1160049466.pdf

Migracja zarobkowa polskich pracowników – na tle działań RPO

Elżbieta Wichrowska – Dyrektor Zespołu Prawa Pracy, Biura Rzecznik

Praw Obywatelskich, Radziejowice 4 października 2006 r.

Rzecznik Praw Obywatelskich, dr Janusz Kochanowski w swej wypowiedzi

poruszył m.in. kwestie przygotowywania obywateli polskich do podejmowania

pracy poza granicami Polski.

Rodzaje problemów, z jakimi stykają się polscy obywatele poszukujący pracy

poza jej granicami jak również ci, którzy taką pracę podejmą, wskazuje, iż ich

źródłem jest niedostateczne przygotowanie tych osób do funkcjonowania na obcych

rynkach pracy. Ważna jest bowiem świadomość osób zamierzających wyemigrować

zarobkowo o czekających ich warunkach pracy za granicą, o możliwościach

dochodzenia swych ewentualnych roszczeń, o instytucjach, do których w razie

potrzeby mogą się zwrócić i co zdaje się być najważniejsze – znajomość języka kraju

docelowego, przynajmniej na poziomie umożliwiającym komunikację międzyludzką.

W celu zbadania, jak instytucje działające na rynku pracy są przygotowane do

sprostania temu zadaniu Zespół Prawa Pracy odwiedził szereg z nich, a mianowicie :

- Urzędy Wojewódzkie: Wydziały Polityki Społecznej i Oddziały Kontroli

Zatrudnienia,

- Wojewódzkie Urzędy Pracy i ich Filie,

- Powiatowe Urzędy Pracy i ich Filie oraz prowadzone przez nie Punkty Obsługi

Bezrobotnych,

- Centra Plus,

- Gminne Centra Informacji,

- agencje pośrednictwa do pracy za granicą,

- szkoły ponadgimnazjalne (licea ogólnokształcące i zawodowe),

- organizacje społeczn,

- Ośrodki Pomocy Rodzinie,

- Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej.

Łącznie Zespół odwiedził 47 jednostek.

Ogólnie można powiedzieć, że urzędy pracy dokładają starań, aby

poszukujących pracy za granicą przygotować do tej pracy. Kandydaci otrzymują

podstawowe informacje o warunkach pracy, otrzymują ulotki informujące o

najważniejszych przepisach prawa pracy oraz zawierające telefony i adresy instytucji

kontrolujących dany rynek pracy. Organizowane są także kursy językowe (np. w

woj. świętokrzyskim kurs norweskiego, angielskiego, niemieckiego) oraz warsztaty

komputerowe. Są uczulani na konieczność przeczytania proponowanej umowy o

pracę przed jej podpisaniem (najczęstszy błąd popełniany przez podejmujących

pracę za granicą). Jednakże często kandydaci do pracy za granicą nie chcą zapoznać

się z tymi informacjami. Ich chęć wyjazdu z kraju jest tak ogromna, iż „nic ich nie jest

w stanie odstraszyć”.

Z obserwacji wojewódzkich i powiatowych urzędów pracy oraz agencji

wynika, iż osobami zdecydowanymi na wyjazd zarobkowy za granicę w wielu

przypadkach są osoby, które w sposób nieporadny poruszają się na krajowym rynku

pracy. Osoby te z reguły nie znają języka, nie mają zabezpieczenia finansowego

(mają przysłowiowy bilet w jedną stronę), nie są objęci ubezpieczeniem. Ich chęć

podjęcia pracy za granicą przesłania wszelkie inne działania. To właśnie te osoby

staja się „żerem” nieuczciwych pośredników pracy działających poza granicami

Polski (przykład Gang Krychy działający w WB).

Pracy poszukuje więcej mężczyzn niż kobiet, wymagają wyższej płacy.

Obecnie pojawiają się młode małżeństwa z wyższym wykształceniem. Pracodawcy

zagraniczni określają wiek kandydatów do pracy (np. na Cyprze do 49 lat, w Irlandii

27 – 35 lat). Osobnym zagadnieniem jest migracja kobiet. Są one bowiem narażane na

molestowanie seksualne. Zdarzają się także przypadki, że kobiety uprawiające

prostytucję jadą pod pretekstem podjęcia pracy za granicę kontynuować na tym

terenie to zajęcie, prowokując konflikt z pracodawcą (taki przypadek sygnalizowano

w Kielcach). Nie sprzyja to nawiązaniu poprawnych stosunków między pracodawcą

i migrantami.

Dużym powodzeniem cieszą się oferty Eures. Pomimo tego, ze są adresowane

głównie do ludzi młodych, korzystają z nich głównie ludzie starsi, natomiast z

pośrednictwa agencji – ludzie młodzi.

