Ekologia Sozologia
Ekosystem ziemi (Biosfera)
Nauki biologiczne Nauki geograficzne
Biocenoza Biotop
Przepływ energii
(rośliny, zwierzęta, bakterie, sinice) (peowitrze, woda, skały)
Obieg materii
Ekologia – bada zależności między org. żywymi i pomiędzy nimi a otoczeniem (szczególnie te, które mają wpływ na życie na Ziemi).
Sozologia – nauka o problemach ochrony i racjonalnego wykorzystania zasobów środowiska. Wypracowywanie wzorców postępowania wobec przyrody, aby nie dopuszczać do degradacji. Procedury odtwarzania środowiska.
Synergia – efekt końcowy jakiegoś zjawiska nie jest sumą zdarzeń cząstkowych.
Relacje opóźnień efektów w czasie – efekt końcowy po długich lub bardzo długich okresach czasu.
Zasoby środowiska –
Niewyczerpywalne:
- niezmienne
- nadużywalne
Wyczerpywalne:
- których zachowanie jest możliwe
- odnawialne
- nieodnawialne
- zachowanie jest niemożliwe
- nadające się do powtórnego użytkowania
- nie nadające się
1. Współżycie człowieka z przyrodą (do VII w n.e.).
Nie pozostawił trwałych zmian.
2. Walka z przyrodą i jej nieznaczne przekształcenia (VII – XII w.).
1000 r. – optimum interglacjalne (największe temperatury). Rozwój rolnictwa – wycięcie drzewostanów (ok. 25% w Europie).
3. Przekształcenia odwracalne (XIV – XVIII w.).
Prace hydrotechniczne – melioracje, osuszania. Pierwsze tamy i groble. Wylesianie (1423 – pierwsza ustawa w Polsce o ochronie zwierząt i lasów).
4. Przekształcenia trudnoodwracalne (1800 – 1942).
Początek – rewolucja przemysłowa (maszyna parowa). Zanieczyszczenia środowiska. Wycinanie lasów i węgiel kamienny. Wydłużanie życia ludzkiego i przyrostu naturalnego (medycyna). 1927 – 2 miliardy ludzi na Ziemi (po 100 latach). Początki ochrony przyrody. 1872 – pierwszy park narodowy Yellowstone. I wojna światowa – rozwój technologii, chemii. II wojna światowa.
5. Przekształcenia niebezpieczne dla biosfery (1942 – obecnie).
Początek – pierwszy stos atomowy. Substancje chemiczne na masową skalę (środki ochrony roślin). II wojna światowa – rozwój przemysłu ciężkiego. Zimna wojna, wyścig zbrojeń – pozyskiwanie dużej ilości zasobów. Eksplozja demograficzna. Choroby cywilizacyjne. Wzrost produkcji dóbr konsumpcyjnych. 1968 – Klub Rzymski (skupia świat nauki i praktyków gospodarczych).
Wg FAO dla wyżywienia 1 człowieka 0,4 ha w ciągu roku. Dla 1 mld ludzi – z 0,4 mld ha. Liczba gruntów rolnych » 1,6 mld ha, co starczy dla 4 mld ludzi. Max liczba gruntów 3,5 mld ha, dla 9 mld ludzi. Z wyliczeń wynika, że to nastąpi około 2015.
Karta Ziemi skupiała w sobie diagnozę największych zagrożeń globalnych środowiska.
1. Pokrywa leśna. Deforestacja – procesy wylesiania. Średnio rocznie 1%. Przyczyny: trudności gospodarcze wielu krajów, typ gospodarki wypaleniskowej w biednych krajach, zapotrzebowanie na wyroby z drewna (tzw. „ekologia”).
2. Degradacja gleb. Przyczyny: nadmierny wypas zwierząt, nieracjonalna działalność rolnicza (np. zbyt intensywne nawożenie), zbyt intensywne melioracje (przesuszanie gleb), zatrucie gleb (substancje antropogeniczne). Degradacja na około 11% powierzchni.
3. Pustynnienie. Głównie strefa zwrotnikowa. Na skutek deforestacji i intensywnych melioracji. Co roku około 6 mln ha (głównie Sahara).
4. Degradacja jezior. Przyczyny: zarastanie (eutrofizacja) uległa przyśpieszeniu głównie na skutek zbyt dużego nawożenia, zrzuty wód o zbyt wysokich temperaturach, zatrucia substancjami antropogenicznymi.
klejarka