Pompy Pompa nazywamy maszyn� robocz�, kt�ra kosztem energii silnika nap�dowego przenosi ciecz z poziomu ni�szego na wy�szy albo z obszaru o ni�szym ci�nieniu do obszaru o ci�nieniu wy�szym. Dzia�anie pompy opiera si� na wytwarzaniu r�nicy ci�nie� miedzy przestrzeni� ssawna a tloczn� pompy za pomoc� ruchomego elementu roboczego (np. t�oka, wirnika) pompy. Podzia� pomp: w zale�no�ci od sposobu dzia�ania 1. pompy obj�to�ciowe (wyporowe), kt�rych dzia�anie polega na przet�aczaniu dawki cieczy z przestrzeni ssawnej przez odpowiedni ruch elementu roboczego do przestrzeni t�ocznej (prawa statyki cieczy), 2. pompy przep�ywowe (wirowe i strumieniowe), kt�rych dzia�anie polega na wykorzystaniu warunk�w ciaglego i rownomiernego przeplywu cieczy przez przestrze� wewn�trzna pompy (prawa dynamiki cieczy). w zale�no�ci od warunk�w pracy dzielimy na 1. pompy ss�ce, umieszczone ponad zwierciad�em cieczy w zbiorniku g�rnym. 2. pompy tloczace, znajduj� sie pod zwierciad�em cieczy w zbiorniku dolnym i pracuj� z samorzutnym nap�ywem cieczy do pompy, 3. pompy ss�co-tloczace, umieszczone nad dolnym ale pod g�rnym zwierciad�em cieczy. Pompy obj�to�ciowe - w zale�no�ci od rodzaju ruchu elementu roboczego 1. t�okowe, (o postepowo-zwrotnym ruchu elementu roboczego); 2. rotacyjne, (o obrotowym ruchu elementu roboczego). Pompy t�okowe Zalety: dobre warunki uszczelnienia nawet przy wysokim ci�nieniu, dobra zdolno�� samozassania bez konieczno�ci zalewania pompy. Wady: du�y ci�ar i du�e wymiary przy wi�kszej wydajno�ci, szybkie zu�ywanie si� zawor�w, nier�wnomiemo�� pompowania Wydajno��. Wydajno�� teoretyczna Qtk pompy t�okowej - obj�to�� cieczy wypieranej przez t�ok w jednostce czasu. Wydajno�� rzeczywista Q, jest to �redni .-strumien obj�to�ci cieczy w kroccu t�ocznym pompy przy okre�lonej u�ytecznej wysoko�ci podnoszenia. Stosunek wydajno�ci rzeczywistej do teoretycznej to sprawno�� obj�to�ciowa n, pompy Qr= i * A *S * n/60 *n(dzyn)v nv-od 0,85 do 099 i - liczba czynnych stron t�ok�w -pompa jednostronnego dzia�ania i=1 A - pole przekroju tlokaa - m^ S -skok t�oka [m] n - pr�dko�� obrotowa wa�u korbowego [obr/min]. albo liczba podw�jnych suw�w tloka na minut�, Zmiana wydajno�ci pompy - zmiana pr�dko�ci obrotowej, silnika nap�dowego albo zmiana skoku t�oka (zmiana ramienia korby) Pompy rotacyjne Elementy robocze pomp rotacyjnych w czasie jednostajnego ruchu obrotowego zwi�kszaj� okresowo przestrze� ssawn� - zmniejszaj�c przestrze� t�oczn� i na odwr�t. Tym samym nast�puje jednoczesne zasysanie cieczy do przestrzeni roboczej i wyt�aczanie cieczy na zewn�trz. Elementy robocze stale oddzielaja przestrzen ssawn� od t�ocznej - zb�dne zawory. Zalety- brak zawor�w i powietrznik�w, prosta konstrukcja, male wymiary i ci�ar, dobra zdolno�� samozassania, mo�liwo�� pompowania r�nych cieczy ( nawet g�stych), nieznaczna zmiana wydajno�ci. Wady: niemoznosc pompowania cieczy zanieczyszcz. twardymi cz�stkami (np. piasek), poniewa� powoduj� szybkie zu�ycie elernent�w roboczych i kadluba. Pompy z�bate Elementy robocze w postaci dw�ch k�- z�batych o zaz�bieniu .zewnetrznym (jedno nap�dzaj�ce, drugie bierne). Wydajno�� pompy Qr obliczamy ze wzoru: Qr=2* H(pi) � m2(kwadr) � z � b � n/60 � n(dzyn)v m - modu� zaz�bienia z -liczba z�b�w ko�a nap�dzaj�cego b - szeroko�� z�ba (ko�a), b = (8 do 20)�m n - pr�dko�� obrotowa kota nap�dzaj�cego nv - sprawno�� obj�to�ciowa pompy (0.7 do 0.95) Pompy �rubowe Elementy robocze w postaci wsp�pracuj�cych ze sob� dw�ch wrzecion naci�tymi zwojami �rubowymi o gwincie trapezowym, osadzonych w wyt�oczeniach kad�uba. Podczas obrotu �rubowe zwoje wrzecion odcinaj� we wr�bach pewna obj. cieczy, kt�ra zostaje przetloczona przez wr�by wzd�u� osi wrzeciona (tak jakby by�a nieruchom� nakr�tk�). Warunkiem poprawnej pracy pompy jest zachowanie du�ej szczelno�ci zewn�trznych powierzchni wrzecion w wytloczeniach kad�uba oraz w mi�dzyz�bnych wr�bach podczas ich zaz�biania. Wydajno�� przedstawionej pompy mo�na obliczy� wg wzoru: Qr - A � P � n/60 � n(dzyn)v, A - pole powierzchni czynnej pier�cienia �ruby, m2(kwad) P - skok gwintu �ruby, m n - pr�dko�� obrotowa, obr-min nv - sprawno�� obj�to�ciowa pompy (0.7 - 0.9) Pompy �opatkowe S� stosowane do pompowania cieczy samosmarujacych (olej�w) ze wzgl�du na du�e tarcie element�w ruchomych. Wirnik z �opatkami osadzony mimo�rodowo w kad�ubie pompy. Wydajno�� pompy �opatkowej jest proporcjonalna do mimo�rodowo�ci (zmieniajac j� regulujemy wydajno�� pompy). Pompy wielot�oczkowe Pompy te posiadaj�: wiruj�cy blok cylindr�w, nieruchomy kad�ub, mechanizm poruszania t�oczk�w, mechanizm rozrz�du oraz regulacji
Zywel