stanowiło 9,9" " latach 1971 - 75 doszło do 15,9 ' , i w latach 1976 - 80 wynosiło zaledwie 1,7 ,. Przy czym w odniesieniu do krajów socjalistycznych w latach 1971 - 75 wzrosło ono o 8,2" " a do krajów kapitalistycznych o 26,9 ,. W latach 1976 - 80 nastšpił globalny spadek tempa wzrostu do 1,7" " a do krajów kapitalistycznych do 2,8" ,. Istotnš rolg w rozwoju gospodarczym Polski odegrała współpraca z ZSRR i z innymi krajami socjalistycznymi w ramach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG;. W toku realizacji kolejnych planów rozwoju gospodarczego wielkš wagę przykładano do inwestycji w dziedzienie komunikacji. Cały kraj pokryto gęstš sieciš nowoczesnych dróg bitych, zbudowano nowe linie kolejowe, znacznš częć linii kolejowych zelektryfikowano. Rozwinięto sieć połšczeń autobuso- wych (PKS), kolejowych i lotniczych. Rozbudowie uległa flota handlowa, która spełnia istotnš rolę w rozwoju handlu zagranicznego Polski. Długoć linii kolejowych wzrosła z 23,2 tys. km w 1946 r. do 27,2 tys. km w 1980 r., przy czym długoć linii zelektryfikowanych wzrosła w tym okresie odpowied- nio z 0,3 tys. km do 6,9 tys. km. Długoć dróg o twardej nawierzchni wzrosła z 95,8 tys. km w 1946 r. do 147,7 tys. km w 1980 r. Liczba samochodów osobowych wzrosła z 40,1 tys. w 1950 r. do 2 383 tys. w 1980 r. Liczba samochodów ciężarowych wzrosła z 43,6 tys. do 618 tys., autobusów z 2,8 tys. do 66 tys. Liczba abonentów telefonicznych wzrosła ze 149 tys. w 1946 r. do 1942,9 tys. w 1980 r., jednak sieć telefoniczna rozbudowana była stosunkowo słabo. Długoć linii lotniczych LOT-u wzrosła z 5,2 tys. km w 1946 r. do 92,8 tys. km w 1980 r. Rozwój ilociowy produkcji nie szedł w parze z rozwojem jakociowym. Istotnš słabociš gospodarki polskiej była mała wydajnoć pracy, niedoinwes- towanie rolnictwa, przestarzała struktura przemysłowa, niska sprawnoć funkcjonowania gospodarki, słaba organizacja pracy itp. Odbudowa owiaty, nauki i kultury dokonana została w latach 1944 -1949. Odbudowano budynki szkolne, izby lekcyjne, pracowni naukowe, biblioteki i inne obiekty. Państwo przeznaczyło na ten cel znaczne fundusze. W przy- spieszonym tempie podjęto kształcenie kadry nauczycielskiej. Jednoczenie przeprowadzono pierwsze podstawowe reformy systemu owiaty wprowa- dzajšc zasadę, iż szkolnictwo musi tworzyć jednolity system, a szkoła ma być powszechna, publiczna i bezpłatna. Szkolnictwo prywatne uległo likwidacji. Wprowadzono organizację szkolnictwa opartš na szkole 11-letniej (od roku szkolnego 1962/63 do 1966/67 przeprowadzono reformę szkolnictwa pod- stawowego). Rozbudowano szkolnictwo zawodowe. Wprowadzono nowe pro- gramy nauczania. W latach 1947 - 1951 zlikwidowano zjawisko analfabetyzmu. 29 grudnia 1951 r. rzšd przedstawił sejmowi komunikat informujšcy, że analfabetyzm, jako zjawisko masowe, został zlikwidowany. W latach 1949 -1955 nastšpiła szybka 494 rozbudowa różnego typu szkół zawodowych. Realizacja planu 6-letniego spowodowała wysunięcie hasła: "Kadry decydujš o wszystkim". Kadry te kształcono w toku różnego rodzaju kursów dokształcajšcych, w szkołach przysposobienia zawodowego, liceach i technikach. Wobec pojawienia się wyżu demograficznego i zwišzanego z tym faktem