ginekologia ściągi.doc

Zapłodnienie – Wniknięcie plemnika do komórki jajowej. Połączenie się komórek rozrodczych damskich i męskich w jedną komórkę, tzw. Zygotę, dającą początek nowemu organizmowi. W wyniku zapłodnienia dochodzi do przekazania potomstwu zawartych w gametach czynników dziedziczenia(genów) obydwu organizmów rodzicielskich. Wynikiem zapłodnienia jest ciąża.

Akt zapłodnienia – zwykle następuje
w jajowodzie(część bańkowa); prawidłowo jeden plemnik zapładnia jedna komórkę;
w miejscu jego wniknięcia powstaje tzw. ”wzgórek przyjęcia”; zapłodnienie wczesne: plemnikami ze stosunku odbytego przed jajeczkowaniem; zapłodnienie późne: plemnik ze stosunku odbytego po jajeczkowaniu.

Funkcje łożyska – łożysko jest typu omoczniowego, tarczowego. W łożysku krew matki i dziecka nie mieszają się. Łożysko chroni płód przed mikroorganizmami krążącymi we krwi matki, wytwarza
i wydziela hormony: gonadotropinę kosmówkową, progesteron i estrogeny które są niezbędne dla utrzymania ciąży, umożliwia dostarczenie do płodu substancji odżywczych i usuniecie metabolitów. W łożysku następuje wymiana gazowa, usuwanie mocznika
z płodu, dostarczanie substancji energetycznych oraz budulcowych dla płodu.

Ciąża i układ oddechowy – W wyniku zwiększenia pojemności wdechowej
i objętości oddechowej zwiększa się pojemność minutowa aż do końca ciąży
o 40%., częstość oddechów się nie zmienia. Pojemność życiowa płuc, pojemność całkowita oraz rezerwa wdechowa
i wydechowa zmniejszają się. U co 2 kobiety w ciąży występuje duszność wysiłkowa,
a 20% także spoczynkowa. Zmienia się tor oddechowy z żebrowego na przeponowy.

Cele opieki przedporodowej – opieka przedporodowa jest decydującym narzędziem prowadzącym do zmniejszenia matczynej
i noworodk. zachorowalności i umieralności.

Cele opieki prenatalnej w odniesieniu do kobiety:

Utrzymanie optimum jej dobrego samopoczucia emocjonalnego zdrowia oraz przekazania o własnym i dziecka bezpieczeństwa w czasie ciąży, porodu
i połogu; Zachęcanie i przekazywanie kobiety do przyjęcia aktywnej postawy w okresie ciąży w trosce o jej własne zdrowie: przekazanie jej informacji, umożliwiającej zrozumienie procesów adaptacji do ciąży
i rodzicielstwa; zmniejszenie ryzyka zachorowania, zgonu lub straty ciąży; zmniejszenie ryzyka dla zdrowia podczas następnych ciąż i w okresie wychowywania dzieci;

Cele w odniesieniu do płodu i noworodka:

Zwiększanie szans dobrostanu płodu; zmniejszanie ryzyka porodu przedwczesnego i opóźnionego rozwoju wewnątrzmacicznego; zmniejszenie częstości anomalii rozwojowych; zmniejszenie ryzyka dających się zapobiec chorób ostrych i przewlekłych oraz potrzeby dłuższej hospitalizacji po porodzie;

Wpływ niedoboru kwasu foliowego na ciążę – spowalnia syntezę DNA i podział komórek. Osłabia także wchłanianie substancji pokarmowych z przewodu pokarmowego. Jest on jednym
z ważniejszych składników odżywczych, niezbędnych dla prawidłowego rozwoju płodu. Niedobór kwasu foliowego ma szczególne znaczenie w okresie poprzedzającym ciążę i w pierwszych jej tygodniach. Sprzyja on powstawaniu wrodzonych wad cewy nerwowej u płodu. Należą do nich bezmózgowie, przepukliny układu nerwowego i rozszczep kręgosłupa.

Mała masa urodzeniowa – noworodki
z masą urodzeniowa ciała 2500g i mniejszą. Do grupy tej zalicza się wcześniaki
i noworodki dystroficzne. Mała masa urodzeniowa może prowadzić do powstania powikłań w chwili porodu lub w dłuższej perspektywie czasu.

Zaburzenia występujące u noworodków
z małą masą urodzeniowa:

są bardziej narażone na zaburzenia oddychania związane z niedorozwojem płuc. Noworodki urodzone bardzo przedwcześnie (przed 28tyg. Ciąży) mogą również mieć zaburzenia czynności serca; u noworodków
z bardzo małą masą urodzeniowa( mniej niż 1500g w chwili porodu) może dojść do krwawienia w obrębie mózgowia, prowadzącego do kłopotów z nauką
i zachowaniem w późniejszym życiu; wątroba u tych noworodków może być niedojrzała
i może funkcjonować nieprawidłowo; może wystąpić niedokrwistość( zbyt mało krwinek czerwonych) lub policytemia(zbyt dużo); często noworodki z małą masa ur. nie mają wystarczającej grubości podściółki tłuszczowej i mogą mieć problemy
z utrzymywaniem prawidłowej temp. Ciała;
u noworodka mogą występować problemy
z karmieniem, a także zwiększone ryzyko zakażeń.

Czop śluzowy – Powstaje na początku ciąży, „korek” z gęstego śluzu w kanale szyjki macicy. Uszczelnia kanał tak, aby chorobotwórcze drobnoustroje nie mogły przedostać się do macicy i rozwijającego się w niej dziecka.

Popękane brodawki sutkowe - jeśli występuje pęknięcie brodawek piersiowych to zaleca się ich leczenie po każdym karmieniu za pomocą cukru gronowego. Nie należy stosować wilgotnych okładów na pęknięcia ponieważ powodują ich maceracje. Jeżeli obrażenia SA powierzchowne wystarczy nakładanie obojętnych maści, wazeliny
i stosowanie kapturków ochronnych.

Nadciśnieniowa choroba  ciążowa – nadciśnienie jest stanem swoistym w czasie ciąży, występuje po 20 tygodniu jej trwania
i ustępuje w okresie poporodowym. Objawy: CTK pow. 140/90, białkomocz, skąpomocz, zaburzenia widzenia/ubytki w polu widzenia /niedowidzenie/połowiczne płatki śniegu przed oczami/widzenie przez mgłę – objawy te mogą być sygnałem zbliżającej się rzucawki, Zespół HELLP, ból
w nadbrzuszu, rzucawka, obrzęk płuc lub sinica. Objawy stanu przedrzucawkowego: nagły wzrost CTK; ból głowy; zaburzenia widzenia; ból
w nadbrzuszu; pobudzenie ruchowe; niepokój.  Rzucawka to zespół objawów stanu przedrzucawkowego, połączony
z zespołem objawów drgawek toniczno-klonicznych z utrata świadomości.

4 okresy napadu rzucawki:

1. objawy wstępne trwające kilkadziesiąt sekund – następuje utrata przytomności, pojawiają się drgania włóknikowe mięśni twarzy, trzepotanie powiek, oczopląs. Następnie drgawki obejmują tułów
i kończyny.

2. skurcze toniczne trwające 10-60s – pojawia się tężcowy skurcz wszystkich mięśni szkieletowych i przepony z zatrzymaniem czynności oddechowej. W zależności od czasu trwania tego okresu, występuje niedotlenienie rożnego stopnia.

3. Skórcze kloniczne trwające od 2 minut- szybkie nieskoordynowane skurcze tułowia, kończyn, mięśni twarzy i szyi. Na wargach pojawia się pienista wydzielina.

4. śpiączka utrzymująca się kilka sekund trwałego stanu śpiączkowego, podczas którego chore często wykazują niepokój, sa wrażliwe na bodźce zewnętrzne, które mogą wywołać kolejny napad rzucawki.

Trzy okresy porodu – 1. rozwierania – trwa 1-24h, rozpoczyna się od momentu występowania regularnych skurczów porodowych aż do czasu całkowitego rozwarcia szyjki macicy. Skurcze staja się coraz mocniejsze i częstsze. Dochodzi do pęknięcie pęcherza płodowego i odejścia wód płodowych. 2. Wypierania – trwa 15 minut – 2h. od momentu pełnego rozwarcia szyjki macicy do momentu urodzenia i odpępnienia noworodka. Silne i częste skurcze, dodatkowo wspierane przez matkę skurczami mięśni brzucha prowadza do przeciśnięcia się główki i reszty płodu przez pochwę na zewnątrz..
3. Łożyskowy – trwa 15-20min. Trwa od chwili odpępnienia do usunięcia łożyska
i błon płodowych.

Przeciwwskazania do karmienia piersią:

(dz) galaktozemia; fenyloketonuria; choroba syropu klonowego; rozszczep wargi
i podniebienia; celiakia; (m)ciężka choroba psychiczna; niewydolność krążenia 4 st. Wg skali NYHA; przyjmowanie niektórych leków; narkomania; nie leczona aktywna gruźlica; zakażenie HIV; WZW typu A i C; cytomegalia; opryszczka na brodawce lub otoczce; ropień piersi; rak piersi; radioterapia; chemioterapia; trzeci trymestr następnej ciąży.

Odchody połogowe – wydzielina z dużej rany jamy macicy. Sa wynikiem procesu gojenia się rany w jamie macicy i składają się ze złuszczonych Komorek nabłonka, płynu surowiczego, limfy, skrzepów i płynnej krwi. Charakter odchodów zmienia się wraz ze stopniowym procesem gojenia się rany macicy. Wyglądają one następująco: 1-3dni maja charakter krwisty; 5-6dni różowo brązowe; 10-14dni surowiczo białawe(większa ilość leukocytow); do ok. 4 tyg. Surowiczo wodniste; 4-6tydz. Stopniowe zanikanie odchodów.

Peknięcie krocza – IIIstopnia całkowite pękniecie krocza. Rozerwane sa okrężne włókna mięśnia zwieracza odbytu, może także być uszkodzona część odbytnicy. Postępowanie: odszukanie brzegów rany mięśnia zwieracza odbytu; szycie odbytnicy po czym zmiana rękawiczek i narzędzi; szycie mięśnia zwieracza odbytu; szycie mięśni dna macicy; szycie pochwy; szycie głębokich warstw krocza; szycie skór – pojedyncze szwy od góry do dołu w celu zamknięcia rany.

IIstopnia pękniecie dochodzi do miejsca zwieracza odbytu, nie uszkadzając go. Naddarte sa mięśnie krocza. Postępowanie: szycie pochwy; szycie głębokich warstw krocza; szycie skory.

IStopnia – krótkie pęknięcie pochwy, powierzchniowe pęknięcie krocza, sięgające max do polowy jego długości. Postępowanie: szycie pochwy; szycie krocza.

Mechanizmy porodu łożyska – Mechanizm oddzielania łożyska uzależniony jest od obkurczania macicy, zmniejszania powierzchni przylegania łożyska i tworzenie się krwiaka pozałożyskowego. Oddzielenie łożyska może odbywać się wg. Znacznie częstszego mechanizmu środkowego lub brzeżnego. Łożysko umiejscowione
w okolicy dna macicy oddziela się zazwyczaj wg mechanizmu środkowego. Powstający krwiak pozałożyskowy wypycha łożysko, które rodzi się strona płodową
z wynicowanymi błonami płodowymi. Łożysko umiejscowione nisko rodzi się wg mechanizmu brzeżnego, bez udziału krwiaka. Oddzielanie rozpoczyna się od dolnego brzegu, który wysuwa się do pochwy. Krwawienie jest na ogół obfitsze niż przy mechanizmie środkowym. (mech. Shultza środkowy 80%; Duncana – brzeżny20%).

Przyczyny żółtaczki u noworodków – po porodzie w org. Dziecka zachodzą duże zmiany. Krwinki zawierające hemoglobinę  płodowa muszą być zastąpione dorosłymi, typowymi dla dziecka które oddycha już powietrzem. Rozpad krwinek „płodowych” powoduje uwalnianie hemoglobiny, a dalsza jej przemiana prowadzi do powstania bilirubiny. Nadmiar jest przyczyna żółtaczki. U noworodków donoszonych żółtaczka się zaczyna w 3-5dobie po porodzie i trwa ok. 2 tyg. U wcześniaków może się pojawić już
w 1 dobie i trwać miesiąc, a nawet dłużej. Zazwyczaj nie wymaga leczenia.
Objawy żółtaczki fizjologicznej: zażółcenie zaczyna się od twarzy i przechodzi stopniowo na kończyny i tułów; cala skora jest żółtawa jak i białka oczu; przyczyny nasilenia żółtaczki: względne niedotlenienie płodu; zaburzona praca jelit; konflikt serologiczny; wynaczynienia; niedotlenienie; karmienie piersią; Może zdarzyć się, że dziecko jest zdrowe, karmione wyłącznie piersią, przybiera dobrze na wadze, a żółtaczka utrzymuje się długo i może trwać do
2-3miesięcy. Jej przyczynę stanowią enzymy obecne w mleku matki, które wpływają na łączenie bilirubiny z kwasem glikuronowym
i jej wydalenie ze stolcem. Czasem u takich dzieci może dochodzić do wysokich wartości bilirubiny. Nie zagraża to jednak życiu
i zdrowiu dziecka.

ZNP – występuje  w późnej fazie cyklu. Zaburzenia fizyczne i emocjonalne. 1-2tyg przed rozpoczęciem miesiączki i czasem towarzyszące miesiączce. Wzrost masy ciała; zatrzymywanie płynów; napięcie i bol brzucha; obrzęk i tkliwość piersi; zmiany skórne przypominające trądzik; występowanie opryszczki; bole plecow; głowy; stawow; bole całego ciała; biegunka; zaparcia; nudności; trudności z koncentracja; drażliwość; bezsenność; zmęczenie
i zwiększona potrzeba snu; lek; wahania nastroju; depresja; wybuchy płaczu; apetyt na potrawy słone lub słodkie.

Nadżerka szyjki macicy – nadżerka części pochwowej szyjki macicy to najczęściej występująca zmiana chorobowa narządów rodnych u kobiet dojrzałych płciowo. Jest zazwyczaj wykrywana przypadkowo
w rutynowym badaniu gin. Szyjka macicy pokryta jest od strony zewn. Nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, podczas gdy kanał szyjki wyścielony jest nabłonkiem gruczołowym. W warunkach prawidłowych oba te nabłonki łączą się ze sobą na tarczy części  pochwowej w okolicy ujścia zewn. Szyjki. Nadżerka nazywamy stan, w którym nabłonek kanału szyjki przekracza ujście zewn i częściowo pokrywa powierzchnie tarczy części pochwowej. Zastępowanie nabłonka wielowarstwowego płaskiego przez nabłonek gruczołowy jest zatem główną przyczyną powstawania najczęściej spotykanej postaci nadżerki. Klinicznie nadżerka objawia się zaczerwienieniem, otaczające zewn. Ujście szyjki macicy, widocznym w trakcie badania ginek. Przyczyny: stany zapalne dróg rodnych; zaburzenia hormonalne; uszkodzenia mechaniczne w czasie porodu/poronienia; czynnikami ryzyka sa częste zmiany partnerów oraz złe warunki socjo -ekonomiczne; uwarunkowania genetyczne.

Różnica między menopauzą a klimakterium – Klimakterium/przekwitanie/ - okres stopniowego obniżania zdolności rozrodczej aż do całkowitego ich zaniku. Wiąże się z unieczynnieniem jajników i jest sterowany hormonalnie, kończy się ostatnią owulacja i miesiączką.

Siara – gęsty żółty płyn zaczyna się gromadząc w piersiach ok. 20 tyg ciąży.
W porównaniu do mleka właściwego matki, siara jest szczególnie bogata w białka
z których większość jest malo odżywcza ale odgrywa ważną role w dojrzewaniu przewodu pokarmowego dziecka. Siara ma dużą wartość energetyczna, zawiera białko, sole mineralne, sod, potas i witaminy.

Cechy śluzu szyjkowego podczas owulacji –

Połóg – okres trwający ok. 6 tyg, w czasie którego dochodzi do cofania się zmian, które wystąpiły w organizmie kobiety w czasie ciąży i porodu. W czasie połogu występuje: zwijanie się macicy; gojenie ran.

Objawy ciąży

Możliwe oznaki ciąży