Polska nazwa ekonomii rozwoju jako odrębnego przedmiotu  akademickiego i dyscypliny badawczej współczesnych nauk  ekonomicznych jest odpowiednikiem dwu angielskojęzycznych  terminów: development economics i economics of development

Synonimy wyrażenia ekonomia rozwoju używane w przeszłości w  polskiej literaturze - określenia jak:

a)      ekonomia polityczna zacofania gospodarczego (T. Szentes),

b)     ekonomia polityczna krajów rozwijających się (S. Tiulpanow),

c)      makroekonomia krajów mniej zaawansowanych (J. Nowicki).

d)     ekonomia zacofania i rozwoju (Z. Kozak)

e)      ekonomia zrównoważonego rozwoju (S. Czaja) na zacofania gospodarczego (T. Szentes).

1. Składowe ekonomii rozwoju

Ekonomia rozwoju  = teoria rozwoju + badania empiryczne i  stosowane

Teoria rozwoju (development theory) obejmuje swym zasięgiem  różne teoretyczne koncepcje rozwoju ekonomiczno-społecznego (stąd czasami mowa o teoriach rozwoju).

Celem badań empirycznych i stosowanych jest formułowanie zaleceń dla praktyki życia ekonomiczno-społecznego, tj. strategii rozwoju i  polityki gospodarczej.

2. Definicja

Ekonomia rozwoju jest dyscypliną ekonomii, która zajmuje się rozwojem krajów słabo rozwiniętych (KSR). Dyscyplina ta nie  zamyka się wyłącznie na metodach wzrostu gospodarczego, lecz  zwraca także uwagę na polepszenie potencjału społecznego poprzez

np. zdrowie, edukacje oraz dostęp do pracy, ochronę środowiska.

3. Przesłanki powstania ekonomii rozwoju

a)      dostrzeżenie rosnących dysproporcji rozwojowych i głębokich  różnic ekonomiczno-społecznych między KWR i KSR,

b)     nieadekwatność ortodoksyjnych modeli wzrostu i teorii  ekonomicznych

c)      powojenne sukcesy w odbudowie ze zniszczeń krajów Europy Zachodniej (dzięki Planowi Marshalla) inspiracją do podjęcia międzynarodowych działań na rzecz przyśpieszenia rozwoju KSR,

d)     konieczność wyeliminowania groźby światowej „eksplozji  demograficznej”, braku żywności (kryzysu żywnościowego) i wyczerpania się zasobów naturalnych, dewastacji biosfery

e)      polityczne przesłanki zainteresowania USA i pozostałych KWR oficjalną pomocą gospodarczą dla KSR celem pobudzenia wzrostu i ograniczenia ubóstwa w obliczu: pojawienia się grupy krajów socjalistycznych, wybuchu zimniej wojny i konfliktu ideologicznego Wschód-Zachód

f)       nasilanie się frustracji społecznej w KSR

4. Ewolucja ekonomii rozwoju

a)      Ekonomia rozwoju powstała w ośrodkach uniwersyteckich krajów Zachodu w II połowie lat 40-tych. Awansowała do rangi odrębnej dziedziny badawczej nauk ekonomicznych w latach 50-tych. dziedziny badawczej nauk ekonomicznych w latach 50 tych. Natomiast upowszechniła się szerzej w latach 60-tych i 70-tych XX wieku.

b)     Od lat 50-tych do połowy lat 70-tych w ekonomii rozwoju dominowały powiązane z keynesizmem strukturalne teorie rozwoju

c)      Obok nich funkcjonowały ponadto:

·         nawiązujące do dorobku ekonomii neoklasycznej modele wzrostu kumulatywnego

·         opisowe teorie modernizacji (o rodowodzie socjologicznym),

·         radykalne i marksistowskie teorie rozwoju gospodarczo-społecznego

d)     Od lat 70-tych zaczęła się faza kryzysu i przewartościowań, kiedy to D. Seers -jeden z pionierów ekonomii rozwoju – ogłosił jej upadek jako samodzielnej i twórczej dziedziny badań jako samodzielnej i twórczej dziedziny badań

e)      spowodowało „przewrót myślowy” w ekonomii rozwoju, stając się punktem zwrotnym w jej dotychczasowej historii. Odtąd za cel główny rozwoju KSR zaczęto uznawać bowiem likwidację ubóstwa.

f)       W latach 80-tych nastąpiło zasadnicze przewartościowanie podejścia przedstawicieli ekonomii rozwoju do funkcji państwa i rynku w procesach rozwojowych w KSR. Ekonomia rozwoju zaczęła procesach rozwojowych w KSR. Ekonomia rozwoju zaczęła opowiadać się za wolnym rynkiem w gospodarce, a także za ograniczeniem roli państwa w życiu gospodarczym.

g)     Znalazło to zwłaszcza odzwierciedlenie w upowszechnieniu poglądów liberalnych i reform prorynkowych w ramach ich współpracy z MFW i Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, zgodnie z tzw. konsensusem waszyngtońskim

h)     nowego spojrzenia na ekonomię rozwoju od połowy lat 90-tych

wynikało z następujących zjawisk:

·         serii kryzysów finansowych w nowo uprzemysłowionych krajach azjatyckich i w niektórych krajach Ameryki Łacińskiej,

·         przyśpieszenia procesów globalizacji na świecie,

·         ekspansji inwestycyjna korporacji transnarodowych

·         wzrostu popularności ekonomii instytucjonalnej

·         otwartej krytyki działań prowadzonych przez Bank Światowy i MFW

i)       nowy paradygmat ekonomii rozwoju zakłada że:

·         otoczenie makroekonomiczne w każdym KSR powinno być sprzyjające dla działalności gospodarczej i dla inwestycji przedsiębiorstw,

·         strategie rozwoju muszą być dostosowane do specyfiki poszczególnych KSR ,

·         gospodarka narodowa powinna reagować (być wrażliwa) na bodźce płynące z rynku (krajowego i globalnego),

·         kapitał ludzki winien być traktowany komplementarnie wobec kapitału finansowego,

·         podstawową rolę w procesie rozwoju odgrywają właściwie funkcjonujące instytucje i szybki przepływ informacji,

·         państwo powinno być „przyjazne rynkowi” i usuwać zniekształcenia rynkowe.

j)       kolejny „przewrót myślowy” w ekonomii rozwoju. Za główny cel główny rozwoju KSR zaczęto poprawę jakości życia

k)     nowy czynnik warunkujące wzrost gospodarczy – wiedza i innowacyjność. Rozwój gospodarki opartej na wiedzy.

l)       serwicyzacja gospodarki

m)   rozwój społeczno-gospodarczy w perspektywie wielu pokoleń

5. Fale cywilizacyjne według Tofflera