Dokumentacja w ekspertyzie kryminalistycznej.pdf

Z PRAKTYKI

Dokumentacja w ekspertyzie kryminalistycznej

Cz³owiek rodzi siê z naturaln¹

zdolnoœci¹ do wizualizacji 1 otaczaj¹-

cego œwiata, ukierunkowan¹ na do-

skonalenie techniki rozwijania celów

¿yciowych. Wizualizacji mo¿na pod-

daæ wszelkie informacje, zjawiska,

dŸwiêki itp.

Dynamiczny rozwój techniki

w ostatnim dwudziestoleciu ub.w.,

a w szczególnoœci metodyki kompu-

terowej czy elektronicznej technologii

rejestracji obrazu, wp³yn¹³ na wzrost

poziomu jakoœci i estetyki dokumen-

tów sporz¹dzanych przez ekspertów

kryminalistyki rejestruj¹cych przebieg

badañ w ró¿nych kategoriach eksper-

tyz.

Musia³o up³yn¹æ 25 lat od czasu

pierwszej regulacji przepisów postê-

powania karnego w zakresie stoso-

wania aparatury do rejestracji czyn-

noœci procesowych (art. 133 §

1 i 2 i art. 65 § 1 pkt 1 kodeksu postê-

powania karnego z 19.04.1969 r.), by

ponownie zaistnia³a koniecznoœæ wy-

pracowania dalszych unormowañ

prawnych odnosz¹cych siê do wspó³-

czesnych metod utrwalania obrazu

przez teoriê i praktykê kryminalistycz-

n¹. O ile w tej pierwszej mo¿na by³o

jedynie domniemywaæ o wykorzysta-

niu i stosowaniu fotografii i innych

metod utrwalania obrazu (art. 185 §

2 k.p.k.), o tyle w przypadku kolejnej

regulacji w 2003 r. wprowadzono do

przepisów prawa karnego m.in. urz¹-

dzenia mechaniczne i elektroniczne

typu analogowego lub cyfrowego do

utrwalania obrazu z przeprowadzonej

czynnoœci procesowej.

Zgodnie z art. 147 § 5 ustawy

z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks

postêpowania karnego (DzU nr

89/1997, poz. 555, z póŸn. zm.) uka-

za³o siê rozporz¹dzenie ministra

sprawiedliwoœci z dnia 2 czerwca

2003 r. w sprawie rodzaju urz¹dzeñ

i œrodków technicznych s³u¿¹cych do

utrwalania obrazu lub dŸwiêku dla ce-

lów procesowych oraz sposobów ich

przechowywania, odtwarzania i ko-

piowania zapisów (DzU nr 107/2003,

poz. 1005). Z przepisów zawartych

w § 1.1 niniejszego rozporz¹dzenia

wynika, ¿e do utrwalania obrazu

z przeprowadzonej czynnoœci proce-

sowej mog¹ s³u¿yæ przeznaczone do

tego celu urz¹dzenia mechaniczne

i elektroniczne typu analogowego lub

cyfrowego, a w szczególnoœci aparat

fotograficzny, kamera filmowa lub ka-

mera wideo.

W praktyce kryminalistycznej wy-

kszta³ci³ siê zwyczaj do³¹czania do

wielu ekspertyz kryminalistycznych

materia³u ilustracyjnego uzupe³niaj¹-

cego sprawozdania i opinie: zdjêæ (w

formie tablic pogl¹dowych), plików

graficznych zamieszczonych bezpo-

œrednio w tekœcie sprawozdania,

szkiców, wykresów, spektrofotogra-

mów itp. Jeœli chodzi o te ostatnie, to

utrwalaj¹ one wyniki dzia³ania przy-

rz¹dów, w postaci wydruków graficz-

nych, wspomaganych czêsto progra-

mami spektroskopowymi pozwalaj¹-

cymi na wizualizacjê i obróbkê dowol-

nych danych widmowych i chromato-

graficznych zebranych przez dowol-

ny instrument analityczny.

Wybór rodzaju dokumentacji uzu-

pe³niaj¹cej sprawozdanie w eksper-

tyzie pozostawiono nadal teorii i prak-

tyce kryminalistycznej, tote¿ nie ujêto

tej problematyki w wy¿ej przytoczo-

nych przepisach prawa karnego.

Wydaje siê, ¿e ekspertom

zezwolono na pewn¹ dowolnoœæ

w wyborze i stosowaniu materia³u

pogl¹dowego w zakresie, który do-

puszczono do utrwalania obrazu

w dokumentowaniu czynnoœci pro-

cesowych. Wœród licznych materia-

³ów pogl¹dowych poczesne miejsce

nadal zajmuj¹ zdjêcia fotograficzne.

Z punktu widzenia celu przeprowa-

dzania ekspertyzy fotografia jest bo-

wiem nieocenionym i niezast¹pio-

nym œrodkiem zabezpieczaj¹cym

liczne informacje o rzeczowych

œrodkach dowodowych. Fotografia

to równie¿ jeden z bardziej obiek-

tywnych i dok³adnych sposobów re-

jestrowania danych o przedmiotach,

ludziach i zjawiskach wystêpuj¹cych

w przyrodzie. W szczególnoœci po-

¿¹dane jest wykorzystanie doku-

mentacji fotograficznej w eksperty-

zie, w której opinia bieg³ego oparta

jest na obserwacji pewnych cech

niewidocznych

Treœæ i forma opinii

Przebieg i wyniki ka¿dej czynnoœci

kryminalistycznej, w tym tak¿e eks-

pertyzy, powinny zostaæ utrwalone 2 ,

co znalaz³o odbicie w przepisach ko-

deksu postêpowania karnego z dnia

2 czerwca 2003 r., gdzie œrodkiem

dokumentacji ekspertyzy jest opinia

z³o¿ona ustnie lub na piœmie, w za-

le¿noœci od polecenia organu proce-

sowego (art. 200. Treœæ i forma opinii

§ 1 i 2). Wed³ug § 2 opinia powinna

zawieraæ:

imiona i nazwiska oraz pozosta-

³e dane innych osób, które

uczestniczy³y w przeprowadze-

niu ekspertyzy, ze wskazaniem

czynnoœci dokonanych przez

ka¿d¹ z nich,

w wypadku opinii instytucji –

tak¿e pe³n¹ nazwê i siedzibê in-

stytucji,

czas przeprowadzonych badañ

oraz datê wydania opinii,

sprawozdanie z przeprowadzo-

nych czynnoœci i spostrze¿eñ

oraz oparte na nich wnioski,

podpisy wszystkich bieg³ych,

którzy uczestniczyli w wydaniu

opinii (DzU nr 89/1997, poz.

555).

nieuzbrojonym

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 249/05

imiê, nazwisko, stopieñ i tytu³

naukowy, specjalnoœæ i stanowi-

sko zawodowe bieg³ego,

Z PRAKTYKI

2. Fotografiê badawcz¹, zak³ada-

j¹c¹:

Ryc. 1. Pole numerowe nadwozia pojazdu w ekspertyzie mechanoskopijnej (przed przyst¹pieniem do

badañ) CHE-1357/05

Fig. 1. Number area in vehicle body in toolmark casework (prior to examinations) CHE-1357/05

a) utrwalanie obrazów niewi-

docznych b¹dŸ s³abo wi-

docznych nieuzbrojonym

okiem,

b) utrwalanie obrazu transfor-

mowanego, wymagaj¹cego

dodatkowej interpretacji

przez bieg³ego w danej dzie-

dzinie (pseudosolaryzacja),

c) ujawnianie okreœlonych cech

– obejmuje to równie¿ zdjêcia

wykonane dla celów porów-

nawczych np. superprojek-

cja, porównanie œladów linii

papilarnych.

Jak widaæ, fotografia badawcza

pozwala za pomoc¹ specjalnych

technik fotograficznych na ujawnianie

pism i druków nieczytelnych, zala-

nych, zamazanych, usuniêtych lub

odbarwionych chemicznie, lub me-

chanicznie oraz znaków utajonych.

Do funkcji fotografii dokumentacji

pogl¹dowej w ekspertyzie mo¿emy

zaliczyæ:

Ryc. 2. Pole numerowe nadwozia pojazdu (po trawieniu), udokumentowane œlady pierwotnego

oznaczenia

Fig. 2. Number area of vehicle body (following digestion), documented marks of original designations

utrwalanie wygl¹du przedmio-

tów,

okiem, trudnych do zinterpretowania

w opisie s³ownym (ryc. 1 i 2).

Wœród ekspertyz kryminalistycz-

nych mo¿na jednak wyodrêbniæ ta-

kie typy, w których sprawozdania lub

opinie nie wymagaj¹ uzupe³nienia

o materia³ pogl¹dowy, np. w przy-

padku badania krwi na zawartoœæ al-

koholu.

W ci¹gu kilku lat warsztat technika

i eksperta kryminalistyki w zakresie

dokumentowania obrazu czynnoœci

procesowych uleg³ przemianom – no-

wym technologiom wykonywania od-

bitek, którym podporz¹dkowano

scentralizowany system wywo³ywa-

nia naœwietlonych filmów i wykony-

wania pozytywów na minilabach.

Wskutek tego z koñcem XX w. kla-

syczne ciemnie fotograficzne z po-

wiêkszalnikiem oraz amatorskim pro-

cesem fotochemicznym przesz³y

w policji do historii. Wraz z odejœciem

fotografii analogowej odesz³y w nie-

pamiêæ równie¿ techniki specjalne,

które pozwala³y na osi¹ganie efektów

uzyskiwanych w fotografii badawczej,

co ods³oni³o nowe mo¿liwoœci techni-

kom komputerowym.

ukazywanie nowych szczegó-

³ów niewidocznych okiem nie-

uzbrojonym.

Jej zadania polegaj¹ na:

Funkcje i zadania

materia³ów pogl¹dowych

utrwalaniu wszystkich stadiów

przemiany przedmiotu,

Reasumuj¹c powy¿sze rozwa¿a-

nia, mo¿emy stwierdziæ, ¿e materia³y

ilustracyjne w ekspertyzie kryminali-

stycznej pozostaj¹ nadal pojêciem

pozaustawowym, jednak s¹ stale

u¿ywane ze wzglêdu na rolê, jak¹

odgrywaj¹ w lepszym zrozumieniu

ca³okszta³tu dzia³alnoœci eksperta.

Zgodnie z podan¹ definicj¹ i po-

dzia³em opisanym przez dr. T. Kozie-

³a 3 – w przypadku wykorzystania fo-

tografii przez eksperta nadal jest on

aktualny – fotografia kryminalistycz-

na dzieli siê na:

1. Fotografiê dokumentacyjn¹.

utrwalaniu wszystkich szczegó-

³ów, które ujawniaj¹ siê w wyni-

ku badañ,

utrwalaniu szczegó³ów badañ

ujawnionych wy³¹cznie przez

specjalistê,

utrwalaniu dzia³ania eksperta,

u³atwianiu badañ ekspertowi,

utrwalaniu doœwiadczeñ, ekspe-

rymentów naukowych itp.,

utrwalaniu czêœci przedmiotów

w celach syntetyzuj¹cych dzia-

³alnoœæ eksperta.

Do utrwalania obrazu z przepro-

wadzonej czynnoœci procesowej mo-

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 249/05

utrwalaniu warunków pocz¹tko-

wego etapu dzia³alnoœci eksper-

ta,

Z PRAKTYKI

g¹ s³u¿yæ przeznaczone do tego celu

urz¹dzenia mechaniczne i elektro-

niczne typu analogowego lub cyfro-

wego, a w szczególnoœci aparat foto-

graficzny, kamera filmowa lub kame-

ra wideo.

materia³u pogl¹dowego w eksperty-

zie nie ma to wiêkszego znaczenia.

W praktyce eksperta po wprowa-

dzeniu barwnych materia³ów fotogra-

ficznych i zaniechaniu stosowania

technik czarno-bia³ych otworzy³a siê

czerwieni nie nastrêcza wiêkszych

problemów, jeœli u¿ywa siê filtrów IR

oraz œwiat³a naturalnego z doœwietle-

niem lamp¹ b³yskow¹.

