WYNAGRODZENIA 2010.pdf

BIBLIOTEKA

KSIĘGOWEGO

Nr 4 (28)

kwiecień 2010

miesięcznik

www.bk.infor.pl

Paweł Ziółkowski

prawnik, trener, ekspert ds. wynagrodzeń

Wynagrodzenia 2010

ISSN 1898-2794

Spis treści

Rozdział I. Wynagrodzenie jako element umowy o pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

1. Umowa o pracę wśród innych umów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

2. Umowa o pracę a umowy cywilnoprawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

3. Definicja wynagrodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

4. Funkcje wynagrodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

5. Roszczeniowość wynagrodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

6. Forma wynagrodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

7. Wynagrodzenie w umowie o pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

8. Odsetki od nieterminowych wypłat i przedawnianie roszczeń . . . . . . . . . . . . 9

Rozdział II. Wysokość wynagrodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

1. Kryteria różnicowania wynagrodzeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

2. Wynagrodzenie minimalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Rozdział III. Rodzaje i składniki wynagrodzeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

1. Główne składniki wynagrodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

2. Dodatki do wynagrodzeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

2.1. Dodatki kodeksowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Dodatek za pracę w nadgodzinach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Dodatek za pracę w niedziele i święta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Dodatek za pracę w porze nocnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

Inne dodatki ustawowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

2.2. Dodatki branżowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

2.3. Dodatki dobrowolne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

3. Wynagrodzenia gwarancyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

3.1. Wynagrodzenie urlopowe i ekwiwalent za urlop . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

3.2. Wynagrodzenie chorobowe a zasiłek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

3.3. Wynagrodzenie przestojowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

4. Wynagrodzenie za czas przepracowany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

5. Honoraria autorskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

6. Odprawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

6.1. Odprawa związana z wyborem pracownika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

6.2. Odprawa emerytalno-rentowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

6.3. Odprawa pośmiertna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

6.4. Odprawa z tytułu rozwiązania stosunku o pracę z przyczyn

niedotyczących pracownika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

Rozdział IV. Naliczanie wynagrodzeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

kwiecień 2010

BIBLIOTEKA KSIĘGOWEGO nr 4(28)

Wynagrodzenia 2010

Rozdział V. Podatek dochodowy od osób fizycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

1. Przychody podatkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

1.1. Ogólna definicja przychodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

1.2. Przychody pieniężne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

1.3. Wartości pieniężne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

1.4. Przychody rzeczowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

1.5. Inne nieodpłatne świadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

1.6. Przychody ze stosunku pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

2. Koszty uzyskania przychodów ze stosunku pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

2.1. Koszty zwykłe i podwyższone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

2.2. Koszty autorskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

2.3. Rzeczywiste koszty uzyskania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

3. Koszty uzyskania przychodów z działalności wykonywanej osobiście . . . . . 63

3.1. Dwa rodzaje kosztów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

3.2. Wygrane w konkursach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

3.3. Wynagrodzenie wypłacane cudzoziemcom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

3.4. Umowy do 200 zł . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

4. Rozliczenia podatkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

4.1. Stosunek pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

4.2. Stosunki cywilnoprawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

4.3. Zapłata podatku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

4.4. Rozliczenie roczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

Deklaracje roczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

Rozliczenie dokonywane za pracownika (PIT-40) . . . . . . . . . . . . . . . . 70

Informacja dla rozliczających się samodzielnie (PIT-11) . . . . . . . . . . . 72

Informacja PIT-8C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

Informacja IFT-1 (R) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

Rozdział VI. Składki ZUS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

1. Ubezpieczenia społeczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

1.1. Stosunek pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

1.2. Umowy zlecenia i o dzieło . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

2. Ubezpieczenie zdrowotne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

3. Składki na FP i FGŚP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

4. Składki na FEP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

Rozdział VII. Zwolnienia podatkowo-ubezpieczeniowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

1. Świadczenia nieoznaczone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

2. Zwolnienia podatkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84

3. Wyłączenia z podstawy wymiaru składek ZUS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

Rozdział VIII. Wynagrodzenie i składki ubezpieczeniowe – kosztem . . . . . . . . 91

Rozdział IX. Wynagrodzenie samozatrudnionych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

Rozdział I

Wynagrodzenie jako element umowy

o pracę

1. Umowa o pracę wśród innych umów

Umowy można dzielić na wiele sposobów, np. na odpłatne i nieodpłatne.

Wbrew pozorom podział ten nie jest precyzyjny. Odpłatność polega bowiem na

świadczeniu wzajemnym, a nie zawsze świadczenie wzajemne jest świadczeniem

ekwiwalentnym. Brak ekwiwalentności może spowodować, że w praktyce odpłat-

ność będzie pozorna (np. symboliczna złotówka). Należy także pamiętać, że umo-

wa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się do jej wykonania w taki spo-

sób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej

(art. 487 § 2 Kodeksu cywilnego, dalej: k.c.). Różnorodność powiązań między stro-

nami umowy powoduje jednak, że wyznaczenie „odpowiednika” bywa czasem

dość trudne i na nic zda się stosowanie reguł ogólnych. O tym, czy świadczenie

jest ekwiwalentne, powinny więc decydować strony danego stosunku. Jeżeli uwa-

żają swoje świadczenia za ekwiwalentne, należy to uznać – chyba że narusza to

przepisy prawa.

Umowa o pracę jest jednym z rodzajów świadczenia usług. Poza stosunkiem

pracy mogą być zawierane takie umowy, jak umowy zlecenia, o dzieło czy kon-

trakty menedżerskie (umowy o zarządzanie). Stosownie do zasady swobody

umów, jest to katalog otwarty – strony mogą wykazać się inwencją twórczą i za-

wierać umowy spoza powyższego kanonu. Tworząc własne umowy mogą decy-

dować, czy umowa będzie odpłatna czy nieodpłatna, a jeżeli będzie przewidzia-

ne wynagrodzenie – strony mają swobodę w określaniu jego wysokości. Jeżeli

jednak skorzystają z umów standardowych, muszą pamiętać, że przepisy wpro-

wadzają tu pewne ograniczenia – choćby stwierdzając, że umowy o pracę i umo-

wy o dzieło są zawsze odpłatne. Ponadto przy umowach o pracę przepisy wpro-

wadzają dolny limit wynagrodzenia, określając kwotę wynagrodzenia

minimalnego.

2. Umowa o pracę a umowy cywilnoprawne

Podstawową formą świadczenia pracy jest stosunek pracy, który powstaje na

podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania i wyboru. Zbliżone do stosun-

ku pracy są także stosunek pracy nakładczej i spółdzielczy stosunek pracy.

Należy pamiętać, że prawo pracy zostało wyodrębnione z prawa cywilnego.

W sprawach nieuregulowanych wciąż stosuje się przepisy k.c. (art. 300 Kodeksu

pracy, dalej: k.p.). Umowę o pracę można wręcz określić mianem „zmutowanej”

umowy o świadczenie usług (umowy zlecenia). Warto więc przyjrzeć się jej ustawo-

wej definicji.

kwiecień 2010

BIBLIOTEKA KSIĘGOWEGO nr 4(28)

Wynagrodzenia 2010

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania

pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz

w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudnia-

nia pracownika za wynagrodzeniem (art. 22 art. 1–1 2 k.p.). Zatrudnienie w tych

warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na na-

zwę zawartej przez strony umowy. Ponadto nie jest dopuszczalne zastąpienie

umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu powyższych warunków wy-

konywania pracy.

O tym, czy mamy do czynienia ze stosunkiem pracy, przesądzają zatem cechy

tego stosunku. Jeżeli dana umowa posiada cechy stosunku pracy, zatrudnienie na

jej podstawie jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na

nazwę zawartej przez strony umowy. Jednocześnie ustawodawca zastrzegł, że nie

jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zacho-

waniu warunków wykonywania pracy.

Przepis art. 22 § 1 1 k.p. nie ma zastosowania, gdy w łączącym strony

stosunku prawnym brakuje podstawowych elementów charaktery-

stycznych dla stosunku pracy, takich jak osobiste wykonywanie czynności oraz

podporządkowanie organizacyjne i służbowe. Przepis art. 251 k.p. ma zastoso-

wanie w sytuacji, w której strony, mimo że faktycznie zawarły (w warunkach

przewidzianych w tym przepisie) umowy o pracę, nadały im inną nazwę, np.

umów zlecenia . Wyrok SN z 4 grudnia 1997 r. (sygn. akt I PKN 394/97)

W efekcie należy pamiętać, że w przypadku zawierania umowy cywilnoprawnej

nie wolno posługiwać się Kodeksem pracy. Należy właściwie nazywać strony umo-

wy, nie pisać, że wykonawca zobowiązuje się do świadczenia pracy, a wręcz kary-

godnym błędem jest zagwarantowanie zleceniobiorcy prawa do urlopu.

Tematem niniejszego opracowanie nie jest jednak odróżnianie umów o pracę

od umów cywilnoprawnych, lecz wynagrodzenia – zacznijmy zatem od zdefiniowa-

nia tego pojęcia.

3. Definicja wynagrodzenia

Wynagrodzenie jest najistotniejszym (w przypadku stosunku pracy koniecz-

nym) elementem umów o świadczenie pracy. Jednocześnie często stanowi źródło

konfliktów między stronami umowy. Pracodawca chciałby wypłacać jak najmniej-

sze wynagrodzenie, a pracownik jest zainteresowany wyższymi kwotami. Tym bar-

dziej dziwi brak legalnej definicji – w przepisach k.p. nie został bowiem zdefinio-

wany ten jakże istotny element stosunku pracy.

Jednocześnie ustawodawca dostrzegł, że pracodawca jest silniejszą stroną

stosunku pracy i to on zazwyczaj dyktuje warunki, wobec czego zostało wprowa-

dzonych wiele zasad niwelujących przewagę pracodawcy nad pracownikiem,

a także szczegółowo określono sposób ustalania wynagrodzenia. Inaczej jest

www.bk.infor.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: