356 DOLINA STAROIE�NA raw turniowego zespo�u boimki dwurz�dowej, barwi�ce si� kwiatami koz�owc�w, dzwonk�w alpejskich, z�ocieni alpejskich jaskr�w lodnikowych, lepnicy bez�odygowej itp. Ro�nie w�r�d nich nawet kar�owata wierzba zielna. DOLINA WIELICKA Po�r�d walnych dolin Tatr S�owackich jest Dol. Wielicka (Velicka dolina) jedn� z dwu najmniejszych, ma te� z wszyst- kich najprostsza, ograniczon� do jednego ci�gu budow�. Mimo to nale�y do najbardziej znanych i najcz�ciej wzmiankowa- nych w literaturze. Nic dziwnego: le�y pod najwspanialsz� �cian� najwy�szego masywu Tatr, ma kilka niezwykle pi�k- nych zak�tk�w, przez ni� wreszcie wiedzie �w - jak m�wi dawny przc:wodnik - "najwa�niejszy szlak tatrza�ski z p�nocy na po�udnie, rozg�o�ny szlak przez Polski Grzebie�". Pod g��wn� gra� Tatr podbiegaj� jej g�rne pi�tra mi�dzy Zadnim (�ierlachem (2637 m) a Ma�� Wysok� (2428 m). Liczy 6 km d�ugo�ci i 5,7 kmz powierzchni. Podobnie jak i inne doliny, dzieli si� na dwie mocno z sob� kontrastuj�ce cz�ci: w dole p�ytki lesisty r�w, wci�ty w gruby p�aszcz moren (2,5 kml), w g�rze za� wznosz�c� si� pi�trami dzik� dolin� o powierzchni 3,2 kml i g��boko�ci wzgl�dnej w profilu Gierlach - Starole�na przekraczajacej 700 m. Ozdob� tej cz�ci doli- ny stanowi� dwa pi�kne stawy: Wielicki (d. 143c) i D�ugi (d. 145b). Nazw� wywodzi Dol. Wi�licka od miasteczka Wielka na ,Spiszu, cho� nie bardzo wiadomo, co - z wyj�tkiem potoku - t� miejscowo�� z dolin� ��czy�o. Ludzie pojawiali si� tu by� mo�e ju� w czasach przedhistorycznych (kopalnictwo). Tereny wypasowe nale�a�y do Wielkiego S�awkowa. Zakopia�skim my�liwym znane by�y tutejsze "kozie ogrody", a zw�aszcza kolonie �wistak�w, z kt�rych s�yn�a okolica Suchej Kopy. Od w. XVIII coraz cz�cic�j zagl�dali uczeni. Botanik�w przy- wabia�a zio�oro�lowa ��ka zw. Ogrodem Wielickim geolog�w - �ciana Granatnica, w kt�rej odkryto partie �upk�w biotyto- wych, b�d�cych bli�ej nie okre�lonymi ska�ami osadowymi, starszymi od okresu wydobycia si� granitu, przeobra�onymi w trakcie tego procesu w ska�y krystaliczne. W �cianie tej tkwi� skromnie wykszta�cone kryszta�y granatu, wy�upywane kiedy� m.in. do cel�w magiczno-leczniczych. W r. 1751 nauko- wa wyprawa z Wiednia dotar�a a� pod Polski Grzebie� - odstrzelono pr�bki ska�y z Granatnicy. 141 a 141b 358 DOLINA WIELICKA W 1 po�. XIX w. Wielicki Staw odwiedza�o - zwykle przy- je�d�aj�c konno - "liczne towarzystwo ze Szmeksu". Tury�ci coraz cz�ciej szli przez Polski Grzebie�, ok. 1875 r. celem wycieczek sta� si� Gierlach. Obszar doliny zagospodarowa�a turystycznie wroc�awska Sekcja �l�ska MKE, kt�ra pobudo- wa�a tu drogi i szlaki, a w r. 1895 - trzecie z kolei schronisko. Wylotowe partie doliny pos�u�y�y w r. 1912 do budowy pier- wszej w Tatrach sta�ej skoczni narciarskiej. Dzi� ruch turystyczny ogniskuje si� przy Wielickim Stawie, gdzie zbiega si� gwia�dzi�cie 7 szlak�w. G��wn� tras� przelo- tow� doliny jest �cie�ka na Polski Grzebie� (d. 145), wielu turyst�w zwiedza, jak zawsze, Gierlach. Punkt oparcia stanowi pe�ni�ce rol� hotelu g�rskiego Schronisko Wielickie (d. 143c) - niestety drogie i w sezonie cz�sto przepe�nione. 141. SMOKOWIEC - WIELICKI STAW Najdtu�sza z dr�g doj�ciocuych do Dol. Wielickiej, mimo to cieszc�ca sig zreacznc� frekcuenejg. Szlak zbudocuato MKE cu r. 1877. Wiedzie urozmaiconym terenem le�rcym, z pi�tru kosodrzecuin otwierajq si� ladne u;idoki. 5,5 km, 660 m cuznie- sienia - 2 godz. (.�1.30 godz.). Zn. ��lte, pod koniec zielone. Z centrum Starego Smokowca (1010 m, d. 100g) od Drogi Wolno�ci mi�dzy domem kultury (latem 1992 w budowie) a do- mem us�ug do g�ry. Znaki klucz� w parku, a po 5 min przeci- naj� drog� ��cz�c� hotele "Byst�na� i "Park" (100 m na zach. od "Bystriny"), po czym mi�dzy domami wchodz� w las. Przez drzewostany �wierkowe pod��amy na otoczon� modrzewiami Jakubkow� Polan� (Jakubkova luka, 1050-1160 m), na kt�r� z do�u wybiega wyci�g narciarski 907 m d�ugo�ci (tereny dla pocz�tkuj�cych). W dole hotele "Park" i "MS'70", w g�rze szare pd. ubocze S�awkowskiego Szczytu (2452 m). Przechodzimy pod linami g�rnej cz�ci wyci�gu (opodal wiata), a potem wznosimy si� ponownie lasem, przekraczaj�c w stumetrowych odst�pach 6 strumieni (2 wi�ksze), ��cz�cych si� ni�ej w Sarni Potok. Chodnik wiedzie 1,5 km lasami �wierkowymi z malownicz� przymieszk� modrzewia, dochodz�c� w niekt�rych partiach do 50% drzewostanu ("stary las... miejscami ze samych modrze- wi�w jest z�o�ony" - pisa� Antoni Rehman w r. 1895). 3 km rozdro�e pod Sienn� Kop� (ok 1330 m). Od pd. dotctcza d. 142. Ze Smokowca dot�d 1 godz. (.�45 min). Dalej nadal za DOLINA WIELICKA 359 ,zn. ��tymi - �adnym lasem g�rnoreglowym. Zakos wprowadza pa pot�ny *wa� moreny bocznej, przez geograf�w uwa�any za jeden z najwspanialszych w Tatrach. Nim czas jaki� g�rno- teglow� �wierczyn�, nast�pnie za� 1 km skosem ku pn. zach. ptzez stref� pi�knie zachowanej g�rnej granicy lasu. Spomi�- dzy rozrzuconych w kosodrzewinie grup smrek�w (tzw. bio- grupy) i pojedynczych drzew ukazuje si� schronisko a �cieika obni�a si� nieco, na dno Dol. Wielickiej. - 4,8 km Ni�nia Polana Wielicka (1580-1600 m). Ze Smokowca 1.45 godz. (�.1.15 godz.). Od pd. dochodzi d. 143b. Dalej za zn. zielonymi przez kosodrzewiny do bliskiego ju� schroniska. 5,5 km Schronisko Wielickie (�l�ski Dom 1667 m). Ze Smokowca 2 godz. (.�1.30 godz.). Opis obiektu d. 143c. 142. TATRZA�SKIE ZR�BY - WIELICKI STAW Praktyczne doj�cie do schroniska c� Dol. Wielickiej - nie dlu�sze od d. 143, a zn,a.eznie m.niej ucz�szezane, niestety ubogie pod wzgl�dem midok�ur. 4,5 km, 670 m r�nicy c�zniesie�, 1.45 godz. (.�1.15 godz.). Zn. nie�ieskie, ��lte, coreszcie zielone. Pocz�tek szlaku za Drog� Wolno�ci, naprzeciw stacji kolejki 142 w Tatrza�skich Zr�bach (995 m, d. 100h). Znaki prowadz� po schodkach do g�ry i zag��biaj� si� w lasy, wiod�c w kie- runku pn.-zach. - zrazu na lewo od niezbyt obfitego w wod� S�awkowskiego Potoku. Chodnik przechodzi w prawo w szersz� dr�k� le�n�. Na wysoko�ci 1175 m le�y niedu�a polana, kt�ra stanowi�a ni�szy etap wypasowy pastwiska Solisko, nale��cego do Wielkiego S�awkowa. Od poziomu 1300 m teren d�wiga si� stromiej ku g�rze a droga prowadzi �wierkowo-modrzewiowym lasem. - 2 km drogowskaz (ok. 1330 m): Od pd. c�sch. do- chodzi d.141a. Z Tatrza�skich Zr�b�w dot�d 45 min (.�30 min). Dalej za zn. ��tymi wraz z d. 141b. 4,5 km Schronisko Wielickie (�l�ski Dom, 1667 m) Z Tatrza�skich Zr�b�w 1.45 godz. (.�1.15 godz.). Opis schroni- aka d. 143c. 143. TATRZA�SKA POLANKA - WIELICKI STAW Najbardziej interesujgce z �ezpo�rednich doj�� do Schroniska Wielickiego. �'cie�k� zbudot�ali m r. 1895 wta�ciciele Weste- rowa. Lasy, pi�kny potok, midoki. 4 5 km 665 m r�nicy poziom�cu - 1.45 godz. (�-1.15 godz.). Zn. zielon.e. 360 DOLINA WIEIICKA 143a Pocz�tek szlaku za Drog� Wolno�ci naprzeciw stacji kolejki elektrycznej i przyst. autobusowego w Tatrza�skiej Polancc (1005 m, d. 100h). Droga prowadzi ku g�rze mi�dzy pawilonem mieszcz�cym poczt�, sklepy i restauracj�, a sanatorium im. Jiifego Wolkera (g��wne budynki z r. 1925). Znaki trzy- maj� si� najpierw drogi bitej (d. 144), a 200 m za szlabanem (7 min) od��czaj� si� od kolana szosy w lewo, na �cie�k� �cinaj�c� serpentyn�. Po��czywszy si� ponownie z d. 144 idzie- my ni� tylko 80 m, po czym nast�puj� dwa dalsze le�ne skr�ty kr�tki i d�ugi. Le�ny chodnik przybli�a si� do �o�yska pi�kne,j i dzikiej *Wielickiej Wody, wci�tej parowem w nawarstwienia utwor�w morenowych i fluwioglacjalnych. - 2 km kamienny most (ok. 1300 m). Szlak krzy�uje sig przy nint po raz trzeci z d. 144. Post�pujemy teraz ok. 250 m po wsch. stroniu Wielickiej Wody. Na zboczu za potokiem wida� pas traw, poro�ni�ty m�odszym lasem, �lad po skoczni narciarskiej. Na polance po prawej sta� jeszcze przed 20 laty pusty drew- niany dom z gankiem i kilkoma izbami. Sta�e skocznie narciarskie budowano u wylotu Dol. Wielickic,j od r. 1912 poczynaj4c (por. d. 144a) - z inicjatywy pioniera narciarstwa spiskiego, dra Michaela Guhra (1873-1933). Ta skocz- nia powsta�a staraniem uzdrowiska Wester�w w r. 1923 czy 1925, ko�czy�a si� na zasklepionym potoku. Kilka razy rozgrywano na niej zawody mi�dzynarodowe. Jeden z jej kolejnych rekord�w ustanowi� w r. 1931 Bronis�aw Czech (zob. d. 7a). S�uiy�a do r. 1955, po przer�bkach umo�liwiajac skoki o d�ugo�ci do 60 m Wystawiony w r. 1926 drewniany dom (tzw. Guhrova utul'�a) by� schroniskiem narciarskim i baz� organizacyjna imprez. P�niej u�ywa�a go przej�ciowo HS Vysoke Tatry. 143b 50 m dalej szlak przechodzi na zach. stron� potoku, wnet jednak (10 min) wraca na jego wsch. brzeg, wznosz�c si� stromszym ju� terenem. G�rna granica lasu le�y w doli- nie znacznie ni�ej, ani�eli na obramiaj�cych j� grzbietach, jednak�e �wierczyny przenikaj� g��boko w pi�tro kosodrzewin. Ukazuj� si� teraz w ca�ej pot�dze masywy Gierlachu (2655 m) i Granat�w Wielickich (2311 m). W�r�d zaro�li bulgocz� liczne strumyki, jest to bowiem obszar �r�dlisk morenowych. 4 km Ni�nia Polana Wielicka (1580-1600 m), pod�u�na ��ka w�r�d kosodrzewin. Na jej pd.-wsch. kra�cu drogowskaz: Od pracuej dochodzcl d. 1416 curaz z d. 142. - Szlak przemie- rza polan� wzd�u�, a nast�pnie wiedzie 0,5 km przez kosodrze- DOLINA WIELICKA 361 winy (12 min) do mostku na Wielickiej Wodzie i do ludnego zwykle schroniska. 4,5 km Schronisko Wielickie (�l�ski Dom, Sliezsky dom, 143C 1667 m). Z Tatrza�skiej Polanki 1.45 godz. (.�1.15 godz.). pwupi�trowy hotel g�rski opodal pd. brzegu Wielickiego Sta- wu. Kubatura budynku wynosi 9200 m3. W cz�ci hotelowej pokoje 1-, 2- i 3-osobowe, w cz�ci schroniskowej 80 ��ek w pokojach 4- i 6-osobowych. Miejsca turystyczne po 245 koron latem i 147 koron w pozosta�ych porach roku. Na parterze przestronna restauracja, kawiarnia i �wietlica. Rezerwacje do- brze robi� z wyprzedzeniem 1-2 miesi�cy. Tel. 092/23545. Schronisko i jego okolica stanowi� jed...
jagaw7