Makuszyński Kornel - Wielka brama.pdf - Makuszyński Kornel - Agamma

KORNEL MAKUSZYŃSKI

WIELKA BRAMA

WYDAWNICTWO TOWER PRESS

GDAŃSK 2001

Najsłodszą wonią pachną w czerwcu akacje i wakacje. Woń akacji upaja pracowite

pszczoły, rozkoszna woń wakacji w gorączkowe podniecenie wprawia młodych ludzi, których

z niejaką trudnością można by przyrównać do pszczół obłąkanie pracowitych. Zdarzy się

wśród nich niejeden truteń, niezmiernie łapczywy na miód, a ciężkim, rozdzierającym wes-

tchnieniem wzdychający na widok pracy.

Piotr Korecki był złotą pszczołą w rozszumiałym, tysiącem głosów brzęczącym szkol-

nym ulu. Pracował z tą słoneczną radością, która lata nad kwiecistym zagonem, niezmordo-

wanie czynna; radość ta jest szczęśliwa, ponieważ świat jest piękny, pokropiony wodą rosy,

zrumieniony rumieńcem wschodów, szyty złotymi nićmi zachodów, wyprany z kurzów, py-

łów i dymów w gęstym dżdżu burzy, napełniony gorącością słońca, a po dniu barwnym i

świetnym płynący po wielkim, czarnym morzu ciszy, wpatrzonej sennym okiem w gwiazdy.

Piotr patrzył na świat oczarowanymi oczami młodości i wszystko wydało mu się piękne i ta-

kie czyste jak jego spojrzenie. Stał na samym brzegu życia i niezbyt daleko sięgał spojrze-

niem. Nie wiedział jeszcze, co się dzieje tam daleko, za widnokręgiem, gdzie słońce zapada w

złotokrwawej łunie; tu, przed jego oczami, życie barwiło się jak łąka o wczesnej wiośnie, kie-

dy ponad nią śpiewają beztrosko szare grudki: skowronki. Miał dopiero piętnaście lat. Jego

całym światem była szkoła, pełna radosnych głosów, taka właśnie łąka spryskana kolorami.

Światek ten był malutki, a jednak tak wielki, że w nim, jak w państwie hiszpańskiego króla,

nigdy nie zachodziło słońce. Stąd, z tego zakątka, wypływały, jak rzeki, wszystkie drogi na

całą ziemię: trzeba było jedynie znać trudną, tajemniczą sztukę wielkich podróży. Na błękit-

nym znaczku pocztowym, który przemyślnym sposobem Piotr wycyganił za dwa pióra i jedną

bułkę od Tadzia Koniewicza, wymalowany był okręt. Zaprawny w srogich przedsięwzięciach

podróżnik z czwartej czy piątej klasy brał w posiadanie fregatę, wywieszał na niej swoją wła-

sną banderę, werbował załogę z największych zabijaków i wypływał ze szkolnej przystani na

Morze Przygody, na Ocean Marzenia, na Wyspy Szczęśliwe. Jakiż król podróżował wspania-

lej, jakiż Vasco da Gama zapłynął dalej? To nic, że na południowych wodach płomień buntu

ogarnął fregatę... Oczywiście, że nikt inny, tylko jednonogi, fałszywie układny John Silver

bunt ten rozkrwawił. Na Wyspie Skarbów uczynił przecie to samo... Kędzierzawy Genek znał

na wylot Johna Silvera i kazał go rzucić w morze pełne rekinów.

Piotruś Korecki podróżował po wszystkich wodach świata, po błękitnych i szmaragdo-

wych, po wiecznie spienionych i leniwie śpiących, ciężkich jak oliwa, po bruzdach wodnych

o stalowym złym połysku i po falach ogromnych, pod chmury wzdętych pychą, ryczących jak

lwy i dlatego jeszcze do lwów podobnych, że zmierzwione na łbach miały grzywy. Dotarł do

dalekich ziem, które od początku świata morze brało sztormem jak niezdobyte twierdze; był

na atolach koralowych, strojnych w czuby palm; na czarnych lądach błąkał się śmiertelnymi

ścieżkami Livingstona i Stanleya w zatrutym oddechu puszczy, w ciężkich, dławiących opa-

rach bagnisk. Przewędrował świat i coraz to nowe czynił wyprawy w porze najbardziej spo-

sobnej: w łaskawym, znużonym zmierzchu wieczora. Ukończywszy lekcje, pracowicie i su-

miennie, żegnał się serdecznym spojrzeniem z senną ziemią i wkraczał radosnym krokiem na

jacht, co w jego przystani kołysał się zawsze gotowy do podróży. Na zniszczonym szkolnym

atlasie, w którym szumiały grzmiącym szumem wszystkie morza, wykreślał drogę daleką, jak

najdalszą. Wczoraj był na Wyspach Salomona, dzisiaj odwiedzi perliste wody, na których sre-

brzą się w księżycowej poświacie Paumoty. Nie może zabawić tam długo, gdyż jutro musi

być w szkole, w dalekiej Warszawie. Jeszcze zresztą nie czas na wyprawy dalekie, na sine i

we mgłach tonące krańce świata; dopiero za tydzień, kiedy wielki krzyk ogłosi wakacje, roz-

pocznie się podróż dokoła ziemi. Nie można ze zbyt ciężkim ładunkiem podróżować na ma-

lutkim okręciku z pocztowego znaczka, a książki szkolne należą do ładunków najcięższych.

Piotruś rad czynił te wyprawy w marzenie, z malutkiego mieszkania przy ulicy Do-

brej. Ojca nie pamiętał, a matka umarła przed sześciu laty. Miała takie jasne oczy jak i on, tyl-

ko nie tak radosne. Oczy te patrzyły w niego niespokojnym spojrzeniem. Był zawsze chłop-

cem wesołym, burzliwym i żywym jak iskra, ile razy jednak matka przytulała go do siebie

gwałtownym ruchem i długo, długo patrzyła w jego twarz, jakby ją sobie chciała zapamiętać,

tyle razy czuł, że wesołość w nim gaśnie i jakiś niezrozumiały smutek pada na niego jak cień

czarny i zimny. Powtarzało się to coraz częściej, coraz częściej. Patrzył na matkę rozumnie i

widział, że jest bardzo blada, a jej oczy, wielkie i jasne oczy, tracą blask jak błękitne niebo, co

szarzeje przed wieczorem. Razu jednego matka powiedziała dziwnie:

- Piotrusiu, nie patrz tak we mnie...

I przymknęła oczy.

Kochał ją tak gorąco, że każde jej słowo było dla niego święte. Już nie patrzył, lecz

myślał w dziecinnym sercu:

- Czemu oczy mojej matki gasną?

Myślał o tym i w szkole, i wszędzie, i zawsze. Myślał o tym, kiedy jej nie było w

domu, a nie było jej często, gdyż uczyła na mieście angielskiego języka, a on też był jej

uczniem. Wpadała na krótką chwilę, siadała ciężko dysząc i odpoczywała z zamkniętymi

oczami. Piotruś siedział wtedy cichutko, bez ruchu i nie śmiał odetchnąć. Wiedział, że matka

zaraz otworzy oczy, swoje jasne oczy i spojrzy na niego tak cudownie i tak tkliwie, że w

dzień najbardziej pochmurny zaświeci słońce. Wtedy obejmował jej szyję i całował jej oczy.

Jednego dnia jednak stało się coś, co się dotąd nie stało nigdy jeszcze. Przyszła tak bardzo

zmęczona, że wchodząc oparła się o drzwi; potem ciężko usiadła i powiedziała cichutko:

- Och, jaka jestem zmęczona...

Odpoczywała z zamkniętymi oczami, lecz otwarła je po krótkiej chwili. Wtedy Piotruś

ujrzał, że jej oczy nie są jasne i że są pełne łez. Podbiegł ku niej i nie umiał wypowiedzieć in-

nych słów, tylko te dwa, które były jednym:

- Mamo, mamo!

Matka chciała się uśmiechnąć, ale nie mogła, tak jakby ją coś zabolało. Przytuliła go

tylko do piersi, a Piotruś słyszał, jak jej serce bije gwałtownie, szybkimi, zmąconymi uderze-

niami. Wtedy zapytał nieśmiało:

- Czy ciebie boli serce?

- Boli, synku, boli... - odpowiedziała cichutko.

Już tego dnia nie wyszła i położyła się do łóżka. Piotruś patrzył na nią przenikliwie, a

ona zaczęła się uśmiechać. Jakoś inaczej niż dotąd, uśmiechała się jednak i znowu oczy jej tak

pojaśniały jak czyste wody, gdy na nie słońce swoje blaski kładzie. Potem zaczęła mówić ja-

koś dziwnie. Zdawało się, że nie mówi, lecz chodzi po ogrodzie i zrywa kwiaty, te tylko, co

najpiękniej rozkwitły. Każde słowo było kwiatem:

- Kocham cię, Piotrusiu, dziecko moje jedyne... Uśmiechnij się, o tak!... Czy zapamię-

tasz sobie, co ci powiem?

- Zapamiętam, mamusiu!

- Więc pamiętaj, abyś miał zawsze czyste serce... Ludzie są dobrzy, synku, i ty zawsze

bądź dobry dla ludzi... Nie czyń nigdy nikomu żadnej krzywdy, nikomu na świecie... Żadne-

mu bożemu stworzeniu... Obyś nigdy nie był głodny, ale jeśli będziesz miał odrobinę chleba,

podziel się nią z tym, co nie ma ani okruszyny. Czy będziesz o tym pamiętał, Piotrusiu?

- Będę, będę!

Matka wyciągnęła ku niemu rękę i długo gładziła go po głowie. Potem znowu zaczęła

mówić:

- Bądź zawsze dzielny... Nie bój się żadnej pracy... Pan Bóg cię nie opuści, dziecko

moje... Kochaj radość...

Chciała jeszcze coś powiedzieć, ale, widać, zerwała już wszystkie kwiaty w swoim

biednym ogródku, czym się bardzo zmęczyła. Działo się z nią coś złego. Przez kilka dni przy-

chodzili jacyś ludzie, cicho ze sobą szeptali i patrzyli na Piotrusia miękkim, dobrym spojrze-

niem. Potem go wyprowadzili do sąsiadów, bo ktoś do matki miał przyjść bardzo ważny, tak

ważny, że go oznajmiali srebrnym, rozpłakanym głosem małego dzwoneczka. Gdy go zawo-

łano z powrotem, poczuł, że wszystko dookoła gdzieś się zapadło i jakby rozpłynęło we mgle,

a tylko oczy jego matki pozostały, jasne i ogromne. Patrzyła w niego takim mocnym spojrze-

niem, jak gdyby go ujrzała po raz pierwszy w życiu. Znowu się uśmiechała! Przez ten czas, w

którym go tu nie było, wymyśliła pewnie jakieś śliczne, najpiękniejsze słowo, ale pewnie nie

mogła go sobie przypomnieć i dlatego znowu zamknęła oczy, powoli, bardzo powoli. Piotruś

zawsze przymyka oczy, gdy sobie chce przypomnieć trudne słowo, tylko że je potem otwiera,

a matka już ich nie otworzyła. Nie przypomniała sobie i zasnęła z wielkiego smutku. Powie-

dzieli mu, że umarła.

Piotruś myślał uporczywie, jakie to mogło być słowo, którego nie usłyszał? Dobrze

pamiętał o wszystkich, które mu matka słodkim głosem powiedziała dawniej; wiedział, że ma

„kochać radość”. Jeszcze tego dobrze nie rozumie, lecz kiedyś zastanowi się nad tym głęboko

i pojmie, co to znaczy. Gdzie jest ta radość? Skąd się ją bierze? Z czego się ją przędzie?

Z ulicy Złotej, u której wylotu na ostatnim przystanku tramwajowym zachodzi słońce i

całą ulicę złotym napełnia kurzem, zabrano go na ulicę Dobrą, co patrzy ku Wiśle. Rad był z

tego, bo odkrywszy w sobie gorące upodobanie do podróży, miał pod ręką wielką wodę i po-

czciwe, opasłe statki, chrapliwym głosem buczące. Przygarnął go pan Modlewicz, którego

żona była daleką krewną matki Piotrusia. Był to mechanik w warsztatach samochodowych,

człowiek milczący i chmurny. Miał płowe oczy, bystro patrzące i bardzo spracowane żylaste

ręce, tak uczernione czarnością ciężkiej pracy, że żadne mydło wybielić ich nie mogło. Twar-

da to była dusza, jak gdyby sękata, lecz uczciwa i prosta. Z trudem ogromnym wydobywał

kawałek chleba z żelaza i stali, a często padał na ten chleb rosisty, umęczony pot. Może dlate-

go nigdy się nie uśmiechał i może dlatego skąpił słów, których szukał jak gdyby z trudem.

Nie miał czasu na długie gadanie. Przywykła już do tego jego żona, kobieta smutna i cicha, i

dorastająca córka. Modlewiczowa miała twarz wiecznie zdziwioną i wiecznie zatroskaną, jak

gdyby w smutnej duszy ważyła jakieś ciężkie zagadnienie, którego nie mogła rozwikłać. Dzi-

wiło ją wszystko, co się działo dokoła niej, a najbardziej dziwiło ją to, że tysiąc czarnych

trosk i czarne zgryzoty, którymi nieustannie i uporczywie zaczynał się każdy dzień, nie powa-

liły jej i nie odebrały jej sił. Smutno było w tym domu, a w powietrzu jakby się unosiła szara,

ciężka mgła, jak opary mydlin w pralni. Zdawało się, że żaden kwiat nie mógłby kwitnąć w

mieszkaniu, do którego słońce nigdy nie zajrzało, bronił mu bowiem wejścia wysoki, odrapa-

ny, liszajami wilgoci pokryty mur.

Makuszyński Kornel - Wielka brama.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: