna chociażby wzmianka o tym, że organizator imprezy

takie polecenie od organu zarządzającego ruchem otrzymał. (…) Również doku-

ment “Procedura uzyskiwania zezwolenia na przeprowadzenie imprezy”, który

otrzymał od organu organizator imprezy nie zawiera wskazania o konieczności

sporządzenia projektu organizacji ruchu w tej konkretnej sprawie.

W związku z tym, że wniosek organizatora dotyczył organizowania prze-

marszu w dniu 11 czerwca 2005 r. i mając na uwadze wpływ odwołania do SKO

[wraz z aktami sprawy] w dniu 28 czerwca 2005 r. – już w dniu wpływu do organu

odwoławczego zaistniała bezprzedmiotowość postępowania”.

114

b) Zgromadzenia

21. 10 czerwca 2005 r. skarżący odwołali się do Wojewody Mazowiec-

kiego od decyzji Prezydenta z dnia 9 czerwca 2005 r. o odmowie zezwolenia

na zorganizowanie sześciu z ośmiu zaplanowanych zgromadzeń. Podnieśli,

iż zakaz zorganizowania demonstracji narusza ich wolność zgromadze-

nia zagwarantowaną przez Konstytucję oraz iż wiece miały mieć charakter

całkowicie pokojowy. Podnieśli, że zgromadzenia nie stanowiły jakiegokol-

wiek zagrożenia ani dla porządku publicznego, ani moralności publicznej.

Nie zgodzili się z argumentem przedstawionym w decyzji, iż zobowiązani byli

do przedłożenia dokumentu dotyczącego planowanej trasy między miejscami,

w których miały odbyć się zgromadzenia, podnosząc że zamierzali jedynie

zorganizować stacjonarne wiece, a nie przemieszczanie osób między miejsca-

mi zgromadzeń i nie powinni być odpowiedzialni za jakąkolwiek organizację

lub nadzór nad przemieszczaniem się.

22. 17 czerwca 2005 r. Wojewoda Mazowiecki wydał sześć identycznych

decyzji, którymi uchylił zaskarżone decyzje z dnia 9 czerwca 2005 r. zakazu-

jące przeprowadzenia zgromadzenia.

Po pierwsze, zauważono, że wydanie tych decyzji naruszyło prawo, gdyż

stronom zostały doręczone jedynie kopie tych decyzji, a nie oryginały, jak

wymagają tego przepisy postępowania administracyjnego. Następnie zauwa-

żono, że Prezydent poinformował media o swojej decyzji, zanim została ona

doręczona skarżącym, co wyraźnie narusza zasady postępowania administra-

cyjnego.

23. Następnie zauważono, że ustawa z 1990 r. Prawo o zgromadzeniach

była gwarancją wolności zgromadzeń zarówno w zakresie organizowania

zgromadzeń oraz uczestniczenia w nich. Konstytucja wyraźnie gwarantowała

wolność zgromadzeń, nie prawo. Do państwa nie należało utworzenie prawa

do zgromadzeń, jego obowiązki zostały ograniczone do zabezpieczenia poko-

jowego przebiegu zgromadzenia. W ten sposób przepisy mające zastosowanie

w sprawie nie przewidywały żadnej zgody na organizację zgromadzenia.

24. Wojewoda zauważył, że wymóg złożenia pozwolenia na zajęcie części

drogi, oparty na postanowieniach ustawy Prawo o ruchu drogowym, nie miał

podstaw prawnych w zapisach ustawy Prawo o zgromadzeniach. Prezydent

założył, że demonstracja zajęłaby część drogi, ale nie podjął żadnych kroków

w celu wyjaśnienia, czy rzeczywiście taki był zamiar organizatorów, mimo

że był do tego zobowiązany zgodnie z przepisami.

Następnie zauważono, że decyzja zakazująca zgromadzenia musi być

uznana za środek ostateczny, ponieważ radykalnie ogranicza wolność słowa.

Zasada proporcjonalności wymaga, aby jakiekolwiek ograniczenia konstytu-

cyjnie chronionych praw były dopuszczalne tylko w takim zakresie, w jakim

jest to podyktowane konkretnymi okolicznościami poszczególnej sprawy.

115

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: