antyb.doc

ANTYBIOTYKI:

Bakterie odpowiedzialne za zakażenia zębopochodne to głównie szczepy beztlenowe i fakultatywne tlenowe. Najczęściej identyfikowane mikroorganizmy, odpowiedzialne za ropne zakażenia tkanek jamy ustnej, twarzy i szyi to Porphyromonas (gingivalis, intermedius, melaninogenicus ), Actinomyces actinomycetemcomitans, Fusobakterium, Peptostreptococcus oraz fakultatywne tlenowce Eikenella corrodens i Streptococcus.
Zakażenia tkanek twarzowo-ustnych szerzą się głównie drogą kanału korzeniowego, ozębnej oraz na drodze urazu. Antybiotykoterapia jest, obok leczenia chirurgicznego, ważnym elementem terapii zapaleń tkanek jamy ustnej, twarzy i szyi.

Ze wskazań stomatologicznych antybiotyki stosujemy w:

·         Ropniach podokostnowych, podsluzówkowych, przyzębnych

·         Powikłaniach pourazowych lub pozabiegowych(urazy,złamania,ekstrakcje,zabiegi chirurgiczne w obrębie twarzoczaszki)

·         Infekcjach slinianek,zatok,błony sluzowej jamy ustnej

·         Przetokach(powikłania stanu zapalnego),zapanieniach swoistych i nieswoistych kości,

·         Leczeniu wybranych zapaleń przyzębia(leczenie skojarzone),grzybicach i kandydozach powierzchownych lub systemowych(przeciwgrzybiczne antybiotyki)

·         Leczeniu zachowawczym,a zwłaszcza w endodoncji, w postaci gotowych preparatów zakładanych do kanałów korzeniowych

·         W leczeniu ostrych i przewlekłych zapaleń okołowierzchołkowych

Wskazania do profilaktyki antybiotykami w stomatologii:

1.      Przy zabiegach chirurgiczno-periodontologicznych

2.      U pacjentów z wywiadem w kierunku:

·         Przebytego infekcyjnego zapalenia wsierdzia ,gorączki reumatycznej

·         Wrodzonych wad serca i kardiomiopatii przerostowej

·         Chorób z autoagresji

·         Wszystkich chorób przebiegających z upośledzoną odpowiedzią immunologiczną

·         Istnienia uogólnionych chorób systemowych np. cukrzyca.

·         Antybiotyki podaje się też jako osłonę przy wszelkich zabiegach z naruszeniem ciągłości tkanek u pacjentów z ryzykiem zakażenia układowego.

Leczenie antybiotykami nie jest konieczne przy leczeniu niepowikłanych stanów takich jak: mały ,ograniczony ropień, przetoka jako zejście zakażenia tkanek okołowierzchołkowych, suchy zębodół, zapalenie miazgi, ograniczone zapalenie ozębnej, obrzęk wywołany urazem lub działaniem środków chemicznych stosowanych w leczeniu endodontycznym.

Antybiotyk zastosowany przez stomatologa asekuracyjnie, bez wyraźnego wskazania , może być nieskuteczny w przypadku leczenia rzeczywiście poważnego schorzenia. Należy również pamiętać o możliwości  

nadkażenia patogennymi drobnoustrojami i grzybami,

opornymi na stosowany antybiotyk.

Najczęściej występującymi skutkami niepożądanymi w leczeniu zakażeń zębopochodnych są:

·         Reakcje uczuleniowe

·         Zmiana flory bakteryjnej

·         Rozwój oporności bakterii

·         objawy ze strony przewodu pokarmowego tj. ból, suchość w jamie ustnej, zapalenie języka, kątów ust, kandydoza, biegunka

·         oraz rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego.

Najbardziej celowy wydaje się wybór antybiotyku o działaniu bakteriobójczym(np. penicyliny).Stosowanie leków bakteriostatycznych takich jak tetracykliny lub erytromycyna może być ryzykowne;W przpadku zbyt wczesnego odstawienia leku, jeżeli siły obronne makroorganizmu są niedostateczne, może nastapić nawrót zakażenia trudny do opanowania.

Preparaty

W profilaktyce stomatologicznej zaleca się prowadzenie antybiotykoterapii w następujący sposób:

Doustnie

AMOKSYCYLINA(Duomox,Amoksiklav,Augumentin)

Wskazania:infekcje zebopochodne,zakazenia kości i stawów,zakażenie skóry i tkanek miękkich

Dorośli:3,0 g na 1 godz przed zabiegiem;1,5 g po 6 godz

Dzieci:dawka wstępna 0,05 g /kg godz przed zabiegiem;0,025 g /kg po 6 godz

Tabl.0,375g,0,625g,1,0 g -3 razy na dobe przez 14 dni

ERYTROMYCYNA(uczuleni na penicylinę) Davercin

Wskazania:w zakażeniach paciorkowcowych,profilaktyka bakteryjnego zapalenia wsierdzia przed planowanymi zabiegami stomatologicznymi

Dzialania niepożądane:nudności,wymioty,bole brzucha,biegunka,skorne reakcje uczuleniowe,rzadko rzekomobloniaste zapalenie jelit,b rzadko zaburzenia czynności wątroby i sluchu

Dorośli:0,8g na 2 godz przed zabiegiem;0,4 g po 6 godz

Dzieci:dawka wstępna 0,02 g /kg na 2 h przed zabiegiem ;0,01 g /kg po 6 h

Tabl.0,2g;kaps.0,25g,0,02g;4 razy na dobe przez 5-7 dni.

