sciagi partie.doc

DEFINICJA PARTII POLITYCZNEJ
Wg Webera, to pośrednik między państwem a systemem politycznym w społeczeństwie obywatelskim

Wg Buirkego, to zespół ludzi krzewiących wspólnym staraniem sprawę narodową

Wg Duvergera, to wspólnota o określonej strukturze wewnętrznej

Wg Sartoriego, to grupa polityczna obecna w procesie wyborczym, zdolna poprzez wybory kandydatów na stanowiska publiczne

Wg Skrzydło, zorganizowana grupa osób dobrowolnie zrzeszonych wyznających podobne poglądy wyrażone w programie stanowiącym podstawę działalności prowadzącą do zdobycia władzy i realizacji swoich interesów

Zorganizowana na zasadach dobrowolności grupa ludzi o wspólnych preferencjach politycznych, która w celu realizacji swoich zamierzeń dąży do zdobycia lub utrzymania władzy państwowej

Elementy definicyjne:

Organizacja: członkostwo i struktura wewnętrzna

Program polityczny, Funkcje,

CZŁONKOSTWO

Ściśle i formalnie określone zasady regulujące formy wstąpienia i uczestnictwa w partii oraz sposoby uczestnictwa w jej działalności

Warunki wstąpienia

Obywatel RP, wiek od 18 lat, Opowiedzenie się za preferowanymi przez partie wartościami, Poręczenie za osobę, Stan kandydacki

Zakaz członkostwa

Przedstawiciele innych partii

Osoby ubezwłasnowolnione

Członkowie organizacji (UB, SB, PZPR)

Modele członkostwa

Pośrednie, przystąpienie organizacji lub innej partii

Bezpośrednie przystąpienie do podstawowej jednostki organizacyjnej

Mieszane, Partia Pracy w GB

Liczebność,

PSL 200tys., SLD 101tys.(SdRP 60tys.), RS AWS 40tys., UW 22tys., SKL 20tys., PPChD 17,5tys., ROP 15tys., ZChN 10tys., UP 5tys.,

STRUKTURA WEWNĘTRZNA

Jest rozbudowana i wykształcona w procesie historycznym przekształcając się z dużych stowarzyszeń w organizacje o rozwiniętych organach wewnętrznych, ustalonej i stosowanej strukturze postępowania przy podejmowaniu najważniejszych decyzji

Może być wieloszczeblowa i hierarchiczna struktura wewnętrzna lub luźna jak w partiach komitetowych

Więzi pionowe (werdykalne) lub więzi poziome (horyzontalne)

Szczeble instytucji:

Gremia partyjne (najważniejsze) Kongres, Zjazd, Konferencja

Lider partyjny, może stać na czele OS lub OW

Organ stanowiący (OS): KC, Rada Krajowa, i in.

Organ wykonawczy (OW): Zarząd Główny, NKW, CKW

Organy kontrolne bądź rewizyjne

Organy sądownicze, sądy koleżeńskie

Biuro polityczne

Koło partyjne, najmniejsza jednostka organizacyjna min. 5 członków

PROGRAM PARTYJNY

Poziomy formułowania celów partyjnych:

Ideologia, zbiór wartości i zasad postępowania oparte na przesłankach, maleje poziom ideologizacji programów partyjnych, które zaczynają upodabniać się do siebie.

Program sensu stricto, jest to ideologia na gruncie społecznym, określa jak partia ocenia sytuację gospodarczą, społeczną, ustrojową, międzynarodową i proponowane działania lub diagnozy sytuacji i alternatywy działania

Platforma wyborcza, formułowanie w związku z wyborami określonego krótko falowego celu partii, treść nie pokrywa się z ideologią i programem sensu stricto

FUNKCJE PARTII

- Agregacja i artykulacja interesów społecznych, partie wyrażają (artykułują) i uogólniają (agregują) interesy, dążenia i postulaty znajdujące się w społeczeństwie.

- Reprezentant grup, formułuje żądania, dokonuje ich selekcji i uwzględnia ich treść w programie politycznym

-  Rządzenia, partia dąży do wygrania wyborów i stworzenia gabinetu,

- Integracyjna, skierowana wobec społeczeństwa

Partycypacyjna, udział w tworzeniu kierunków polityki państwa

- Organizacyjna, zdolności organizacyjne

- Kształtowania opinii i postaw             

- Wyborcza, selekcja kandydatów, formułowanie programu

Rozwiązania europejskie

Organ centralny kontroluje wybór kandydatów(Beneluks) komuniści

Organ lokalny proponuje centralny zatwierdza 

              (Irlandia, Włochy) konserwatyści, chadecy

Organ centralny dostarcza listę kandydatów a lokalny wybiera

              (Holandia) socjaldemokracja, chadecy

Organ lokalny decyduje za aprobatą centrum, konserwatyści, chadecy

Organ lokalny decyduje samodzielnie, partie małe lub federacyjne

Wybór kandydatów przez szeregowych członków partii

              (Dania, Holandia, Irlandia, WB) liberalne, agrarne, ekologiczne

Modele selekcji kandydatów

Żywiołowy i nieregularny XIX w.

Organy lokalne partii

Organy centralne

Szeregowi członkowie

Formułowanie programu

Sam kandydat XIX w.

Popularyzacja programu partii

Mieszany, swoboda ograniczona programem partii

GENEZA I ROZWÓJ PARTII POLITYCZNYCH

Uwarunkowania rozwoju partii politycznych

Społeczne, rozwój gospodarczy, demokratyzacja prawa wyborczego, parlamentaryzm, kryzysy:

Legitymizacji, system zostaje zachwiany

Integracji, czynniki odśrodkowe

Partycypacji, uczestnictwo polityczne

Ekonomiczne

Polityczne

Etapy rozwoju

Partia ugrupowanie rodowe

Kokieteria arystokratyczna

Kluby polityczne

Partie masowe

Partie profesjonalno wyborcze Catch-all

Partie kartel, zaostrzenie cech i funkcji ww. etapu, zrzeszenie i porozumienie partii w jakiejś sprawie ze wspólnym programem

Partie masowe i profesjonalno wyborcze

TYPOLOGIA PARTII POLITYCZNYCH

Typologia Wg Webera

Partia chonoracjuszów, wielce szanowni, luźne i nietrwałe więzi organizacyjne, niezawodni przywódcy, poziom lokalny

Masowej integracji, duża liczba członków i wyborców, partie masowe, profesjonalno wyborcze i kartel

Kadrowa, organizacyjnie silnie zorganizowane i centralistycznie kierowane, brak demokracji wewnątrz partyjnej, partie faszystowskie i komunistyczne,

Struktura socjalna klasowe

ludowe, w sensie powszechne, centrolewicowe, centroprawicowe

Funkcje wypełniane przez ugrupowania:

Patronażu, zdobycie stanowisk

Interesu, realizacja swoich interesów

Światopoglądowe, popularyzacja swojego programu

Stosunek partii do reguł konstytucyjnych państwa:Systemowe , Anty systemowe, podważanie zasad gry politycznej

Kategorie partii protestu

Ekologiczne, Ultra prawicowe, Anty podatkowe

Geneza partii Parlamentarne, Pozaparlamentarne, zewnętrzne

Struktura organizacyjna

O silnej artykulacji, (działania, decyzje, regulacje, status) i słabej artykulacji

O silnej instytucjonalizacji i o słabej instytucjonalizacji

Orientacja polityczna

Socjaldemokratyczna, indywidualizm aksjologiczny, kolektyw socjoekonomiczny

Liberalna, indywidualizm w obu wymiarach

Konserwatywna, indywidualizm socjoekonomiczny, kolektyw aksjologiczny

RODZINY IDEOLOGICZNE PARTII

Metody badania

Opinie ekspertów, obserwatorzy sceny politycznej umiejscawiają na skali od 0 do 10 partie (0-skrajna lewica, 5-centrum, 10-prawicowość)

Analiza zawartości programów politycznych, ustalenie co to jest lewicowość następnie co prawicowość w kwestiach aksjologicznych, socjologicznych, wewnątrz programu, umiejscowienie na skali od –100 do + 100, podejście empiryczne oznacza to co jest napisane lub wypowiedziane przez liderów partii, lub sposób głosowania

Badanie statystycznego wyborcy jego orientacji i poglądów, nieważne co mówi partia gdzie się widzi, wszystko zależy od wyborców mających odpowiednie przekonanie jakie są partie

NURTY PARTYJNE

KOMUNISTYCZNE, duże, anty systemowe, ewolucja do socjaldemokracji

LEWICOWO LIBERTALIALNE, partie wolnościowe

SOCJALDEMOKRATYCZNE, Ip=0,57pro systemowe, duże, relewantne, najsilniejszy reprezentant lewej strony, (SPD, PP w WB)

LIBERALNE, Ip=0,42 średnie partie na ogół centrowe, są uczestnikami koalicji,

Grupy lewicowe, rozbudowane programy socjalne, negatywna wolność, większy interwencjonizm

Grupy prawicowe, przeciwni interwencjonizmu państwowego, znaczenie wolnego rynku, równość materialna

AGRARNE, partie interesu, CHRZEŚCIJAŃSKO DEMOKRATYCZNE, Ip=0,55  KNS, (CDU)

KONSERWATYWNE, Ip=0,43  najstarsze, anty podatkowe, partie protestu,

ULTRA PRAWICOWE, skrajnie prawicowe,

SYSTEMY PARTYJNE

(definicja) formy i warunki koegzystencji wielu partii istniejących w danym państwie, mechanizm współdziałania bądź rywalizacji w walce o władzę albo w jej sprawowaniu (Duverger, Zakrzewski)

Rodzaje podsystemów

Instytucjonalny, informuje jakie podmioty zaliczamy do systemu (partie, organizacje, grupy nacisku)

Normatywny, mają charakter prawny i pozaprawny

Komunikacyjny,

Niedemokratyczne systemy partyjne

Autorytarne

Wielopartyjne, opozycja nie konstruktywna

Jednopartyjne,

Komunistyczne

Mono partyjny, system ZSRR, Węgry, Rumunia, Jugosławia

Hegemoniczny, występują dodatkowo partie sojusznicze, NRD, PRL,

TYPOLOGIA WSPÓŁCZESNYCH SYSTEMÓW:

- Wg kryterium współdziałania:

Partii dominującej, kooperacji partii, dwu blokowy, rozbicie wielopartyjne

- Wg kryterium rywalizacji:

Na zasadzie konkurencyjności, nie dopuszczające konkurencyjności,

- Wg kryterium stabilności:

Nierównowagi, równowagi, stabilności,

KLASYFIKACJA SYSTEMÓW, kryteria:

Ilościowe, jedno, dwu i wielo partyjne

Jakościowe, długość pozostawania danej partii u steru rządu

Hegemoniczne i zmienne systemy, znacząca przewaga jednej partii lub koalicji przez dłuższy czas brak zmian w systemie

Przedmiot konkurencji miedzy partyjnej, z ideologizowana konkurencja  różnice programowe realizowane w strategii, pragmatyczna konkurencja nie ma wielkich różnic programowych.

Zakres i jakość konkurencji między partyjnej, konkurencyjne i wykluczające konkurencje oraz konkurencja i uzgodnienia

Sposób tworzenia rządu

Zrównoważony, dwa bloki ugrupowań zmieniają się regularnie u steru rządów

Niezrównoważony, dominacja jednego wśród wielu innych ze sceny politycznej

Rozproszony, fragmentaryzacja sceny politycznej, każdy ma szansę rządzić

Ilościowo jakościowe

Relacje między partiami dużymi a małymi w systemie partyjnym

Systemy wielkich partii

Systemy małych partii

Pośrednie systemy

Przejściowe systemy

Liczba partii i rozmiar ich w ramach systemu (I. Blondel)

Systemy dwu partyjne

Dwu i pół partyjne

Wielopartyjne z dominacją jednej

Wielopartyjne bez dominacji

Liczba partii oraz ideologiczny i światopoglądowy dystans między nimi (J. Sartori)

System partii dominującej

Dwupartyjny, rywalizacja ideologiczna, dośrodkowa

Umiarkowany pluralizm, liczba ważnych partii 2-5, polaryzacja mała, dośrodkowa

Ekstremalny pluralizm, spolaryzowany, odśrodkowy, <5 partii

FINANSOWANIE PARTII POLITYCZNYCH

Ustawa z 28 VII 1990, są to:

- Składki członkowskie

- Darowizny

- Zapisy

- Dochody z majątku i z działalności gospodarczej (spółdzielnie, udziały w spółkach)

- Ofiary publiczne

Obowiązuje zakaz jakiegokolwiek wsparcia rzeczowego i pomocy finansowej od osób zagranicznych w rozumieniu prawa dewizowego, korzyści uzyskane w ten sposób przejmuje skarb państwa

Ordynacja z 28 V 1993, przyznała partiom prawo do refundacji z budżetu państwa kosztów kampanii proporcjonalnie do uzyskanych mandatów

Zalety dotowania partii z budżetu

Zapobiega przekształceniu się partii w przedsiębiorstwo

Uwolnienie partii od grup nacisku

Wyrównanie szans wszystkich partii

Gwarancja dla stałej działalności polityczno organizacyjnej

Utworzenie stabilnego systemu partyjnego

Wady dotacji

Osłabienie pozycji w systemie politycznym

Utrzymanie status quo w systemie partyjnym

Etatyzacja partii politycznych

Zmniejszenie uzależnienia struktur od mas członkowskich

Wzmocnienie partyjnej biurokracji kosztem członków

27 VI 1997, nowelizacja

Dotacje z budżetu

DOTACJA CELOWA, stanowi 60%, służy do zaspokojenia celów statutowych partii które uzyskały w wyborach od 3% poparcia, dotacja udzielana jest w czterech ratach w trakcie kadencji parlamentu

DOTACJA PODMIOTOWA, prawo tylko tych komitetów które otrzymały choćby jeden mandat senatorski czy poselski a więc 5% poparcie.

Składki członkowskie, opodatkowanie niektórych członków partii którzy zajmują wysokie stanowiska w państwie, administracji

21 IV 2001

Darowizny, składki, zapisy mogą pochodzić tylko od osób fizycznych w postaci środków pieniężnych i nie pieniężne, nie mogą pochodzić od osób prawnych, fizycznych nie mających miejsca zamieszkania w Polsce ii cudzoziemców mieszkających w Polsce

Dochody z majątku, ograniczono do % z rachunków bankowych, zyski z lokat i obligacji, akcji, wydawnictw, zbycia majątku

Zyski tylko na rachunkach bankowych

Wynajem nieruchomości tylko parlamentarzystom i radnym na biura

Zakaz zbiórek i działalności gospodarczej

Dotacje budżetowe,

SUBWENCJE, uzyskują partie o 3% poparciu i koalicje o 6%, wypłacane kwartalnie w czterech latach przez okres kadencji

S = W1 M1 + W2 M2 + W3 M3 + ...

S – kwota rocznej subwencji

W – liczba głosów ważnie oddanych w skali kraju na okręgowe listy wyborcze kandydatów partii lub koalicji

M – wysokość kwoty w złotówkach w zależności od poparcia

3 – 5% - 10zł za głos

5 – 10% - 8zł

10 – 20% - 7zł

20 – 30% - 4zł

> 30% - 1,5zł

DOTACJE PODMIOTOWE, po zdaniu sprawozdań z kampanii wyborczej udziela się dotacji wg wzoru.

W – wydatki (64,34mln zł dla całego parlamentu)

m – ilość mandatów

560 – liczba miejsc w parlamencie obu izb

Dotacja dla wszystkich wynosi 114,89tys zł

Np. SLD – 291mandatów, wydano 27mln na kampanie, 1 mandat kosztował 93 tys., PO – 65m wydano 16,...