Rozwój miniatury fortepianowej w XIX wieku

1.      Geneza:

·         Beethoven – Bagatele na fortepian (m.in. Dla Elizy),

·         Schubert twórcą romantycznej miniatury fortepianowej (Momenty muzyczne, Impromptus).

2.      Źródła popularności miniatury fortepianowej:

·         rozwój kultury mieszczańskiej,

·         rozwój muzykowania domowego,

·         wzrost popularności fortepianu (wyparł klawesyn),

·         zapotrzebowanie na repertuar o zróżnicowanym poziomie trudności.

3.      Cechy ogólne gatunku:

·         liryczny charakter (m.in. Mendelssohn Pieśni bez słów, nokturny Chopina),

·         ze względu na związki z pieśnią solową miniatury określa się mianem „liryki”,

·         zróżnicowany poziom trudności:

Ø      dla pianistów-amatorów: utwory Schuberta, Mendelssohna,

Ø      dla pianistów-wirtuozów: utwory Chopina, Liszta, Brahmsa,

·         zróżnicowane rozmiary dzieł (od niewielkich do bardzo rozbudowanych),

·         tworzone jako utwory samodzielne, ale także jako zbiory (Schumann – Album dla młodzieży) i cykle miniatur (Schumann – Karnawał),

·         miniatury nosiły rozmaite nazwy (np. impromptu, nokturn, intermezzo, rapsodia, capriccio, etiuda, preludium, kołysanka itp.),

·         utwory często miały charakter programowy (np. Obrazki z wystawy Musorgskiego, Karnawał Schumanna);

·         elementy narodowe, zwłaszcza w miniaturach kompozytorów szkół narodowych,

·         najwięcej miniatur powstało na fortepian, ale bujnie rozwijała się także miniatura skrzypcowa (np. Wieniawski).

4.      Najwybitniejsi przedstawiciele i ich utwory:

·         Franciszek Schubert: prekursor miniatury romantycznej; twórczość: Impromptu oraz Momenty muzyczne;  niewielkie rozmiary, prosta faktura fortepianowa;

·         Feliks Mendelssohn – Pieśni bez słów; niewielkie rozmiary, prosta faktura fortepianowa, liryzm;

·         Robert Schumann – wybitne osiągnięcia w zakresie rozwoju faktury fortepianowej i harmoniki; Twórczość: cykle: Motyle op. 2, Karnawał op. 9, Sceny dziecięce, Kreisleriana, Album dziecięcy.

·         Piotr Czajkowski – Pory roku, Album dziecięcy;

Miniatury o wyższym poziomie trudności:

·         Fryderyk Chopin – wybitne osiągnięcia w zakresie rozwoju faktury fortepianowej.

Twórczość: preludia, etiudy, impromptus, nokturny, kołysanka; + charakterystyka gatunków!

·         Ferenc Liszt – skomplikowana faktura fortepianowa; etiudy, Consolations, Marzenia miłosne,

·         Johannes Brahms – gęsta, akordowa faktura; capriccia, ballady, rapsodie, intermezza;

·         Edvard Grieg – „Chopin północy”; twórca 10 zeszytów Utworów lirycznych;

·         Modest Musorgski – cykl miniatur Obrazki z wystawy;

Przygotowała J.Krzyżak, 2011