Wytrącanie się trudno rozpuszczalnych sli i wodorotlenków.doc

I.                     Wstęp teoretyczny

Procesy wytrącania to reakcje, w których jeden z produktów wydziela się z roztworu w postaci trudno rozpuszczalnego osadu.

Przy zapisie reakcji wytrącania uwzględnia się fakt, że substancja trudno rozpuszczalna opuszcza środowisko reakcji i przedstawia się ja w postaci niezdysocjowanej.

AgNO3 + HBr    AgBr    +   HNO3

Iloczyn rozpuszczalności to iloczyn stężeń jonów trudno rozpuszczalnego związku w jego roztworze nasyconym.

Wprowadzenie do roztworu związku trudno rozpuszczalnego, np. AgCl, elektrolitu o wspólnym jonie, np. HCl, spowoduje przejście części AgCl z nasyconego roztworu do osadu AgCl, co oznacza zmniejszenie rozpuszczalności AgCl. Jeżeli w roztworze są obecne dwa jony to, które dają osad z jonem wprowadzonym do tego roztworu, to najpierw będzie się strącał osad, którego iloczyn rozpuszczalności jest mniejszy (osad trudniej rozpuszczalny). Wartość liczbowa iloczynu rozpuszczalności jest miarą rozpuszczalności trudno rozpuszczalnych związków.

Substancje trudno rozpuszczalne lub praktycznie nie rozpuszczalne to:

·         Wodorotlenki, z wyjątkiem litowców, amonu i baru

·         Chlorki: AgCl, PbCl2

·         Bromki: AgBr, PbBr2

·         Jodki: AgI, PbI2

·         Siarczany (VI): BaSO4, PbSO4

·         Siarczany (IV), węglany, ortofosforany (V), z wyjątkiem soli litowców, berylowców i amonu

·         Siarczki, z wyjątkiem soli amonu, litowców i berylowców

II.                   Przebieg ćwiczenia

1.       Przyrządy i odczynniki:

-        Zestaw probówek

-        Roztwory AgNO3 (bezbarwny), KI (żółty), KBr (biały), K2CrO4 (żółty), Pb(NO3)2 (biały), Cu(NO3)2 (jasnoniebieski), NiSO4 (zielony), FeCl3 (czerwony), H2SO4 (bezbarwny), NaOH (bezbarwny)

2.       Do pierwszej probówki wprowadziłyśmy po ok. 2 cm3 roztworu AgNO3 oraz roztworu KI, wymieszałyśmy roztwory poprzez wstrząsanie probówki.  AgNO3 po wprowadzeniu KI zmienił barwę na jasno-żółtą i wytrącił się żółty osad pływający po powierzchni, na ściankach oraz na dnie.

AgNO3  +  KI  =  AgI      +  KNO3

3.       Do drugiej probówki wprowadziłyśmy po ok. 2 cm3 roztworu AgNO3 oraz roztworu KBr, wymieszałyśmy roztwory poprzez wstrząsanie probówki. W wyniku reakcji AgNO3 zabarwił się na biało i wytrącił się szarawy osad, osadzający się na ściankach

AgNO3  +  KBr  =  AgBr      +  KNO3

4.       Do trzeciej probówki wprowadziłyśmy po ok. 2 cm3 roztworu AgNO3 oraz roztworu K2CrO4, wymieszałyśmy roztwory poprzez wstrząsanie probówki. W wyniku reakcji AgNO3 zmienił barwę na bordową i wytrącił się brązowy osad.

AgNO3  +  K2CrO4  =  Ag2CrO4      +  KNO3

5.       Do czwartej probówki wprowadziłyśmy po ok. 2 cm3 roztworu Pb(NO3)2 oraz roztworu H2SO4, wymieszałyśmy roztwory poprzez wstrząsanie probówki. W wyniku reakcji Pb(NO3)2 zmienił barwę na przezroczysto-białą i wytrącił się biały osad na dnie probówki.

Pb(NO3)2  +  H2SO4  =  PbSO4       +  2HNO3

6.       Do piątej probówki wprowadziłyśmy po ok. 2 cm3 roztworu CU(NO3)2  oraz roztworu KI, wymieszałyśmy roztwory poprzez wstrząsanie probówki.  CU(NO3)2   po wprowadzeniu KI zmienił barwę na żółto-brązowy i wytrącił się szarawy osad na dnie probówki.

CU(NO3)2   +  KI  =  CuI2     +  KNO3

7.       Do szóstej probówki wprowadziłyśmy po ok. 2 cm3 roztworu NiSO4 oraz roztworu NaOH, wymieszałyśmy roztwory poprzez wstrząsanie probówki. W wyniku reakcji NiSO4 zrobił się bardziej mętny - cały jest osadem barwy zielonej.

NiSO4  + NaOH  =  Ni(OH)2  +  Na2SO4

8.       Do ostatniej probówki wprowadziłyśmy ok. 2 cm3 roztworów FeCl3 oraz roztworu NaOH, wymieszałyśmy roztwory poprzez wstrząsanie probówki. W wyniku tej reakcji FeCl3 zrobił się bardziej mętny – cały jest osadem barwy brązowej.

FeCl3  +  NaOH  =  Fe(OH)3  +  3NaCl

Literatura:

·         Saternus M., Fornalczyk A., Dankemyer-Łączny J.: Chemia ogólna dla metalurgów, Pol. Śl., Gliwice, 2007. Str. 21-29, 71-73