PRZEDSTAWICIELSTWO
Przedstawiciel jest osobą działającą w cudzym imieniu.
Dokonuje on z jakąś osobą czynności prawnej, która ma bezpośrednio wywrzeć skutek w sferze prawnej reprezentowanego.
Umowa zawarta z C w imieniu R przez P. tworzy stosunek prawny między R i C.
Przedstawiciel musi działać na podstawie umocowania- art. 95§2 k.c.
Umocowanie może wynikać:
a) z ustawy - jest to przedstawicielstwo (np. rodzice z mocy ustawy są upoważnieni do reprezentowania dzieci, a kurator do reprezentowania osoby częściowo ubezwłasnowolnionej)
b) z jednostronnego oświadczenia woli reprezentowanego - jest to pełnomocnictwo.
Do tego aby czynność prawna mogła być ważnie dokonana w cudzym imieniu, musi z jej treści wynikać, że osoba która jej dokonuje występuje w roli przedstawiciela.
Jeśli tego nie ujawni, należy przyjąć, że składa oświadczenie woli we własnym imieniu i ze skutkami prawnymi jej tylko dotyczącymi.
Osoba reprezentowana także powinna zostać wskazana.
Umocowanie może w zasadzie dotyczyć każdej czynności prawnej, chyba że ma ona ściśle osobisty charakter ( wynikać to może z właściwości czynności prawnej lub z ustawy - np. 944§2 k.c., czyli sporządzenie lub odwołanie testamentu)
Przedstawicielstwo ustawowe - rodzice są przedstawicielami dzieci ( art. 98 k.r.o)
-opiekun jest przedstawicielem ustawowym osoby
ubezwłasnowolnionej całkowicie( art.13§2)
-kurator jest przedstawicielem ustawowym osoby ubezwłasnowolnionej częściowo( art.16§2 k.c.)
bliższe omówienie ich działania jest określone w przepisach szczegółowych.
Pełnomocnictwo
Jest uregulowane zespołem przepisów ogólnych( art. 98-108 k.c.).
Reprezentowanego nazywa się mocodawcą, zaś przedstawiciela działającego z mocy jego umocowania nazywa się pełnomocnikiem.
Pełnomocnik musi mieć zdolność do czynności prawnych skoro ich dokonuje w imieniu mocodawcy. Wystarczy , aby miał zdolność ograniczoną ( art. 100 k.c.), wystarcza bowiem, że zaufaniem obdarzył go mocodawca.
Pełnomocnictwo może być udzielone w dowolnej formie, z wyjątkiem dwóch przypadków:
a) art.99§1k.c.-jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie.( art.158 k.c.- przeniesienie własności nieruchomości)
b) jeżeli przepis szczególny dla określonych rodzajów czynności wymaga szczególnej formy-ustanowienie pełnomocnictwa ogólnego pod rygorem nieważności na piśmie - art.99§2k.c.;
pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o odrzuceniu lub przyjęciu spadku- na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym.
Pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników tylko wtedy, gdy umocowanie takie wynika z:
a)treści pełnomocnictwa
b) z ustawy
c) ze stosunku prawnego będącego podstawa pełnomocnictwa( art. 106 k.c.)
Substytuci działają zawsze w imieniu mocodawcy.
Rodzaje pełnomocnictwa
Kryterium podziału stanowi treść pełnomocnictwa.
1) pełnomocnictwo ogólne- obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu( art.98 zd.1 k.c.)
2) pełnomocnictwo rodzajowe- umocowanie do określonej kategorii czynności prawnych( art. 98 k.c. zd. drugie) pełnomocnictwo szczególne - umocowanie do indywidualnie oznaczonej czynności( art. 98 zd. drugie in fine k.c.)
Jeżeli mocodawca ustanowił kilku pełnomocników z takim samym zakresem umocowania, to każdy z nich może działać samodzielnie , a nie łącznie, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa; to samo dotyczy substytutów.
Pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej której dokonuje imieniu mocodawcy, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa albo względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy.
Taka sama reguła odnosi się do sytuacji gdy pełnomocnik reprezentuje obie strony.( art. 108 k.c.)
Falsus procurator - pełnomocnik rzekomy
Osoba, która dokonuje czynności prawnej w cudzym imieniu bez umocowania, albo z przekroczeniem zakresu umocowania:
n jeśli jest to umowa, będzie ona ważna , gdy zostanie potwierdzona przez mocodawcę( art. 103 §1k.c.)drga strona staje się wolna, gdy wyznaczony mocodawcy odpowiedni termin do potwierdzenia umowy minie bezskutecznie.
1) jeśli jest to czynność jednostronna jest ona nieważna, chyba że ten komu zostało złożone
n oświadczenie woli w cudzym imieniu wiedział, że osoba składająca oświadczenie woli w cudzym imieniu nie ma stosownego umocowania i mimo to zgodził się na jej działanie; czynność będzie ważna po potwierdzeniu przez mocodawcę( art. 104 k.c.)
Falsus procurator w razie zaistnienia nieważności dokonanej przez niego czynności prawnej jest zobowiązany do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy oraz do naprawienia szkody, która druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu( art.103 § 3 k.c.)
Jeżeli pełnomocnik po wygaśnięciu umocowania dokona w imieniu mocodawcy czynności prawnej w granicach pierwotnego umocowania, to czynność ta jest ważna i wiąże reprezentowanego, chyba że druga strona o wygaśnięciu umocowania wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć.( art. 105 k.c.)Przepis ten chroni interesy osób dokonujących w dobrej wierze czynności z rzekomym pełnomocnikiem.
Pełnomocnik ma prawo żądać zwrotu dokumentu pełnomocnictwa po wygaśnięciu umocowania i powinien o to zadbać, by uchronić się przed powyższym skutkiem( art. 102 k.c.)
Wygaśnięcie umocowania.
-okoliczności wskazane w treści pełnomocnictwa( np. upływ czasu, dokonanie czynności)
-utrata przez pełnomocnika zdolności do czynności prawnych
-śmierć pełnomocnika lub mocodawcy, chybaże w pełnomocnictwie inaczej zastrzeżono z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa ( art101 §2 k.c.)
-z powodu odwołania pełnomocnictwa.; mocodawca może odwołać pełnomocnictwo w każdym czasie i bez szczególnego uzasadnienia, chyba że się tego zrzeknie z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.
WSBeuropeistyka