KLINDAMYCYNA(uczuleni na penicylinę) Dalacin C-podobnie dziala LINKOMYCYNA

Wskazania:infekcje zębopochodne,:zakażenia kości i stawów,zapalenie ucha środkowego, gardła i zatok,zakażenia zębów i jamy ustnej,zakażenia skóry i tkanek miękkich.

Dzialania niepożądane:zaburzenia żołądkowo-jelitowe: nudności,wymioty,bóle brzucha,biegunka,zapalenia przełyku,błony śluz. jamy ustnej,rzadko-rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego,trombocytopenia ,leukopenia,reakcje anafilaktyczne,zablokowanie przekaźnictwa nerwowego.

Dorośli:0,3-0,6 g na 1 h przed zabiegiem ;0,15 g po 6 h

Dzieci:0,01g /kg godz przed zabiegiem ;0,005g/kg 6 h po dawce początkowej

Kaps.0,075g, 0,15g,0,3g-co 6-8godzin przez 5-10 dni

          TETRACYKLINY(Tetracyklinum)

Draz.0,25g-co 6 godz przez 7-14 dni;ponownie po 28 dniach

DOKSYCYKLINA(Doxycyclinum)

Kaps. 0,1g;1 razy na dobe przez 21 dni

MAKROLIDY(AZYTROMYCYNA)(Sumamed,Azitrox)

0,5g raz na dobę przez 3 dni.

Pozajelitowo

AMPICYLINA (Unasyn)

Dorośli:i.m 2,0g na 30 min przed zabiegiem;1,5 g po 6 godzinach

Dzieci:i.m 0,05 g /kg na 30 min przed zabiegiem

KLINDAMYCYNA

Dorośli:i.v 0,3 g na 30 min przed zabiegiem ;po 4 godzinach p.o.0,15 g

Dzieci:i.v lub i.m na 30 min przed zabiegiem 0,01 g /kg

WANKOMYCYNA(uczuleni na penicylinę)(Vancocin)

Dorośli:i.v 1,0 g na godz przed zabiegiem (wlew kroplowy),dawke powtarza się po 12 godz

Dzieci:i.v 0,02g/kg na godz przed zabiegiem (dawki nie powtarza się)

Penicyliny i cefalosporyny zawierające w swojej budowie cząsteczkowej pierścień B-laktamowy mogą być rozszczepiane przez enzymy bakteryjne.wśród penicylin-amoksycylina jest wybranym antybiotykiem ponieważ posiada aktywność przeciwko patogenom przyzębia na poziomie,który występuje w płynie dziąsłowym(z uwzględnieniem Pseudomonas Peptostreptocccus)

Tetracykliny,klindamycyna,erytromycyna są inhibitorami syntezy białek.Mają szerokie spektrum działania i należą do bakteriostatyków.Ponadto antybiotyki powyższe przylegają do powierzchni zębów skąd mogą być stopniowo uwalniane.

Skuteczność leczenia antybiotykami zależy także od zastosowanej dawki i czasu leczenia. Oprócz ogólnych zaleceń producenta dawkowanie musi być uzależnione od masy ciała i ciężkości stanu klinicznego pacjenta.

Wydaje się rozsądne przepisywanie większych dawek, niż ich zaniżanie. Zbyt małe dawki są nieskuteczne. Czas trwania leczenia antybiotykami jest uzależniony od poprawy stanu pacjenta. Podawanie preparatu winno być kontynuowane 3 dni po ustąpieniu głównych objawów, zwykle minimum stanowi 5 dni. Odpowiedź organizmu powinna nastąpić w ciągu 24-48 godzin.

ANTYBIOTYKI PRZECIWGRZYBICZE

Infekcje różnymi rodzajami grzybów dotyczą skóry, błon śluzowych i naturalnych jam ciała. Grzybice wymagają długotrwałego postępowania terapeutycznego. Wyróżniamy:

·         Grzybice powierzchowne

·         Grzybice układowe

Dla stomatologa bardziej istotne są grzybice powierzchniowe, zwłaszcza dotyczące jamy ustnej, w której obserwuje się najczęściej zakażenia grzybem drożdżopochodnym ze szczepu Candida. Drożdżaki stale bytują w jamie ustnej, trudno więc stwierdzić jednoznacznie czy do nadkażenia dochodzi egzogennie, czy endogennie.

Czynnikami miejscowo usposabiającymi są:

·         Niewłaściwa lub zła higiena jamy ustnej

·         Zmniejszone wydzielanie śliny

·         Ruchome uzupełnienia protetyczne

·         Niewłaściwa pielęgnacja

·         Mikrourazy

·         Próchnica

·         Przewlekłe stany zapalne błony śluzowej jamy ustnej

·         Patologiczne kieszonki kostne

Postacie kandydozy spotykane w jamie ustnej:

·         Ostre -kandydoza ostra niemowląt(pleśniawki), kandydoza rzekomobłoniasta, a także ostra zanikowa

·         Przewlekłe-kandydoza hiperplastyczna oraz przewlekła zanikowa 

Postępowanie terapeutyczne: stosowane są miejscowo maści, kremy, zasypki, roztwory, aerozole. Na błonę śluzową jamy ustnej zalecane są zawiesiny, roztwory do płukania jamy ustnej i ewentualnie na płytę protezy.

Leki stosowane w grzybicach:

Najczęściej występują postacie grzybicy powierzchniowej. Leczenie powinno opierać się na środkach farmakologicznych o dość długiej aktywności, niedrażniących i nieprzebarwiających błony śluzowej

Antybiotyki polienowe

Cecha ich budowy są zamknięte pierścienie makrolidowe połączone z różna liczba grup hydroksylowych. Łatwo łączą się ze sterolami błon komórkowych, co powoduje wydostawanie się na zewnątrz składników komórki i w efekcie jej śmierć.

Nystatyna

Działa grzybostatycznie i grzybobójczo. Skuteczna w leczeniu grzybic i zakażeniach drożdzakowych.Nie działa na bakterie i pierwotniaki. Słabo wchłania się z przewodu pokarmowego. Nie wchłania się przez skórę i błony śluzowe.

Zastosowanie:

·         Zapobiegawczo przy kuracji np. tetracyklinami

·         Leczniczo w grzybicach ,zwłaszcza kandydozie jamy ustnej (także nosa,gardła,pochwy,sromu)

Działania niepożądane:

·         Nudności, wymioty, biegunki, zaburzenia żołądkowo-jelitowe(po podaniu doustnym)

·         Reakcje alergiczne

·         Miejscowo możliwe kontaktowe zapalenie skóry

Dawkowanie:

W leczeniu błony śluzowej jamy ustnej co 4-6 godzin 1 drażetke lub 1 ml zawiesiny przetrzymywać w jamie ustnej. 3% lotion lub żel stosować jako przymoczki.

Preparaty:

NYSTATYNA-draż.0,5 Mj.m.;tabl. powl. 0,5 Mj.m.;proszek do zawiesiny 2,4 Kj.m./5,0 g;3% puder płynny;maść i zasypka 0,1 Mj.m./1,0g.

MORONAL-draż. 0,5 Mj.m; zawiesina 0,1 Mj.m./1 ml

CANDIO-HERMAL-draż. 0,5 Mj.m;zawiesina 0,1 Mj.m/1 ml;żel do ust 0,25 Mj.m/1,0 g.

Natamycyna

Antybiotyk przeciwgrzybiczny i przeciwdrożdżakowy, nie wchłania się z przewodu pokarmowego. Używany wyłącznie miejscowo.

Zastosowanie:

·         Grzybica jamy ustnej (a także skory,pp,rzęsistkowicy pochwy)

Działania niepożądane:

·         Nudności, wymioty, biegunki(po podaniu doustnym)

·         Możliwe kontaktowe zapalenie skóry

Dawkowanie:

Dorosłym doustnie 0,1 g co 6 godzin przez 7 dni. Dzieciom doustnie 0,05g co 6 godzin przez 7 dni. Na błonę śluzową i płytę protezy stomatologicznej co 4 -5 godzin

Preparaty:

PIMAFUCIN-draż. 0,1g

Amfoteryczna B

Aktywna grzybostatycznie lub grzybobójczo wobec Candida, Aspergillus,  Coccidioides, Cryptococcus, Blastomyces, Histoplasma. Nie działa na bakterie, wirusy , chlamydie,riketsje. Źle wchłania się z przewodu pokarmowego, lek przyjmowany doustnie działa miejscowo. Słabo przenika do tkanek.

Zastosowanie:

·         Stosuje się ją głównie w leczeniu grzybic narządowych,ale wykorzystywana jest także do przymoczek stomatologicznych w formie roztworu(2 razy na dobę)

Działania niepożądane:

·         Reakcje uczuleniowe

·         Zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego

·         Bóle głowy

Preparaty:

AMPHO-MORONAL-roztwór 0,1 g/1 ml

Lweoryna:

Dziala przeciwgrzybiczno.zastosowanie:do płukania jamy ustnej –zawiesina o stężeniu 1:500(Levorine)