Romantyczność
Bohaterką ballady jest Karusia - prosta dziewczyna, która przed dwoma laty straciła ukochanego. Karusia zachowuje się dziwnie i płacze, śmieje się, wita się z kimś, chwyta coś dookoła. Zachowanie Karusi budzi zdziwienie tłumu. Karusia widzi swojego ukochanego Jasia. Rozmawia z nim, wyznaje, ze jest nieszczęśliwa. Zachowaniem Karusi komentuje starzec, który ufa wyłącznie szkiełku i oku, reprezentuje świat racjonalistyczny. Starzec dyskredytuje poglądy dziewczyny i prostego ludu (gawiedź). Prosty lud solidaryzuje się z kawusią. Wierzy, ze śmierć nie jest w stanie zniszczyć milości (romantyczna koncepcja). Narrator przejmuje pogląd romantyczny. Twierdzi, ze do prawdy o świecie można dotrzec tylko dzięki sercu. Adam Mickiewicz już w motcie utworu odwołuje się do szekspirowskiego stwierdzenia: „Zdaje mi się, że widzę…gdzie/przed oczami duszy mojej”, w ten sposób wprowadza nas w romantyczny światopogląd. Według romantyków nie rozum, ale serce i intuicja pozwalają poznać i zrozumieć świat. W balladzie skonfrontowane zostały dwie postawy: racjonalisty-starca (aluzja do klasyka, przeciwnika romantyzmu Jana Śniadeckiego), który wierzy w racje rozumu, opowieści Karusi nazywa „dubami smalonymi”, nakazuje „Ufajcie memu oku i szkiełku ”. Z prostym ludem i dziewczyną identyfikuje się narrator („I ja to słyszę i ja tak wierzę”). Dowodzi on, że „prawdy zywe” to są wierzenia i tradycja ludowa według której istnieje nierozerwalny związek żywych i umarłych. Narrator podkresla „Czucie i wiara silniej mówi do mnie, niż mędrca szkiełko i oko”.Wymowne są słowa na końcu utworu- stały się hasłem programowym polskiego romantyzmu „Miej serce i patrzał w serce”. Zgodnie z tym w utworze Mickiewicza zwyciężają „prawdy żywe” a nie „prawdy martwe”. Nie rozum (szkiełko i oko), ale serce i miłość są wyznacznikami człowieczeństwa według romantyków.
kicek147