Podobnie znakomite efekty mo¿na

uzyskaæ dziêki wykorzystaniu apara-

Ryc. 3. Ujawnienie œladów linii papilarnych metodami chemicznymi na bank-

nocie (nieczytelny œlad na powierzchni dokumentu, która uleg³a zabarwie-

niu, LK-255/96)

Fig. 3. Development of latent fingermarks with chemical methods on a

banknote (illegible mark on a document surface, which was subject to

colouring, LK-255/96)

Ryc. 4. Uczytelnienie œladu linii papilarnych po przekszta³ceniu obrazu przy

wykorzystaniu technik komputerowych

Fig. 4. Enhancement of latent fingermark after image processing by means

of computer

Technologia elektronicznej reje-

stracji obrazu maj¹ca zastosowanie

w aparacie cyfrowym sprawia, ¿e

sprzêt ten nie tylko spe³nia tê sam¹

funkcjê co aparat klasyczny, ale te¿

daje nowe mo¿liwoœci ekonomiczne-

go przetwarzania obrazu. Specjali-

œci z zakresu fotografii i innych tech-

nik utrwalania obrazu uwolnieni od

obowi¹zku przebywania w ciemni

otrzymali mo¿liwoœæ wzbogacenia

warsztatu pracy, jaki przyniós³ im

rozwój technik komputerowych

w przekszta³caniu plików graficz-

nych (ryc. 3 i 4). One te¿ wype³ni³y

czêœciowo lukê, która powsta³a po

zmianie technologii z chwil¹ przej-

œcia obróbki negatywu (pliku graficz-

nego) do wyspecjalizowanych labo-

ratoriów wyposa¿onych w mini- i di-

gilaby.

O ile w sprawie rodzaju urz¹dzeñ

i œrodków technicznych s³u¿¹cych do

utrwalania obrazu lub dŸwiêku dla ce-

lów procesowych kreacja wp³ywa na

dokumentaln¹ rzeczywistoœæ fotogra-

fii (przygotowanie plików komputero-

wych pod digilab), o tyle w przypadku

nowa droga do uzy-

skania efektów spe-

cjalnych na drodze

przetwarzania obra-

zu przy u¿yciu odpo-

wiednich edytorów

graficznych takich

jak: PhotoStyler,

Photoshop, Corel-

Draw czy bezp³atny

GIMP.

Ryc. 5. Zapisy pisma rêcznego po wprowadzeniu do komputera

Fig. 5. Record of handwriting after having been introduced to computer

W ciemni cyfrowej

Na przyk³adzie

wielobarwnego testu

pisma pokazano,

w jaki sposób mo¿-

na by³o uzyskaæ wy-

gaszenie barw w ce-

lu uczytelnienia tre-

œci zapisu wybrane-

go kana³u (ryc. 5–9).

Wykorzystanie

aparatu cyfrowego

Canon EOS 300D

do fotografowania

dokumentów w pod-

Ryc. 6. Zapisy pisma rêcznego po przetworzeniu pliku graficznego

w programie Corel (selektywna zmiana kolorów CMYK)

Fig. 6. Handwriting record after processing a graphic file in Corel

programme (selective change of colours in CMYK)

Ryc. 7. Zapisy pisma rêcznego po przetworzeniu pliku graficznego

w programie Corel (selektywna zmiana kolorów)

Fig. 7. Handwriting records after processing a graphic file in Corel

programme (selective change of colours)

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 249/05

Z PRAKTYKI

Ryc. 8. Zapisy pisma rêcznego po przetworzeniu pliku graficznego w pro-

gramie Corel (selektywna zmiana kolorów)

Fig. 8. Handwriting records after processing a graphic file in Corel (selective

change of colours)

Ryc. 9. Zapisy pisma rêcznego uczytelnione po wykonaniu zdjêcia w

promieniach podczerwonych

Fig. 9. Handwriting entries visible after taking a photograph in IR

Ryc. 10. Fluorescencja odcisków piecz¹tek wywo³ana nadfioletem

Fig. 10. UV induced fluorescence of stamp impressions

tu cyfrowego do fotografowania do-

kumentów w oœwietleniu promienio-

wania UV (ryc. 10–13).

