CELE:
• ocena zaburzeń mowy i komunikacji,
• diagnozowanie i korygowanie wad wymowy,
• czuwanie nad prawidłowym rozwojem mowy i doskonalenie jej,• stymulowanie rozwoju poznawczo- językowego, • prowadzenie ćwiczeń kształtujących prawidłową mowę,
• prowadzenie ćwiczeń doskonalących mowę już ukształtowaną,• wspomaganie całościowego rozwoju dziecka,
• wdrażanie do praktycznego wykorzystania nawyków poprawnej wymowy przyswojonej w toku ćwiczeń,
• wdrażanie dzieci do obcowania z literaturą i sztuką oraz twórczej aktywności słownej.
ZADANIA:
· Usprawnianie narządów mowy,
· Wywołanie głosek,
· Usunięcie wadliwych form realizacji dźwięków i wytworzenie na ich miejsce nowych prawidłowych.
METODY:
- metoda słuchowa ( uwrażliwianie słuchu pacjenta na brzmienie prawidłowej głoski, zwracanie uwagi na dostrzeganie różnic pomiędzy prawidłowym brzmieniem danej głoski, a dźwiękiem nieprawidłowym wytwarzanym przez dziecko),- metoda wzrokowa (obserwowanie ułożenia narządów artykulacyjnych w lustrze, na rysunkach, labiogramach itp., demonstrowanie prawidłowego ułożenia narządów artykulacyjnych podczas mówienia),- metodę fonetyczną (wykorzystuję istniejący już dźwięk i przekształcam go w dźwięk, który chcę osiągnąć),- metoda mechaniczna (stosowanie ingerencji, mechaniczne ułożenie narządów artykulacyjnych dziecka np. ułożenie języka przy pomocy szpatułki lub palca ),- metoda dotyku i czucia skórnego dłoni (uświadomenie dziecku, że brzmienie niektórych głosek można wyczuć np. poprzez czucie wydychanego powietrza na skórze dłoni, wyczucie drgań więzadeł głosowych na szyi w okolicach krtani itp.),
Terapia logopedyczna obejmuje ćwiczenia:
• oddechowe: pogłębianie oddechu, rozruszanie przepony, wydłużanie fazy wydechowej, mówienie na wdechu, umiejętność synchronizowania pauz oddechowych z treścią wypowiedzi,• słuchowe: usprawnianie odbioru bodźców akustycznych, rozpoznawanie wrażeń słuchowych, ćwiczenia poczucia rytmu, rozróżnianie głosek dobrze i źle wypowiedzianych,• artykulacyjne: usprawnianie właściwego funkcjonowania narządów mowy: zręczne i celowe ruchy języka, warg i podniebienia, wywoływanie głosek w izolacji, utrwalanie ich poprawnej realizacji w wyrazach, zdaniach, nauka wierszy, piosenek z nasileniem głoski ćwiczonej,• leksykalne: rozwijanie mowy poprzez opowiadanie historyjek obrazkowych, opowiadanie ilustracji, przeczytanego tekstu, udzielanie odpowiedzi na pytania, gry i zabawy ortofoniczne.
Ćwiczenia oddechowe- realizacja ćwiczeń. Wszystkie ćwiczenia należy wykonywać bez wysiłku.
Przykłady :
Ø Dziecko leży na podłodze z misiem lub książką na brzuchu. Lewa dłoń leży na górnej części klatki piersiowej, a prawa na brzuchu. Dziecko wdycha powietrze przez nos lub usta i nos (wyczuwa unoszenie się brzucha ku górze, lewa dłoń leży nieruchomo), wypuszcza powietrze przez usta wymawiając przeciągniętą głoskę s (brzuch opada, lewa dłoń leży nieruchomo).
Ø dziecko zatyka prawą dziurkę nosa kciukiem prawej dłoni. Nabiera przez lewą dziurkę powietrze i zatrzymuje je. Następnie zatyka lewą dziurkę nosa palcem wskazującym tej samej dłoni, a odjąwszy kciuk wydycha powietrze przez prawą dziurkę. Nie odejmując palca wskazującego od lewej dziurki, wciąga powietrze przez prawą dziurkę, natychmiast zatyka ją prawym kciukiem i wydycha przez lewą dziurkę. Ćwiczenie należy wykonywać przez 2 - 3 minuty.
Ø dziecko rozluźnia wszystkie mięśnie, opuszcza barki. Bierze głęboki wdech, spokojnie, bez wysiłku. Wydycha spokojnie. Gdy wypłynie powietrze – należy chwilę poczekać – niech nowy wdech nastąpi jakby sam przez się, jako nieuniknione zaczerpnięcie powietrza, a następujący potem wydech, niech znowu będzie swobodnym wypływem powietrza. Ćwiczenie należy powtórzyć kilka razy.
Uwaga: przy ćwiczeniu tym dziecko nie unosi barków, gdyż to właśnie powoduje oddychanie tzw. szczytowe, nieprawidłowe dla mówienia.
Ø dziecko wykonuje szybki wdech przez nos i zatrzymuje powietrze przez 3 sekundy, potem wydycha powoli. Po tygodniu tego ćwiczenia należy zwiększyć pauzę do 6 sekund, po trzech tygodniach do ok. 10 sekund.
Ø Unoszenie rąk w górę podczas wdechu i wolne, spokojne ich opuszczanie przy wydechu. To ćwiczenie można wykonywać z dzieckiem w pozycji leżącej, siedzącej lub stojącej;
Ø wdech nosem, wydech ustami;
Ø chłodzenie gorącej zupy na talerzu ( ręce ułożone na kształt głębokiego talerza), dmuchanie ciągłym strumieniem;
Ø odtajanie zamarzniętej szyby – chuchanie ( długie ) , chuchanie na ręce , bo zmarzły;
Ø wąchanie kwiatów;
Ø zabawy mydlanymi bańkami;
Ø zdmuchiwanie papieru z powierzchni gładkich i chropowatych za pomocą słomki
Ø nadmuchiwanie balonów,
Ø gwizdanie,
Ø śpiewanie samogłosek, ciągów samogłoskowych.