zagęszczenia szkół, z inic- jatywy Gomułki w 1958 r. przyjęto hasło, że tysišclecie powstania państwa polskiego zostanie uczczone wybudowaniem 1000 dodatkowych szkół (1000 szkół na Tysišclecie). Podjęto akcję gromadzenia odpowiednich funduszy w drodze składek społecznych. W okresie 10 lat zebrano 8 605 mln zł. Całš akcję zakończono w lipcu 1967 r. Z funduszu tego zbudowano ponad 1000 Szkół-Pomników Tysišclecia. W 1945 r. zakładano, że szkoła powszechna będzie szkołš 8, a szkoła rednia 3-letniš; Założenie to okazało się nierealne. W 1948 r. wprowadzono 7-klasowš szkołę podstawowš i 4-letnie gimnazjum. Był to jednolity system 11-letniej szkoły ogólnokształcšcej. W 1965 r. ministerstwo owiaty połšczono z ministerstwem nauki. Nakłady na owiatę, naukę i kulturę uległy zmniej- szeniu. Nauczyciele stanowili słabo opłacanš częć wiata pracy. W latach 1971 -1973 podjęto dyskusję na temat przygotowania nowej reformy. W styczniu 1971 r. z inicjatywy Biura Politycznego KC PZPR, powołano do życia specjalny Komitet Ekspertów, celem zbadania stanu owiaty z wybitnym socjologiem, wiceprezesem PAN prof. dr Janem Szczepańskim na czele. W maju 1973 r. Komitet przedstawił obszerny, liczšcy 480 stron druku, Raport o Stanie Owiaty w PRL, który stanowil podstawę do opracowania komplek- sowej koncepcji rozwoju systemu owiatowego w Polsce. 27 IV 1972 r. sejm uchwalił Kartę Praw i Obowišzków Nauczyciela. Nauczycielem podwyższono uposażenia. Wprowadzono Dzień Nauczyciela (Rocznica utworzenia Komisji Edukacji Narodowej w dniu 14 X). Ponownie powołano do życia samodzielne ministerstwo owiaty. 13 X 1973 r. sejm podjšł uchwałę w sprawie utworzenia systemu edukacji narodowej. Podjęto decyzję o wprowadzeniu powszechnej szkoły redniej. Jednak wbrew postulatom Komitetu Ekspertów szkoła ta miała być nie 12, lecz 10-letnia. Wprowadzono w życie zbiorczš szkołę gminnš. Rozbudowano system dokształcania nauczycieli. Postulowano dalsze inwestycje w szkolnictwie. Liczba szkół podstawowych spadła z 28,7 tys. w 1968 r. do 14083 w 1978 r., w tym było 1 717 szkół zbiorczych. Natomiast iloć uczniów spadła z 4,8 mln do 4,2 mln. Liczba uczniów szkół rednich uległa podwojeniu z 221 do 450 tys. W dziele upowszechniania i popularyzacji wiedzy w szerokich kręgach społeczeństwa zasłużyło się utworzone w 1953 r., Towarzystwo Wiedzy Powszechnej (TWP). W latach 1950 - 51 nastšpiła szybka ilociowa rozbudowa szkolnictwa wyższego. Nastšpiło to z jednej strony poprzez podział uniwersytetów, z których wyodrębniono wydziały specjalistyczne (medyczne, rolne, wycho- wania fizycznego i sportu) i utworzono z nich samodzielne uczelnie typu 495 wyższej szkoły rolniczej, akademii medycznej, wyższej szkoły wychowania medycznego, a z drugiej strony poprzez utworzenie zupełnie nowych szkół typu wyższej szkoły inżynierskiej, politechniki, wyższej szkoły ekonomicznej itp. W latach 1973 - 74 częć tych szkół przemianowano na akademie. Rozbudowie uległo też wyższe szkolnictwo wojskowe. 18 grudnia 1951 r. powołano do życia Wojskowš Akademig Technicznš im. J. Dšbrowskiego w Warszawie, następnie Akademię Sztabu Generalnego, Wojskowš Akademię Politycznš i inne. Nastšpił szybki wzrost liczby szkół różnego stopnia. W roku akademickim 1978/79 szkolnictwo wyższe obejmowało 10 uniwersytetów, 18 wyższych szkół technicznych, 10 akademii medycznych, 9 akademii rol- niczych i 43 wyższe szkoły innych typów. W 1978 r. szkolnictwo wyższe obejmowało 90 szkół i zatrudniało ogółem 52 300 pracowników nauki, w tym 2 698 profesorów i 5 413 docentów. Liczba studentów szkół wyższych wzrosła z 55,9 tys. w roku 1945/46 do 470 tys. w roku 1978/79. Liczba absolwentów za wzrosła z 3,8 tys. w roku 1945/46 do 82,0 tys. w roku 1978/79. W latach 1946 -1978 studia wyższe ukończyło ogółem około 800 tys. osób. W 1978 r. za granicš studiowało 458 studentów. Wzrosła znacznie liczba nauczycieli, inżynierów, lekarzy i innych specjalistów. W latach 1949 - 1971 szkoły podstawowe opuciło 11 mln absolwentów. Szkoly wszystkich typów w okre- sie tym ukończyło około 18 mln osób. Szczególnej rozbudowie uległo szkolnictwo zawodowe. Rozwój owiaty i szkolnictwa wyższego spowodował znaczny wzrost poziomu kulturalnego ogółu ludnoci, a zwłaszcza kadr zatrudnionych w różnych działach gospodarki. W 1974 r. gospodarka uspołeczniona zatrud- niała 676,1 tys. osób z wykształceniem wyższym (6 ' , ogółu zatrudnionych), 2,4 mln osób z wykształceniem rednim (21,6 ogółu zatrudnionych) i 2,3 mln osób z wykształceniem zawodowym (20,7 ogółu zatrudnionych). W 1974 r. w Polsce wykształcenie wyższe miało 804 tys. osób. W parze z rozwojem owiaty i szkolnictwa wyższego szedł rozwój placówek naukowo-badawczych. W 1951 r. obradował I Kongres Nauki Polskiej, powołano do życia Polskš Akademię Nauk, a następnie w 1963 r. Komitet Nauki i Techniki. Prezesami PAN byli kolejno: Jan Dembowski, Tadeusz Kotarbiński, Janusz Groszkowski i Włodzimierz Trzebiatowski. W 1973 r. przeprowadzono obrady II Kongresu Nauki Polskiej. Podsumował on osišgnięcia naukowo-badawcze poszczególnych dyscyplin i okrelił nowe cele badawcze. Ustalono, że badania naukowe posiadajš olbrzymie znaczenie dla rozwoju gospodarki, techniki i kultury, że wywierajš one wpływ nie tylko na nadbudowę, ale również bezporednio na siły wytwórcze. PAN działała poprzez własne instytuty naukowo-badawcze, poprzez komitety naukowe zrzeszajšce wybitnych specjalistów danej dziedziny badawczej, zatrudnionych tak w instytutach własnych akademii, instytutach resortowych, jak i w szkol- nictwie wyższym. Pracownicy szkół wyższych w Polsce odgrywali wybitnš 496 inia ;kół :nej zie. rolę nie tylko w realizacji planów dydaktycznych, ale również w rozwoju badań naukowych. Wielu z nich należało do komitetów naukowych PAN, lub uzyskało tytuły członków akademii (członków korespondentów i członków rzeczywistych). W 1977 r. w Polsce działało 1 437 instytutów nauko- wo-badawezych i resortowych. Zatrudniały one 267 tys. osób, w tym 3 335 samodzielnych pracowników nauki. Placówek naukowo-badawczych było 439. Zatrudniały one 150 tys. osób. PAN posiadała 66 placówek nauko- wo-badawczych. Pracowało w nich 10,9 tys. osób. Działały liczne towarzystwa naukowe. Szczególnš uwagę przywišzywano do rozwoju nauk przyrodniczych i sto- sowanych, które odnotowały znaczne sukcesy badawcze. Geologowie polscy przeprowadzili systematyczne badania zasobów surowcowych. Odkryto złoża siarki, miedzi, w...
jagaw7