Debata, za i przeciw.doc

DEBATA

1. Debata "za i przeciw"

Debatę stosujemy wtedy, gdy chcemy, aby uczniowie spojrzeli na ten sam problem z dwóch różnych punktów widzenia, przeanalizowali go, a następnie podjęli decyzję.

Do zalet tej metody zaliczyć należy:

a. kształcenie umiejętności argumentacji,

b. rozwijanie umiejętności twórczego i krytycznego myślenia,

c wspomaganie procesów demokratyzacyjnych w szkole,

d. umożliwianie lepszego zrozumienia podejmowanych decyzji,

e. tworzenie poczucia współodpowiedzialności za przyjęte rozwiązania.



Nauczyciel przygotowuje uczniów merytorycznie do dyskusji lub wskazuje materiał, na podstawie którego powinni się przygotować, udziela wskazówek, słucha uważnie wypowiedzi uczniów, ale ich nie komentuje (nauczyciele mają taką tendencję), zachęca uczniów do dyskutowania z kolegami i koleżankami, a nie z nauczycielem, ewentualnie pilnuje czasu oraz stoi na straży ustalonych zasad rozmowy.

Wskazówki praktyczne dla nauczycieli

. Nauczyciel określa reguły debaty (np. 10 min. na przygotowanie argumentów, po 5 na ich przedstawienie przez oba zespoły, po 5 na dyskusję z nimi, pytania z sali, głosowanie na koniec itp.)

. Nauczyciel wybiera temat na tyle kontrowersyjny, aby oba stanowiska były możliwe do obrony i wzbudzający emocje (debata ogniskuje się wokół pewnego tematu, a raczej wokół postawionej tezy, np. "Studia wyższe powinny być bezpłatne", "Przymusowa służba wojskowa jest współczesną formą niewolnictwa").

. Nauczyciel dzieli klasę na 2 dyskutujące strony:

- zwolenników tezy

- przeciwników tezy.

. W zależności od koncepcji uczniowie mogą najpierw przygotowywać argumenty i dowody tylko na rzecz swojego stanowiska lub przygotować się do obrony obu poglądów, a dopiero kilka dni przed debatą losować stanowisko, którego będą ostatecznie bronić. Jeżeli klasa jest zbyt liczna, możemy wprowadzić grupę obserwatorów. Przyglądają się oni zachowaniu dyskutantów, notują uwagi dotyczące prezentowanych argumentów, wskazują słabe i mocne strony argumentacji, starają się wychwycić błędy i nieścisłości.

. Debata jest kierowana - może ją prowadzić nauczyciel, uczeń lub dwóch uczniów. Do ich zadań należy otwieranie dyskusji, przydzielanie i odbieranie głosu w razie przekroczenia limitu czasu, czuwanie nad kulturą dyskusji.

. Debatujące strony przedstawiają argumenty wspierające ich stanowisko. Siedzą po dwóch przeciwnych stronach sali

. Podsumowanie debaty sprowadza się do przeanalizowania jej przebiegu, kluczowych argumentów i decydujących momentów, wskazania elementów wartych wykorzystania w przyszłości. W podsumowaniu i ogólnej ocenie debaty można uwzględnić następujące pytania:

- Jakie argumenty okazały się najbardziej przekonujące?

- Czy ktoś dał się przekonać i zmienił swoje zdanie?

- Jakie nowe ciekawe poglądy usłyszeliście po raz pierwszy?

- Co należy ulepszyć w kolejnej debacie?

Jeśli nauczyciel chce pomóc debatującym stronom znaleźć płaszczyznę porozumienia, może poprosić, aby każda z grup spróbowała znaleźć wśród argumentów grupy przeciwnej chociaż jeden taki, który mogłaby zaakceptować.

Praktyczne wskazówki dla uczniów:

. trzymać się blisko tematu

. starać się udowodnić i przeforsować własne stanowisko

. próbować przewidzieć strategię przeciwnika

. rozpoczynać wystąpienie od najsilniejszego argumentu

. pamiętać, że należy łączyć argumenty w logiczną całość

. używać różnorodnych argumentów

. popierać argumenty dowodami, np. danymi statystycznymi, poglądami autorytetów, ustaleniami badaczy

. słuchać uważnie argumentów strony przeciwnej, by móc formułować kontrargumenty i szukać słabego punktu przeciwnika

. nie mówić zbyt szybko, stosować pauzy

. nie czytać z kartki; odczytywać tylko cytaty i dane statystyczne

. sporządzać notatki, co może pomóc przygotować kontrargumenty

. nigdy nie powtarzać wszystkiego od początku, starać się oszczędnie gestykulować.

Obserwatorzy

Dużą rolę w końcowej fazie debaty odgrywają obserwatorzy, którzy posługują się specjalnymi kartami oceny, wskazującymi słabe i mocne strony debaty, popełnione błędy, dobre argumenty itd. Obserwatorzy decydują, czyje argumenty okazały się bardziej przekonujące i czy teza debaty została obroniona. Debata może zakończyć się głosowaniem. Moment głosowania często jest ukoronowaniem debaty. Debata rozwija umiejętność:

. poszukiwania i porządkowania informacji

. logicznego myślenia i argumentowania

. uważnego słuchania i precyzyjnego wysławiania się

. weryfikowania własnych, często powierzchownych poglądów.

Główne niebezpieczeństwa wiążące się z debatą jako metodą edukacyjną:

- jedna ze stron może czuć się przegrana

- jedna ze stron może być niezadowolona z decyzji obserwatorów

- uczniowie mogą nie identyfikować się ze stanowiskiem, którego muszą bronić

- mogą pojawić się negatywne emocje związane z tematem

2. Debata oksfordzka (jeden z wariantów debaty "za i przeciw")

Główne zasady:

- W debacie biorą udział dwa kilkuosobowe zespoły, które prezentują przeciwstawne poglądy na wybrane zagadnienie.

- Temat powinien być sformułowany w czytelny i jednoznaczny sposób.

- Uczestnicy zabierają głos na przemian, rozpoczyna przedstawiciel zespołu broniącego tezy.

- W czasie trwania debaty głos mogą zabierać słuchacze, jasno określając, którego punktu widzenia bronią, mogą również zadawać pytania.

- Powinien zostać ustalony maksymalny czas wypowiedzi, a wybrany wcześniej marszałek pilnuje przestrzegania tego limitu.

- Kulminacyjny moment dyskusji to głosowanie - słuchacze decydują wtedy, która teza była prezentowana w bardziej przekonywający sposób.

Członkowie obu dyskutujących ze sobą ekip powinni siedzieć naprzeciw siebie, słuchacze-zwolennicy ich tez - za nimi. Na ławach ustawionych prostopadle do debatujących stron zasiadają słuchacze niezdecydowani. W przeciwległym końcu sali, najlepiej na podwyższeniu, zasiadają marszałek i sekretarz debaty. Uczestnicy mogą zmieniać miejsca tylko w przerwach pomiędzy wystąpieniami



Opr. na podstawie Łukasz Michalski, Dyskusje i debaty w szkole, CEO