Ø dmuchanie przez słomkę na kulki styropianu umieszczone w kubeczku,
Ø dmuchanie na piórko, piłeczkę ping-pongową, waciki, kawałki papieru,
Ø dmuchanie wacików ustawionych w szeregu – wyścigi samochodów,
Ø dmuchanie na watki obiema dziurkami nosa, a następnie przytykanie na przemian jednej z dziurek nosa,
Ø dmuchanie na zapaloną świeczkę tak, aby płomień nie zgasł, tylko wygiął się, zdmuchiwanie płomienia z dużej odległości, zdmuchiwanie płomienia kilku świeczek
Ø rozdmuchiwanie wacików
Ø zdmuchiwanie skrawka papieru (przed siebie albo w stronę lustra, np. do celu) umieszczonego na czubku języka;
Ø przenoszenie skrawków papieru, preparowanego ryżu (tzw. dmuchanego), albo kawałków waty za pomocą słomki (rurki) z jednego do drugiego pojemnika. Dziecko chwyta wargami słomkę lub rurkę i za pomocą wdechu powietrza łapie wybrany przedmiot, by przemieścić go w inne miejsce (uczy się wstrzymania wdechu i podparcia oddechowego), pozostawia dany przedmiot robiąc wydech;
Ø dmuchanie na „zaczarowane drzewo” (stojak imitujący pień i konar drzewa, wykonanego z tektury, szeleszczących materiałów, różnobarwnych folii, cekinów, gałęzie drzewa wykonać można z cienkich drucików lub sztywnej żyłki) - naśladowanie odgłosów natury z użyciem głosek: „s”, „f”, „p” i innych albo onomatopei (wyrazów dźwiękonaśladowczych);
Ø wykonanie wdechu i dość długi wydech, tj dmuchanie na podwieszony przedmiot (z kawałków lekkiej folii, waty, karbowanej bibuły albo gąbki) tak, aby jak najdłużej utrzymać ów przedmiot w oddaleniu;
Ø huśtamy zabawkę-dziecko leży na podłodze, ma zabawkę ułożoną na brzuchu, huśta ją przy pomocy oddechu; aby zabawka nie spadła oddech musi być wolny i równy;
Ø w pozycji leżącej na materacu: wykonanie wdechu z przyciśnięciem rąk do materaca (rozstawione palce naciskają na podłoże) i wydechu wraz z rozluźnieniem całego ciała;
Ø dziecko trzyma w ręku trawkę (z zielonej bibuły) – wąchając trawkę wdycha powietrze nosem i równomiernie wypuszcza ustami. Dmuchanie w trawkę podczas wypuszczania powietrza ustami, następuje z różną siłą (mocno – słabo).
Ø moja lalka śpi, uciszmy otoczenie: ciiiiii....
Ø chuchamy na zmarznięte ręce: chuuuuu, chuuuuu....
Ø z balonika ucieka powietrze: ssssssssssss...
Ø szumi wiatr: szszszsz...-raz ciszej, raz głośniej
Ø kosimy trawę: wdech i ......ciach!, wdech i ......ciach!
Ø rąbiemy drewno: wdech i .....trrrach!, wdech i...trrrach!
Ø lokomotywa: wypuszcza parę: pssss, szszszsz,ffff; jedzie: czczczc, szszszs; pędzi: tuf, tuf, tuf, to-tak, to-to-tak; hamuje: psssss;
Ø zabawy ze słomką i wodą w szklance: słomkę wkładamy do szklanki z woda lub sokiem i nie dotykając powierzchni płynu wydmuchujemy w wodzie dołek; zanurzamy słomkę w wodzie i dmuchamy, wywołując bąbelki-tak aby woda „zagotowała się”,
Ø dmuchamy na wiatraczki;
Ø bawimy się płomieniem świecy: dmuchamy delikatnie i długo, tak aby płomień „zatańczył”; staramy się zdmuchnąć płomień z dużej odległości; zdmuchujemy kilka świeczek jednocześnie;
Ø dmuchamy na piórko – czyje piórko poleci wyżej;
Ø gramy na różnych instrumentach takich jak flet, harmonijka, trąbka itp;
Ø śpiewamy piosenki, recytujemy.
Ćwiczenia oddechowo-fonacyjne
1. Wymawianie na jednym wydechu samogłosek:
aaaaaa
ooooo
uuuuu
eeeee
iiiii
yyyyy
2. Łączenie po 2 samogłoski:
aoaoaoaoao
eoeoeoeoeo
iuiuiuiuiu
uauauauaua
3. Śpiewanie samogłoski e wodząc palcem po muszli ślimaka (robimy to na jednym wydechu):
- głosem ciągłym eeeeeeeee
- głosem przerywanym e e e e e e e e
4. Naśladowanie szumu wiatru:
ü jesiennego chłodnego – przedłużona artykulacja głoski ssssssssss
ü zimowego lodowatego – przedłużona artykulacja głoski wwwwwww
ü wiosennego ciepłego – przedłużona artykulacja głoski fffffffff
ü letniego gorącego – przedłużona artykulacja głoski hhhhhhh
Ćwiczenie wykonujemy na jednym wydechu (wdech nosem).
5. Naśladowanie śmiechu różnych ludzi – ćwiczenie rozruszające przeponę:
ü staruszki: che che che
ü kobiety – jasny: cha cha cha
ü...
pedagog107