SYSTEMATYKA

Rodzina: motylkowate (Papilionaceae)

Strączkowe (leguminosae)

Podrodzina: Motylkowate (papilionateae)

Plemiona:

Grubonasienne:

1.   Janowcowe (Genisteae): Łubin (Lupinus)

2.   Wykowe (Viciae): wyka (Vicia), groch (Pisum), bobik (Vicia faba), lędźwian (Lathyrus), soczewica jadalna, cieciorka, orzech ziemny.

3.   Fasolowe (Phaseoleae): soja (Glicyne), fasola (Phaseolus)

Drobnonasienne:

4.   Koniczynowe (Trifoliae): koniczyna (Trifolium), lucerna (Medicago), Nostrzyk (Melilotus)

5.   Komunicowe (Loteae): komunica (Lotus), przelot (Anthyllis)

6.   Siekiernicowe (Medysareae): seradela (Ornithopus), esparceta (Onobrichis)

Rośliny motylkowate grubonasienne uprawia się z przeznaczeniem na:

1.   Zielonkę

a)  skarmianą bezpośrednio

b)  stanowiącą surowiec do przerobu na

-    siano

-    kiszonkę

-    mączkę sienną             

2.   zielone nawozy

3.   nasiona – na cele: przemysłowych, konsumpcyjnych, nasiennych, pastewnych:

·    skarmiane w postaci śruty

·    służące jako surowiec do produkcji mieszanek treściwych

PLON: Rośliny jadalne > pastewnych

Substancje biologicznie czynne (antyżywieniowe)

Taniny (garbniki) – obniżają strawność białka, węglowodanów, pogarszają smak paszy, bobik, groch; Deaktywacja (D): łuszczenie nasion, parowanie

Alkaloidy – związki toksyczne porażają system nerwowy, właściwości pobudzające i znieczulające; łubiny – formy gorzkie, łubiny – formy słodkie; (D): moczenie, wymywanie związków z nasion

Inhibitory proteaz – obniżają strawność białka, hamują aktywność enzymów trzustki; soja, bobik, groch; (D): ogrzewanie, autoklawowanie

Hemagutyniny (lektyny) – niszczą nabłonek przewodu pokarmowego; fasola, bobik, groch; śladowe ilości w łubinach; (D): ekstrukcja, mikronizacja, płatkowanie i parowanie

Oligosacharydy (rafinoza, stachioza, werbaskoza i ajugoza) – powodują wzdęcia i zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego; (D): wymywanie, ekstrakcja

Inne – saponiny, antywitaminy, elergenty, fityny, fenole

Występowanie tych związków ogranicza udział nasion w mieszankach dla tuczników. Nie stosować dla prosiąt  i warchlaków, dopiero dla tuczników.

Zalety substancji antyżywieniowych:

działanie bakteriostatyczne; - antykancerogenne; -przeciwutleniające; - przeciwkrzepliwe; -przeciwazapalne; - + / - ciśnienie krwi; - obniżają cholesterol; - + / - glukoza we krwi; - + / - przemiana materii; - + sys immunolog.

Zalety roślin motylkowatych

pozostawiają dużo resztek pożniwnych zasobnych w azot. Wiążą wolny azot z powietrza, przekazują go na rośliny następcze; Plon główny – zostaje korzeń, ściernisko.

W przypadku poplonów – masy dostarczamy więcej (łubin – 5,5 t z 1 ha dostarczamy)

Plonowanie żyta i pszenżyta po motylkowatych znacznie lepiej plonują.

Jakość resztek pożniwnych

Rośliny strączkowe mają jeszcze 2 zalety:

+ fitomelioracyjne na gleby (duży palowy korzeń, głęboko się korzenią, poprawiają strukturą gleby, rosliny pobierają składniki mineralne z głębszych warstw gleby)

+ fitosanitarne (w higosferze (strefa przykorzeniowa) gromadzą się drobnoustroje pożyteczne.

Ok. 85 % drobnoustrojów w strefie przykorzeniowej (drobnoustroje pożądane).

Gatunki bakterii brodawkowych i ich gospodarze:

Wzrost i rozwój roślin strączkowych

I – okres powolnego wzrostu wegetatyw. rozwój

II – okres szybkiego wzrostu – generat rozwój

III – okres dojrzewania nasion

1.   kiełkowanie

-    epigeicznie – janowcowe, fasolowe (fasola, soja, łubin) szybciej rozwija się łodyszka podliścieniowa hypokotyl: na powierzchni gleby wykłada liścienie.

-    hypogeicznie – wykowe (groch, peluszka, wyka ozima, wyka jara, bobik), szybciej rozwija się łodyżka nadliścieniowa epikotyl, liścienie pozostają w glebie, nasiona można siać głębiej

Bobik na 8 cm – głębokość siewu

Do skiełkowania  wymagają odpowiednich temperatur czyli 3-4*C (soja co najmniej 5*C, fasola – 10*C), wrażliwe sa na przymrozki wytrzymują do temp 0*C

Temperatura szkodliwa:

Łubin żółty od               –3 do –5*C

Łubin biały i wąskolistny –5 do –8*C

Groch siewny i peluszka  –6 do –8*C

Wymagania glebowe:

Gleby najsłabsze  - wyka ozima, łubin żółty

(odczyn kwaśny)

gleby średnie (mała tolerancja) – peluszka, łubin bia i wąsk

gl b dobre i dobre (brak tolerancji) – bobik, wyka siewna,

                           groch siewny, soja

I – kiełkowanie

II – wschody (pokazują liścienie (epigeicznie), wierzchołek łodyżki (hypogeicznie)

III – faza tworzenia liści i rozetki liściowej, zahamowany wzrost, rozgałęzienia, rozwija się system korzeniowy.

IV – faza – wydłużanie pędów i rozgałęzień, intensywny rozwój roślin, przyrost zielonej masy

Łodygi dzielimy na:

-    na łodygi o ograniczonym tempie wzrostu (rosną szybciej) łubin

-    łodygi o nieregularnym tempie wzrostu

V – faza pąkowania – tworzą się pąki kwiatowe rozpoczyna rozwój generatywny roślin, rośliny mogą zrzucać pąki kwiatowe do 90% pąków kwiatowych (roślina broni się przed stresem), jest ona trudna do uchwycenia.

VI – faza kwitnienia (trwa różnie od 3 tygodni nawet do 1 miesiąca), następują zapylenia i zapłodnienie kwiatów, najlepsza pogoda słoneczna.

VII – faza wykształcania owoców i nasion, strąki nabierają ostatecznego kształtu, gromadzenie materiałów zapasowych w nasionach.

VIII – faza dojrzewania (strąki zasychają)

Wykorzystanie azotu w początkowym okresie wzrostu roślin bobiku;

- na początek wymagają dawkę startową, później gdy wytworzą 3-liście następuje intensywny rozwój systemu korzeniowego.

Następuje nawiązanie symbiozy z bakteriami brodawkowymi.

Czynniki wpływające na symbiozę:

1.   pH (najlepiej obojętny)

2.   odpowiedni szczep Rhizobium (szczepionka Nitragina)

3.   zaopatrzenie w P i K

...