Wiele osób szuka pracy na własną rękę; często odbywają w urzędach pracy

jedynie szkolenia. Pomimo dużej ilości osób zainteresowanych pracą za granicą daje

się zauważyć, iż najchętniej osoby te podjęłyby pracę w Kraju. Migrację zarobkową

„nakręca” zatem brak dostatecznej ilości miejsc pracy oraz zbyt niskie zarobki.

Osoby, które skorzystały z pomocy ww. instytucji w znalezieniu pracy

często zgłaszają się po powrocie, aby się ponownie zarejestrować, aby ponownie

wyjechać do pracy za granicę. Świadczy to o tym, że poziom świadczonych usług w

tym zakresie jest pozytywnie przez nich oceniany.

Jeśli chodzi o kontrakty zagraniczne, to przeważa praca sezonowa. Czasami

nie dochodzi do zawarcie umowy z powodu wycofania się pracodawcy

zagranicznego (np. w razie zniszczenia plantacji przez przymrozki), czasami na

wyjazd nie zgłosi się poszukujący pracy. Rozwija się także współpraca na tzw.

transgranicznych rynkach pracy. Np. z partnerami czeskimi i słowackimi

organizowane jest wspólne pośrednictwo pracy, analiza i programy rynku pracy,

przygotowanie trójjęzycznego informatora o tym rynku (w nim także adresy

instytucji i przepisy regulujące stosunek pracy oraz zakładanie działalności

gospodarczej, przepisy podatkowe, warunki ubezpieczenia i zabezpieczenia

społecznego), transgraniczne targi pracy,

Zdaniem urzędów pracy przygotowanie młodzieży do wyjścia na rynek pracy

jest praktycznie zerowe. Program szkół, także wyższych jest całkowicie

niedostosowany do potrzeb współczesnego rynku pracy. Brakuje kierunków

technicznych, na wszystkich szczeblach nauczania. Szkoły starają się w ramach

swych możliwości uzupełnić braki programu wprowadzając stosowne zajęcia w

ramach obowiązujących ścieżek edukacyjnych. Młodzież uczona jest nawiązywania

umów o pracę, odwiedza pup-y. Szkoły nawiązują kontakty ze szkołami innych

państw UE co umożliwia wymianę młodzieży. Brakuje filologów (np. w Łącznej w

szkołach pracują Ukraińcy). Pojawiają się apele, aby odbudować szkolnictwo

zawodowe, zwłaszcza, że poszukiwane za granicą są takie zawody jak kierowca,

spawacz, hydraulik, murarz, ślusarz, hotelarz, gastronom, pielęgniarka.

Masowe wyjazdy za granicę obywateli polskich stawiają nowe wyzwania

przez Ośrodkami Pomocy Społecznej. Konieczna staje się niejednokrotnie opieka ze

strony tych placówek nad pozostawionymi w Polsce członkami rodzi. (małżonkami,

dziećmi).

Agencje zatrudnienia przechwytują najlepszych kandydatów do pracy za

granicą. Często działają na rzecz jednego rynku pracy za granicą, a nawet dla

jednego pracodawcy. Agencje sygnalizowały, iż powinny być wyposażone w

możliwość nakładania kar za bezpodstawne zrezygnowanie z już przygotowanego

wyjazdu. Brak jakichkolwiek opłat za ich działanie powoduje, iż ich klienci nie

szanują ich pracy.

łównym problemem instytucji działających na rzecz rynku pracy jest odpływ

wykwalifikowanej kadry. Jest to spowodowane głównie niskimi zarobkami.

Wyniki przeprowadzonych rozmów prowadzą do wniosku , iż:

- obecnie trwająca migracja zarobkowa jest długotrwałym procesem, co nakłada na

państwa ojczyste szereg obowiązków w kwestii opieki, jaką winny otoczyć swoich

obywateli przebywających poza granicami kraju,

- działania instytucji funkcjonujących na rynku pracy powinny być adekwatne do

potrzeb migrujących obywateli, ale także potrzeby te im wskazywać,

- migracja ta jest spowodowana brakiem pracy lub niskimi zarobkami oferowanymi

na krajowych rynkach pracy. Zdecydowany wpływ na jej skalę ma zatem kondycja

miejscowego rynku pracy, co upoważnia do wniosku, iż każde wahnięcie na tym

rynku znajdzie (przy gwarantowanej prawem wolności wyboru miejsca pracy)

odzwierciedlenie w skali migracji zarobkowej,

- problem migracji zarobkowej w jakimś stopniu dotyczy wszystkich państw –

członków UE. Wymaga to współdziałania w kierunku zmniejszenia uciążliwości i

zapobieżenia naruszeniom prawa pracowniczych, z jakimi spotykają się pracownicy

pracujący na obcych rynkach pracy.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: