ZAGADNIENIA ROZWOJU EMOCJONALNEGO

Haviland-Jones, Gebelt, Stapley

Jak rozszyfrować płacz dziecka?

1.       Nabywanie-faza akwizycji

·         Odruchowe reakcje emocjonalne (mogą być uwarunkowane genetycznie/ temperamentalnie)

·         Temperament

·         Nabywanie określeń kategorii emocjonalnych

        Badania:

-niemowlę po narodzinach dysponuje sporym zasobem środków ekspresji emocjonalnej, których specyfika i intensywność zależą od ich temperamentu

-niemowlaki płaczą z bólu, złoszczą się gdy ich ręce są skrępowane, uśmiechają się, gdy są najedzone/drzemią, twarz wyraża obrzydzenie, gdy pod nos podsunie się nim amoniak (rekcje odruchowe emocjonalne)

-potrafią dostrzec, imitować wyraz twarzy w wieku,  w którym procesy uczenia się są u niego jeszcze bardzo ograniczone

-po 11 tyg. Rozpoznaje na twarzy matki wyraz smutku, złości, strachu i szczęścia

-lęk-zastygnięcie ciała w bezruchu, szczęśliwy wyraz twarz-zainteresowanie i uwaga

-mimice wyrażającej złość może towarzyszy wyraźne unikanie kontaktu wzrokowego

     Problemy nabywania:

-większa część procesu akwizycji podstawowych mechanizmów akwizycji dokonuje isę w okresie niemowlęcym

-błędna interpretacja emocji: agresywne dzieci przestępcy nie dostrzegają objawów stresu ani u siebie a ni u innych

-trudno określić różnice związane z płcią w doświadczeniach i zachowaniach emocjonalnych; jednak różnice w opisywaniu swych stanów emocjonalnych oraz umiejętnościach ich wykrywania

- u niemowląt można zaobserwować początki wykorzystywania informacji o emocjach w podejmowaniu decyzji co do sposobu własnego zachowania

    Zastosowania w nauczaniu:

-zaraźliwość emocji w grupie dzieci-okoliczności wywołujące reakcje emocjonalne u małych dzieci:

·         Umiarkowanie wysoki, stały poziom hałasu (złość)

·         Nieprzetrawione informacje-niepokój

·         W przeludnionym przedszkolu brak miejsca, opiekuna- grupowa hiperaktywność

2.       Doskonalenie-druga faza rozwoju emocjonalnego- modyfikacja wysyłanych przez dziecko sygnałów, zamiast płaczu -aaaa!

-kształtowanie przez rodzinę i kulturę, bezpośrednie nauczanie, powiązanie reakcji emocjonalnych z określonymi kontekstami i ludźmi

-strategie panowania nad emocjami i ich podsycania

-nieliczne, jednokierunkowe i proste zmiany w repertuarze emocjonalnym, zmienia się sposób i miejsce wyrażania podstawnych emocji

·         Okres niemowlęcy

-zabawy twarzą w twarz z mamą modyfikują sposób wyrażania emocji, tak, ze nabiera on charakterystycznych dla danej rodziny cech; matka reaguje tylko na ¼ zmian wyrazu  twarzy dziecka, przy czym najczęściej reakcje te dotyczą wyrazu zainteresowania lub bólu(w takich sytuacjach mogą się rodzić abberacje emocjonalne)

-niemowlęta depresyjnych matek imitują depresję

·         Dzieciństwo

-sposoby wyrażania emocji stają się coraz bardziej przystosowane do wymagań kulturowych i rodzinnych

-w wieku szkolnym: uczą sie tłumić niepożądane emocje np. amerykańskie dzieci uczą się zaciskać usta, zamiast nadawać twarzy wyraz złości, zagryzać usta, zamiast otwierać je ze strachu; uśmiechają się, gdy są w istocie rozczarowane

-nie są mniej emocjonalne w tym czasie, ale udoskonaliły swoje mechanizmy emocjonalne

·         Ograniczenia doskonalenia mechanizmów em. w dzieciństwie

-dzieci w wieku szkolnym mają problemy z wiedza emocjonalną

-dzieci oglądające na filmie sprzeczkę dwojga dorosłych nie są w stanie powiedzie ć, w którym momencie został zażegnany; ich uwaga pozostaje skoncentrowana na uczuciu złości; młodsze dzieci mają skłonność do koncentrowania się na fizycznym wyrazie emocji, a nie na treści niesionej przez słowa; trudno im zrozumieć pojęcie „mieszanych uczuć”

·         Wiek dojrzewania

-po raz pierwszy różnice postaw przybieranych dla wyrażenia emocji przez kobiety i mężczyzn; wyolbrzymione dystansowanie się dojrzewających chłopców często interpretuje się jako przejaw wrogości-ale to jest „pierwsze przybliżenie dystansującego się zachowania dorosłych mężczyzn lub wyrażenia ich potrzeby przestrzeni i prywatności

-młodzież doskonali emocje takie jak: pogarda (podkreśla własną autonomię i niezależność) lub wstyd(aby podkreślić swoją samoświadomość)

-Zaczynają planować jak zatroszczyć się o własne emocje

·         Zastosowanie w edukacji

- we wczesnym dzieciństwie doskonalenie umiejętności i zachowań emocjonalnych. Przyjmuje kilka form.

-wchodząc w wiek szkolny potrafią się już posługiwać drobnymi ruchami, ekspresją głosową, oszustwem, zastępowaniem jednego środka wyrazu innym; raczej wierzą emocjom niż innym źródłom informacji

3. Transformacje – dotyczy zmian w całym systemie

- w ich wyniku sposób postrzegania kontekstu  znaczenia emocji zaczyna się różnicować, nabierając określonego, specyficznego charakteru w wypadku każdego człowieka

·         Smutek i depresja

-smutek może się łączyć z poczuciem winy, strachem i poczuciem braku własnej wartości, w krańcowych przypadkach dochodzi do przekształcenia smutku w depresję

-płacz dziecka w klasie to typowy problem transformacji

-smutek zazwyczaj wiąże się z problemami bez wyjścia

-ruminacje

·         Dzieciństwo

-powstają połączenie między aspektami języka i emocji

-już w przedszkolu różne style narracji dostosowane do rodzaju doświadczeń emocjonalnych

-dobry nastrój sprzyja twórczemu myśleniu u dzieci i u dorosłych, płynność oraz nieszablonowość tworzonych rozwiązań

·         Dojrzewania

-emocje stają się podstawą tożsamość i ideałów jednostki, co staje się podstawą transformacji systemu wartości i sposobu ich rozumienia

·         Świadomość emocji

-same nastolatki nie przekazują w swych relacjach informacji o wahaniach emocji; dopiero studenci potrafią zrelacjonować własne zmiany nastroju

-nastolatkom najłatwiej zaakceptować emocje pozytywne(radość, zaskoczenie i zainteresowanie)-zmienne w większym stopniu niż inne typy emocji; potrafili wcześniej określić ich poziom niż tych negatywnych

-młodsi twierdzą, że bierne emocje negatywne(smutek, poczucie winy, nieśmiałość) pojawiają się na niskim i stabilnym poziomie

-poziom aktywnych emocji negatywnych(złości, pogardy, frustracji) nawet przez dziewięcioklasistów określany jest  jako stabilny

-dzieci we wczesnej fazie okresu dojrzewania niechętnie rozmawiają o emocjach

-zaprzeczenie -ale to jest normalna reakcja dla każdego wieku

-emocje które zwiane są powstanie miłości, asymilowane są powoli

-dojrzewająca młodzież ma trudności z zintegrowaniem uczuć seksualnych z innymi emocjami

·         Czynniki wywołujące emocje

-nastolatek oddala się od rodziny i zbliża się do grona rówieśników, emocje zaczynają łączyć z przyjaciółmi, a szczególnie z sympatiami

-dla dziecka pierwszoplanową rolę gra rodzina

-dojrzałość emocjonalna to zdolność do odpowiednio szybkiej transformacji scen emocjonalnych

-u dziewczyn wcześniej złożone reakcje emocjonalne na rówieśników przeciwnej płci

-u chłopców jeszcze w środkowej fazie dojrzewania związki z płcią przeciwną kojarzą się jedynie z radością i podnieceniem

-w USA złość łączona z domem

- w Europie wschodniej- złość łączona z myślami o nieznajomych

·         Zastosowania w edukacji

-większość nauczycieli koncentruje się na konkretnych problemach nie uwzględniając całości procesu rozwoju

·         Transformacja depresji

-częściej kobiety i dziewczynki

-depresja u dziewczynek wiąże się z określonymi nastrojami, a u chłopców  tylko w wypadku drażliwości

Children’s Depression Inventory

-negatywna emocjonalność najwyraźniej wyodrębnionym czynnikiem, wśród tych, które oddziałowują na poziom depresji

-chłopcy mogą mieć większe trudności z przyznaniem się do tego, że popadają w depresję

a.d.