Przetwarzanie plików graficznych

w zakresie przeskalowywania obrazu

ustêpuje jednak fotografii analogo-

wej, w której ogl¹danie obiektu w ró¿-

nych powiêkszeniach nie wp³ywa na

rozmycie drobnych szczegó³ów.

W niektórych przypadkach spe-

cjalne techniki fotograficzne zosta³y

wyparte przez zautomatyzowany

proces fotochemiczny, ale i on mo¿e

byæ w badaniach dokumentów

zast¹piony modyfikacj¹ zdjêæ – po

zastosowaniu odpowiednich filtrów,

które staj¹ siê narzêdziami w

„cyfrowej ciemni”. Na przyk³adzie

stampili odciœniêtej w dowodzie oso-

bistym mo¿na ustaliæ kolejnoœæ sk³a-

dania podpisu i odcisku piecz¹tki, co

czasami przy krzy¿uj¹cych siê li-

Ryc. 11. Odcisk pieczêci

Fig. 11. Stamp impression

Ryc. 12. Powiêkszenie cyfrowe (powstawanie

pikseli)

Fig. 12. Digital magnification (pixel generation)

Ryc. 13. Powiêkszenie liniowe (struktura pod³o¿a)

Fig. 13. Linear magnification (background

structure)

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 249/05

Z PRAKTYKI

Ryc. 14. Odcisk stampili w DO

Fig. 14. Stamp impression in DO

Ryc. 15. P³askorzeŸba – daty i podpisu (Photoshop)

Fig. 15. Emboss effect- date and signature (Photoshop)

Ryc. 16. Dokument po wprowadzeniu do komputera w celu uzyskania odci-

sku pieczêci „datownika” (RGB), CHE-951/05

Fig. 16. Document after having been fed to computer in order to obtain

stamp (date) impression (RGB), CHE-951/05

Ryc. 17. Przekszta³cenie obrazu w kanale: Blue RGB (Photoshop)

Fig. 17. Image conversion in Blue RGB channel (Photoshop)

niach jest istotne dla wyjaœnienia fa³-

szerstwa (ryc. 14–17).

Czêsto w pracy eksperta zachodzi

koniecznoœæ przedstawienia rzeczy-

wistoœci w trzecim wymiarze. S³u¿¹

temu techniki do uzyskania efektów

trójwymiarowych 3D generowane ze

zwyk³ych fotografii.

Trójwymiarowe zdjêcia ogl¹dane

mog¹ byæ m.in. w formie:

stochowa-Pó³noc w sprawie 4Ds.

106/04/Sw w zakresie odczytania,

na podstawie zdjêæ z miejsca oglê-

dzin, rozmiarów uszkodzeñ karoserii

pojazdu, pos³u¿ono siê technik¹

anaglifu, w której niezbêdne do od-

czytania obrazów s¹ czerwono-

-niebieskie okulary do ogl¹dania ob-

razów anaglifowych. W przetworze-

niu obrazów wyjœciowych pos³u¿ono

siê programem komputerowym 3D

Master Kit (ryc. 18–19).

Wprowadzenie techniki cyfrowej

przetwarzania obrazu w niektórych

przypadkach przewy¿sza efektami

odbitki powstaj¹ce w procesie analo-

gowym wykonania odbitek. Sk³ada

siê na to m.in. nowoczesna technolo-

gia uzyskiwania odbitek (wydruku)

oraz automatyczny retusz zabrudzeñ

i zadrapañ na negatywie, które wp³y-

wa³y na obni¿enie estetyki materia-

³ów pogl¹dowych.

Wnioski

W ci¹gu kilku ostatnich lat

wyst¹pi³o wzmo¿one wykorzystanie

metodyki komputerowej przez eks-

pertów i bieg³ych s¹dowych w bada-

niach kryminalistycznych. Znalaz³a

ona równie¿ uznanie i odbicie w usta-

wodawstwie w formie wprowadzenia

do prawa karnego rozporz¹dzenia

o regulacji utrwalania obrazu z czyn-

noœci procesowej z wykorzystaniem

stereopary,

anaglifu,

obrazu w technologii druku so-

czewkowego itp.

W przypadku badañ zleconych

przez Prokuraturê Rejonow¹ Czê-

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 249/05

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: