B. Malinowski
Argonauci Zachodniego Pacyfiku
„ISTOTA KULA”
-Kula – forma wymiany o rozległym, międzyplemiennym charakterze (prowadzona na szerokim pierścieniu wysp, tworzących zamknięty krąg, nieopodal Nowej Gwinei)
-Wzdłuż szlaku wędrują stale w przeciwnych kierunkach 2 rodzaje przedmiotów (w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara naszyjniki z czerwonych muszli, zwane soulava, w przeciwnym kierunku wędrują bransolety z białych muszli zwane mwali – transakcja ma kierunek geograficzny)
-przedmioty te spotykają się „w drodze” i są wymieniane (każdy ruch przedmiotów i szczegół transakcji jest ustalony przez zespół reguł i konwencji)
-niektórym aktom Kula towarzyszą obrzędy magiczne lub publiczne ceremonie
-na każdej wyspie ktoś bierze udział w Kula (otrzymuje przedmioty, trzyma je przez jakiś czas i przekazuje dalej, wymieniając go na drugi rodzaj przedmiotów ze swoim partnerem Kula)
-zasada „raz Kula, zawsze Kula” – trzeba wciąż brać udział w wymianach, nie wolno zachować przedmiotów
-oprócz wymian Kula między mieszkańcami wysp występuje zwykły handel
-istnieją też ceremonie przygotowawcze do samego aktu Kula
-Kula jest więc wielką i złożoną instytucją (zasięg geograficzny, ilość związanych czynności; więź łącząca różne plemiona; jedna organiczna całość)
-Kula stworzona jest przez „dzikich” nie znających całości jej struktury społecznej (nie wyobrażają sobie całej Kula ani jej funkcji społecznych, jednostki po prostu w niej tkwią, wiedzą tylko o transakcjach swoich i swoich „znajomych”, nie potrafiliby jej zdefiniować – to jest zadanie etnografa, który musi wyłapać szczególne zachowania „dzikich” i połączyć je w logiczną całość, aby ogarnąć takie wielkie przedsięwzięcie)
-Kula to instytucja gospodarcza (a niewiele wiadomo o gospodarce pierwotnej)
- zakładamy że „handel pierwotny”- przekazywanie z rąk do rąk koniecznych lub użytkowych artykułów, bez specjalnej oprawy ceremonialnej, w nieregularnych odstępach czasu, bezpośrednio lub za pośrednictwem jakiś zwyczajów, przestrzeganie zabezpieczone jest sankcjami wysokich kar – Kula się z tym nie zgadza, nie ma charakteru tajnej czy dorywczej wymiany, jest związana z mitem, otoczona magicznymi rytuałami, transakcje są przeprowadzane według określonych reguł, wymiana następuje w określonych odstępach czasu, po ustaleniu terminu, w stałym, wyznaczonym miejscu. Łączy w pary kilka tysięcy jednostek, daje pewne przywileje i obowiązki. Poza tym dotyczy wymiany przedmiotów, nie mających praktycznego zastosowania
-namiętność tubylców do tej prostej wymiany wynika z narosłych wokół niej tradycji i mitów
-przedmioty wymieniane w Kula to ozdoby, używane tylko przy najważniejszych okazjach (np. wielkie tańce obrzędowe). Każdy ma jednak swoją historię i nazwę i stąd wynika ich wartość. Bywają też przedmiotami obrzędowymi (traktuje się je trochę jak w Europie „klejnoty rodzinne” czy koronne)
-transakcje Kula, to główny akt Kula, odbywający się wyłącznie między partnerami (można mieć ograniczoną ilość partnerów, i ma się ich na całe życie, ich liczba zależy od rangi i znaczenia uczestnika)
-partnerzy prócz aktów Kula wymieniają czasem zwykłe podarki – zachowują się jak przyjaciele (zapewnia to np. pewną ilość sprzymierzeńców w dalekich, obcych okręgach)
- nie tylko przedmioty, ale także zwyczaje i obrzędy wędrują szlakami Kula (wpływy kulturowe)
-każdy przedmiot porusza się więc w jednym kierunku (którego nigdy nie zmienia!) i stale (może pozostać u jednej osoby nie dłużej niż rok czy dwa). Istota przechowywania przedmiotu Kula jest taka, że przynosi on człowiekowi przetrzymującemu go sławę (mówi się o tym, że ma ten przedmiot, tym bardziej, im bardziej znany jest sam przedmiot – sława ta spływa na całą społeczność przetrzymującego przedmiot)
-przedmiot musi zostać wymieniony na przedmiot o podobnej wartości (to wynika z tradycji, nikt nie musi do tego nikogo przymuszać)
-dla „dzikich” główną oznaką potęgi jest bogactwo, zaś przejawem bogactwa – hojność (dlatego nie są chciwi i pilnują by odwzajemniać się równie wartościowymi przedmiotami)
-wymianę Kula z partnerem z odległej krainy poprzedza wiele czynności, jak np.. wybudowanie czółna itp., organizacja całego przedsięwzięcia, rytuały towarzyszące. Taka wyprawa obejmuje też dodatkowo zwykła wymianę handlową
-dla tubylców Kula stanowi jedno z istotniejszych zainteresować życiowych, dlatego ma charakter obrzędowy i otaczana jest magią (istnieje nawet właściwa magia Kula – mwasila)
Malinowski:
-duża fascynacja opisywanymi ludami (nie obraża ich, ale nie jest do końca obiektywny w ich opisie, widać to lepiej w jego dziennikach niż w wydawanych tekstach)
-funkcjonalizm (nazwa szkoły, którą wymyślił Malinowski) – funkcją kultury jest zaspokajanie ludzkich potrzeb – w różnych kulturach te potrzeby nieco się różnią, więc są zaspokajane w nieco inny sposób – stąd różnice kulturowe
- Malinowski skupia się na opisaniu jednej kultury – w tym tekście opisuje wymianę Kula, nie skupia się jednak na samej wymianie, ale mówi o różnych wpływających na nią aspektach (poszukuje jakiegoś kontekstu)
-Malinowski stosował „obserwację uczestniczącą” – spał w wioskach, które opisywał, uczestniczył w ich życiu, rozmawiał z ludźmi
-wkład Malinowskiego w rozwój antropologii – zauważył, że w kulturze istnieją pewne schematy (np. porównanie wartości przedmiotów Kula do wartości klejnotów koronnych itp.)
adad.molo