1. Podaj określenie : ekstraktu, abstraktu, oryginału, streszczenia.
• Ekstrakt- sposób streszczenia, dosłowne przepisywanie najważniejszych myśli, wyciąg selektywny.
• Abstrakt- sposób streszczenia, przekształcenie tekstu, pomijanie zbędnych rzeczy, zmiana układu tekstu, wydobywanie głównej myśli. Podział;
a) infomatywny - na końcu artykułu, porównanie
b) indykatywny - bardzo krótki, informacja o czym jest praca
• Streszczenie- przekształcenie tekstu, zmiana formy, pozostawienie treści z zachowaniem głównej myśli.
• Oryginał - tekst który zostaje poddany streszczeniu
2. Podaj określenie : słowa kluczowego, pojęcia kluczowego, słownika indeksowania, deskryptora, askryptora, tezaurusu.
• Deskfyptor-słowa kluczowe danej dyscypliny znormalizowane z grupy jednoznacznych.
• Słownik - terminy występujące w tekście, mniej lub bardziej ważne
• Słowa kluczowe - część skorowidza, wskazywanie pojęć występujących w tekście
• Tezaurus- słownik języka dyskryptorowego, zawyżenie terminologii.
• Askryptor- zabronione wyrażenie w indeksowaniu, gdy istnieje już odpowiadający mu dyskryptor.
• Indeksowanie - procedura wskazywania terminów mających największe znaczenie:
a) indeksy rzeczowe
b) ilościowe - częstość występowania terminu w tekście
c) jakościowe - wskazywanie pojęć występujących w tezach, definicjach i twierdzeniach
3. Podaj określenie : pozycji indeksowej, terminu indeksowego, adresu.
• Pozycja indeksowa- ustalana najczęściej alfabetycznie według szukanego słowa
• Adres - wskazanie strony, akapitu w którym znajduje się dane słowo
4. Wyjaśnij określenie : indeks typu "uniterm", indeks grupowy, indeks relacyjny.
• Uniterm- zbiór haseł bez powiązań
• Grupowy- hasłem jest grupa pojedynczych, podobnych terminów
• Relacyjny- relacja między terminami, hasła, podhasła, pod podhasła
5. Scharakteryzuj wiedzę naukową, potoczną, spekulatywną, irracjonalną.
• Wiedza potoczna- jest podstawą dla wiedzy naukowej( choć ta może ją czasem — odrzucić), ma wiele źródeł, jest ścisła, precyzyjna, ma niski poziom ogólności nie jest oceniana, ma niski poziom rozwoju, praktyczna, szczegółowa.
• Wiedza spekulatywna- opiera się na założeniach nie sprawdzalnych( syntezy filozoficzne i religijne), zdobyta przez doświadczenie i praktykę, musi być inter- subiektywna, rzetelna, komunikowalna( każdy musi ja zrozumieć)
• Wiedza irracjonalna- nie jest ani komunikowalna, ani sprawdzalna, intersubieklywne doświadczenie indywidualne.
• Wiedza naukowa - sprawdzona, pewna, ścisła może się rozwijać, szczegółowa
6.Omów własności wiedzy: ogólność, ścisłość, pewność, wysoką informacyjną zawartość, prostotę.
Własność wiedzy- cele wewnętrzne nauki:
• Ogólność- nauki idiograficzne- pojedyncze wydarzenia, przedmioty wynikiem monografii. Nauki monotematyczne zajmują się prawami o przedmiotach.
• Ścisłości- precyzyjność języka, wyraźnie rozpoznawalna
• Wysoka informacyjna zawartość-jak najmniej twierdzeń, ale można z nich wywnioskować wiele zdań.
• Pewność- niezawodność: psychologiczna- własne pojęcia, epistemologiczna- stopień potwierdzenia, konfirmacja zgodność z innymi twierdzeniami.
• Prostota- matematyczna- poziom komplikacji aparatury rachunkowej, logiczna-Hczebność założeń wyjściowych (aksjomaty i postulaty).
7. Zadania nauki:
1 .Opisywać badany wycinek rzeczywistości (funkcja deskryptywna nauki),Aby móc to
przeprowadzić, musi poznać przedmiot opisywany, a także poznać i stosować odpowiednią,
jasną i jednoznaczną aparaturę pojęciową. Od opisów wymaga się by spełniały 2 postulaty
intersubiektywności:
a) intersubiektywnie komunikowalne-każdy odpowiednio przeszkolony i nieuprzedzony odbiorca musi być w stanie właściwie je rozumieć
b) intersubiektywnie sprawdzalne-każdy odpowiednio przeszkolony i nieuprzedzony odbiorca musi być w stanie skontrolować przy zastosowaniu właściwych procedur
2.Wyjaśniać zachowanie badanego (funkcja eksplanacyjna nauki). Celem prowadzonych badań jest zrozumienie dlaczego jest tak , jak jest. Posiadamy wrodzoną potrzebę zrozumienia otaczającego świata, wskazania i wyjaśnienia przyczyn jego zachowania 3.Przewidywać rozwój wypadków (funkcja prognostyczna nauki). Celem prowadzenia badań jest nie tylko zdobycie wiedzy o tym Jak jest" i „dlaczego tak właśnie jest", ale zdobycie także wiedzy o tym jak będzie
8. Stadia rozwoju nauki:
1 .Poziom przedaksjomaryczny- gdy w danej dyscyplinie naukowej dominują opisy w języku potocznym, uzasadnienia mają postać odwołania się do instytucji praw, brak jest uporządkowania logicznego twierdzeń i wskazania zasad wyciągania wniosków powstałych zdań ogólnych.
2.Poziom aksjomatyzacji- ma miejsce wówczas gdy refleksja metodologiczna jest na tyle zaawansowana ze dostrzega się konieczność uporządkowania twierdzeń wedle ich wzajemnego wynikania , zdefiniowania terminów używanych w nauce a przede wszystkim dostrzega się ze nie wszystkie zdania danej teorii naukowej mogą zostać dowiedzione . Zawsze musi być przyjęta pewna grupa zdań wyjściowych poza które w dowodzeniu wyjść się nie da. Ta grupa twierdzeń podstawowych nosi nazwę aksjomatów danej nauki. 3. Poziom formalizacji-jest to poziom zaawansowani teoretycznego nauki na którym intuicyjne procedury rozumowania zastępowane są ścisłymi rachunkowymi procedurami przechodzenia od jednych zdań do innych zdań. Wymagana jest tu pełna kontrola definicyjna i rachunkowa w przeciwnym wypadku uzyskane wyniki mogą poprzez swe formalne
zaawansowanie zwiększać chaos i wprowadzając w błąd pozorami precyzji i pozorami jednoznaczności.
9. Wyznaczniki nauki:
1. Przedmiot badany - rozumiemy przez niego ten wycinek rzeczywistości który staje się obiektem badań dla naukowca , nie badamy świata jako całości lecz jego wycinek
2. Wybrany aspekt badania przedmiotu - czasami nazywany kątem widzenia lub sposobem ujmowania przedmiotu. Nie jest możliwe całościowe badanie nawet wybranej grupy przedmiotów badane są wybrane własności tej grupy przedmiotów
3. Metody badawcze- dana dyscyplina naukowa wyznaczona jest nie tylko przez to, co bada, lecz także przez to, jak to bada za pomocą jakich środków i procedur prowadzone są w niej badania
11. Desygnat i zakres nazwy.
Desygnat-jest to zbiór wszystkich przedmiotów oznaczonych daną nazwą ( drzewo-> sosna
-> świerk itd.)
Zakres nazwy - cały zbiór desygnatów
12.Funkcje semantyczne nazw
1) Znaczenie nazwy - nazwa „coś" znaczy, czyli wiąże się w świadomości podmiotu używającego tej nazwy z pojęciem. Przez pojęcie rozumieć tu będziemy treść myślową pojawiającą się w świadomości podmiotu w związku z daną nazwą, Ta treść będzie rozmaita w zależności od typu przedmiotu, ale też w zależności od wiedzy, doświadczeń, emocji podmiotu oraz od kontekstu, w którym dana nazwa występuje. Nazwa może nie mieć desygnatów w realnym świecie. Nazwa może mieć kilka znaczeń.
2) Wyznaczania-jest to wskazywanie przez daną nazwę przy określonym jej znaczeniu rzeczy, własności, czynności, miejsca, procesu, wydarzenia, o którym możemy zgodnie z prawdą tę nazwę orzec. Przedmioty oznaczone przez daną nazwę będziemy nazywać desygnatami danej nazwy.
3) Denotowanie - jest to relacja zachodząca między nazwą, przy określonym jej znaczeniu, a całym zbiorem oznaczonym przez nią przedmiotów czyli zakresem nazwy. Przykładem zakresu nazwy „kot" w znaczeniu przypisywanym zwierzętom, jest zbiór wszystkich egzemplarzy kotów.
Współoznaczanie (konotowanie) - relacja zachodząca między nazwą, przy określonym jej znaczeniu, a pewnym wyróżnionym zbiorem treści składających się na jej pojęcie. Treści te powinny wystarczać do rozpoznawania desygnatów tej nazwy. Ta wyróżniona treść staje się podstawą do sporządzenia definicji słownikowej danej nazwy.
13. Funkcje semantyczne zdań
1) znaczenie - zdanie wyraża się w świadomości osoby z pewnym sądem. Przez sąd zwykle rozumie się myślowe ujęcie jakiegoś stanu przedmiotowego. Aby wyrazić sąd musimy zestawić pewne nazwy: połączyć je funktorami zdaniotwórczymi. Zdanie jako sąd może być oceniane jako prawda lub fałsz. Zdania prawdziwe są źródłem wiedzy
2) Zdanie wyraża przekonanie - tzn. że oprócz momentu opisowego, znaczeniowego, jest także moment oceny, pewności wyrażonego w zdaniu sądu. Zwykle przyjmuje się przynajmniej 3 poziomy zaufania do zawartej w zdaniu wiedzy:
a) asertywność - niezachwiana pewność co do tego co głosi zdanie
b) hipotetyczność - związana z prawdopodobieństwem zachodzenia tego co głosi zdanie
c) supozycyjność-brak przekonania co do prawdziwości bądź fałszywości zdania
2) Opisywanie - zdawanie sprawy ze stanów przedmiotowych, czyli odnoszenie się zdania do rzeczywistości. Każde zdanie opisuje, ujmuje jakiś stan przedmiotowy albo cechę albo relację lub zdarzenie bądź proces.
3) Ponadto zdanie stwierdza zachodzenie lub niezachodzenie opisywanych stanów przedmiotowych. Każde zdanie ma charakter bądź pozytywny, bądź negatywny w swej strukturze. Informuje nas o tym, co zachodzi w danej sytuacji lub o tym co nie zachodzi.
4)
14. Podział nazw ze względu na liczbę desygnatów i sposobu ich istnienia
1) ze względy na liczbę desygnatów:
a) ogólne - to nazwy mające więcej niż jeden desygnat, np. stół
b) jednostkowe-mające dokładnie jeden desygnat np. Giewont, Łódź
c) puste - nazwy które nie posiadają desygnatów np. kwadratowe koło
2) według sposobu istnienia :
a) nazwy konkretne - których desygnaty są indywiduami, nazwy rzeczy i osób realnych i fikcyjnych, np. Cezar, centaur, osoba
b) nazwy abstrakcyjne - nazwy cech, zdarzeń, procesów, relacji, np, zieleń, wybuch, rozwój itd.
15. Podział nazw ze względu na rodzaj desygnatów i ich rozpoznawalność:
1) ze względu na rodzaj desygnatów:
a) nazwy zbiorowe - których desygnaty są zbiorami w sensie kolektywnym, np.: senat uczelni, las, biblioteka, tabliczka czekolady
b) nazwy nie zbiorowe - których desygnatami są indywidua lub zbiory dystrybutywne, np. stół,
2) ze względu na rozpoznawalność:
a) nazwy ostre - tzn. takie odnośnie których o każdym dowolnym przedmiocie potrafimy rozstrzygnąć, czy jest desygnatem tej nazwy czy tez nie, np.: pręt o dl. 1 metra
b) nazwy nieostre - mówimy o nich wówczas, gdy istnieją przypadki, co do których mamy wątpliwości, czy dany przedmiot jest desygnatem danej nazwy czy też nie, np. : wysoki człowiek
16. Podział nazw ze względu na intencję znaczeniową :
1) nazwy o intencji znaczeniowej ogólnej - gdy nazwa jest znakiem dla większej liczby tzw. Podmiotów ontycznych niż jeden. Przez podmiot ontyczny rozumiemy możliwy, założony, domniemany w danej nazwie przedmiot, który jednak może faktycznie nic istnieć np. nimfa
2) nazwa o intencji znaczeniowej jednostkowej -jest znakiem dokładnie jednego podmiotu ontycznego np. : król Popiel, wybuch I wojny światowej
3) nazwa o intencji znaczeniowej pustej - nazwa dla której brak nawet możliwych przedmiotów mogących być desygnatami
17. Podział nazw ze względu na rozpoznawalność konotacji i ze względu na sposób wprowadzenia do języka
1) ze względu na rozpoznawalność konotacji( szukanie cech charakterystycznych):
a) nazwa wyraźna - nazwa, której konotacja jest znana, jest to zawsze zrelatywizowane do użytkownika, np. kwadrat, liczba naturalna
b) nazwa niewyraźna - nie znamy konotacji np. liść 3) ze względu na sposób wprowadzenia do języka;
a) nazwy indywidualne - nazwy nadane w sposób dowolny, bez związku z cechami przedmiotów pod nie podpadających: Toruń, Odra
b) nazwy generalne - nazwy utworzone i orzekane o przedmiocie mającym cechy wyróżnione przez orzekającego np. miasto polski znane z wypieków pierników
18. Podział ze względu aa supozycję:
Supozycja sposób podejścia i traktowania znaku językowego właśnie jako znaku, czyli pewnego przedmiotu, który wskazuje w swej głównej dla języka roli na coś innego niż on sam. To odniesienie nazwy do przedmiotu, który dla tej nazwy może być w różny sposób ujmowany, nazywa się właśnie supozycją danej nazwy
I supozycja materialna - zachodzi wówczas, gdy słowo użyte jest w celu oznaczenia samego siebie, nie zaś pojęcia czy desygnatu, np.: „kot" ma 3 litery
II supozycja formalna - zachodzi wówczas gdy słowo użyte jest w celu wskazania czegoś innego niż ono samo, np.: kot jest ssakiem
1) supozycja logiczna - zachodzi wówczas gdy słowo użyte jest do wskazania pojęcia, którego przedmiotem jest rzecz myślana, a mając znaczenie w logicznym klasyfikowaniu zagadnień, np. relacja jest kategorią, struktura jest pojęciem teoretycznym
2) supozycja realna - ma miejsce wówczas, gdy termin odnosi się do logicznej pozycji pojęcia, lecz do rzeczy myślanej, np. dwie osoby zawiązują relacją, struktura to zbiór osób i relacji
a) supozycja absolutna - ma miejsce gdy słowo wskazuje na istotę rzeczy, pojęcie ogólne, np. struktury są wynikiem działania ludzi
b) supozycja osobnicza - ma miejsce wówczas, oprócz odniesienia do pomyślanego przedmiotu odnosimy się do indywiduów pod nie podpadających, np. te struktury są wynikiem działania ludzi. Dzielimy na :
■ supozycje reduplikatywne - opisywane są istotne właściwości desygnatów • supozycja dominatywna - słowo użyte jest w celu wskazania desygnatu
posiadającego pewną właściwość lecz przysługuje mu jedynie przypadkowo
■ supozycja dysjunktywna - gdy odnosimy się do niektórych przedmiotów z zakresu pojęcia. Dzieli się na ;
> supozycja nieoznaczona - gdy nie wskazujemy, który element, desygnat jest brany pod uwagę, gdyż ze względu na cel wypowiedzi nie musi to być ustalane
> supozycja dyskretna - zachodzi, gdy osoba lub opisywany szczegół nie są zidentyfikowane i wskazane, lecz możliwe jest przeprowadzenie identyfikacji
■ supozycja kopulatywna -jeśli pomyślani są wszyscy osobnicy podlegający poddane pojęcie
> supozycja kolektywna - zachodzi wówczas, gdy słowo służy do wskazania wszystkich przedmiotów, ale traktowanych jako zbiór kolektywny
> supozycja dystrybutywna - zachodzi wówczas gdy słowo wskazuje także poszczególne egzemplarze, indywidua.
19. Podział nazw:
1) ze względu na ilość znaczeń:
a) jednoznaczne - takie, które mają jedno znaczenie, są dość rzadkie przypadki
b) nazwy wieloznaczne
2) ze względu na zmienność znaczeń
a) o znaczeniu stałym - nazwy, których znaczenie nie ulega zmianie w zależności od kontekstu pragmatycznego, w jakim dane nazwy są używane
b) okazjonalne - nazwy w których znaczenie zmienia się w zależności od kontekstu pragmatycznego np.. zaimki
20. Podział zdań względu na liczbę opisywanych stanów przedmiotowych:
1) zdania ogólne - zdania, z których możemy odnaleźć jawny lub ukryty kwantyfikator ogólny:
a) twierdzące - każde s jest p
b) przeczące - żadne s nie jest p
2) zdania szczegółowe - zdania, w których możemy znaleźć jawny lub ukryty kwantyfikator szczegółowy:
a) twierdzące - pewne jest s jest p
b) przeczące - pewne s nie jest p
21 .Podział zdań ze względu na wartość poznawczą i ze względu na wyrażane przekonanie:
1) ze względu na wartość poznawczą:
a) zdania prawdziwe
b) zdania fałszywe
2) ze względu na wyrażane przekonanie:
a) asertywne - mówimy o nich wówczas gdy wypowiadający zdanie jest przekonany o zachodzeniu tego co się stwierdza
b) hipotetyczne - zdania, co do których obowiązywania mamy pewne podejrzenia, lecz nie mamy pewności
c) supozycyjne - to zdania co do których brak nam jakiejkolwiek pewności
22. Typy wieloznaczności:
Wieloznaczność to wada wypowiedzi. Dzieli się je na :
1) amfibolie - przypadki w których wieloznaczność pojawia się na skutek błędów składniowych wypowiedzi np. drzewa zasłaniają domy
2) niedopowiedzenia - pojawia się na skutek nadmiernej skrótowości wypowiedzi
a) niedopow. kwantyfikacji - mają miejsce wówczas gdy autor nie wskazał opisowo zakresu obowiązywania wypowiedzi, np. w definicjach kontekstowych brak jest dobrze określonego kontekstu
b) niedopow. Relatywizacji - mają miejsce wówczas, gdy autor nie wskazał opisowo zakresu obowiązywania wypowiedzi
3) wielozn. leksykalna - typ wielozn. spowodowany wieloznacznością użytych wyrażeń. Np. : Logika zajmuje się rozumowaniem. Rozumowanie to procesy psychiczne pewnego rodzaju, zatem logika zajmuje się procesami psychicznymi pewnego rodzaju.
Definicje:
Potrzeba istnienia definicji pojawiła się wówczas, gdy nie znamy znaczenia napotkanego
terminu lub gdy podejrzewamy, że napotkany termin jest stosowany niezbyt konsekwentnie.
Def. W swej funkcji podstawowej służą eliminowaniu wieloznaczności wyrażeń. Najczęściej
używany jest ten termin w znaczeniu szerokim, zmiennie z takimi terminami jak: wyjaśnianie,
uściślanie itd.
Definiendum- termin określający wyrażenie definiowane
Definiens - wyrażenie definiujące, treść zawierająca znaczenie wyrażenia definiowanego
Spójka definicyjna - łączy definiens z definiendum
23. Podział def. wg kształtu :
1) Def. równościowa- występuje jasno i wyraźnie określone definiendum, definiens, a spójka definicyjna ma postać „to", „znaczy tyle samo, co" itp.
a) def. równościowe wyraźne - definiendum pokrywa się z wyrazem definiowanym „kwadrat jest to prostokąt równoboczny"
b) def. równościowe kontekstowe - w definiendum definicji tego typu oprócz wyrażenia definiowanego znajdują się także inne wyrażenia, stanowiące pewien kontekst: „wysoki człowiek, to człowiek o wzroście powyżej 180 cm". W definicji tej termin „wysoki" definiowany jest w kontekście „człowiek"
■ def. kontekstowe zwykle, w których prowadzi się wyjaśnienie pojęcie przez opis cech właściwych aż do zrozumienia przez odbiorcę znaczenia definiowanego terminu
■ def. kontekstowe przez abstrakcję, w których wskazujemy na pewną relację równoważnościową zachodzącą pomiędzy przedmiotami: „kształt figury geom. A jest identyczny z kształtem figury geom. B <--> gdy figura A jest równokształtna do figury B"
■ def. kontekstowe indukcyjne - składa się z dwóch części, ujętych w dwóch zdaniach. Pierwsze wskazuje przedmioty, które na pewno należą do określonego
zbioru. Drugie nakłada warunki, na inne przedmioty, po spełnieniu których będzie je można zakwalifikować do danego zbioru.
2) Def. uwikłane stanowią pewien problem metodologiczny, są to def. w których nie ma funktora definicyjnego. Ten typ definicji jest poza systemem dedukcyjnym, w których pewne terminy pojawiają się jako terminy pierwotne, jest w zasadzie nie spotykany
24. Def. wg podziału na,supozycje
1) def. nominalne-definiendum jest w supozycji materialnej (wówczas nazwa odnosi się do samej siebie ). Grupa funktorów definicyjnych narzucających definiendum supozycję materialną to: znaczy tyle samo co oznacza, denotuje, nazywamy.
a) def. nominalne słownikowe -definiens użyty je...
justyna.k62