Międzynarodowe stosunki gospodarcze

Wykład 8                            20.11.2002 r.

Funkcjonowanie rynków międzynarodowych:

1.      Ze względu na przedmiot obrotu

a)      międzynarodowe rynki towarowe

b)     międzynarodowe rynki usługowe

c)      międzynarodowe rynki czynników pracy

a)      międzynarodowy rynek surowców

b)     międzynarodowy rynek towarów przetworzonych

c)      rynek produktów rolno- spożywczych

2.      Wg stopnia zapotrzebowania

a)      transakcje rynku wolnego

b)     transakcje na rynkach międzynarodowych

Rynek wolny- rynek transakcji zawieranych bezpośrednio między podmiotami z różnych krajów na podstawie różnych umów międzynarodowych (kontraktów), które mają indywidualny charakter w odniesieniu do każdej transakcji.

Kontrakty:

-          jednodokumentowe- są wynikiem bezpośrednich negocjacji handlowych stron; w treści tego kontraktu, jego klauzulach zawarte są wszystkie postanowienia dotyczące danej umowy- forma bezpieczniejsza; wykorzystywane przy pierwszych kontraktach handlowych stron lub przy kontraktach bardzo wartościowych- występuje możliwość negocjacji

-          wielodokumentowe- są zawierane na podstawie zbiorów dokumentów między kontrahentami, często wymieniane bez bezpośredniego spotkania stron- na odległość

-           

Klauzule kontraktowe- elementy kontraktów.

Części kontraktu:

-          dane formalno- porządkowe

-          klauzule zasadniczo określające podstawowe warunki kontraktu np. warunki dostaw, ceny, sposób rozliczania

-          klauzule pomocnicze i uzupełniające ich treść- dopracowuj podstawową treść np. klauzula waluty płatności, klauzula arbitrażowa

-          klauzule specjalistyczne- związane ze specyfiką danej transakcji np. klauzula reeksportu towaru

Zasady:

-          sporządzanie wszystkich kontraktów w tym samym języku

-          parafowanie wszystkich stron kontraktów

-          liczby są zapisywane zarówno cyframi jak i słownie

Do kontraktu mogą być dołączone:

-          wzory towarów

-          dokumentacja techniczna

Możemy złożyć trzeci egzemplarz w Izbie Przemysłowo- Handlowej lub Kancelarii Adwokackiej. Ważne jest również czy osoby mają uprawnienia do zawierania zobowiązań, gdy podpisują kontrakty.

Transakcje przez rynek wolny to 80% wszystkich transakcji handlowych zawieranych na świecie. Rynek ten jest również regulowany.

Wpływają tu:

-          zasady prawa stanowionego przez państwo np. kodeks handlowy, prawo dewizowe

-          polityka handlowa, jej zakres i instrumenty

-          regulacje prawa międzynarodowego

-          zwyczaje, szanse handlowe i zasady określane przez organizacje handlowe z różnych szczebli

Rynki zorganizowane: transakcje są wystandaryzowane co do wielkości dostaw, miejsca dokonywania transakcji, sposobu realizacji dostaw, dokumentów.

1.      nieułomne- nie spełniają wszystkich cech rynków zorganizowanych:

-          targi

-          giełdy

-          aukcje

1.      ułomne:

-          przetargi

-          wolne obszary celne

-          wystawy

TARGI

Targi odbywają się w regularnych odstępach czasu w zorganizowanym miejscu spotkań handlowych od XII w. p.n.e. Targi ewaluowały w czasie:

-          początkowo targi towarowe- towary są fizycznie obecne na imprezie na imprezie dokonuje się obrotu nimi np. jarmarki: detaliczne (handlowano towarami pierwszej potrzeby- udział mogli brać wszyscy chętni) i hurtowe – ponadregionalne, w których uczestniczyli producenci i kupcy, zbywający zakupiony towar na targach detalicznych

-          targi wzorów- formalne transakcje handlowe na bazie zaprezentowanych wzorów, a fizyczna wymiana i zapłata następuje w okresie późniejszym; najbardziej znane odbyły się  w Paryżu, Mediolanie, Lipsku

-          targi branżowe i specjalistyczne- zakres przedmiotowy jest tu ograniczony, dotyczy branży, danej specjalności

-          targi myśli naukowo- technicznych- sama impreza jest łączona z konferencjami, prezentacjami dotyczącymi postępu technicznego z produkcją danego wyrobu.

FUNKCJE:

1.      Handlowa- dochodzi do bezpośredniego kontaktu między sprzedającym a kupującym- choć jest to funkcja podstawowa to jej znaczenie maleje

2.      Promocyjna- towar i producent w trakcie imprezy handlowej są promowane, realizowana jest reklama

3.      Informacyjna- przekazywane są informacje dotyczące producenta, wyrobu, warunków dostawy

Reklama jest zróżnicowana w trakcie tworzenia targów, tak jak zróżnicowane są dni targowe:

-          dni medialne- uczestnikami są dziennikarze; spektakularne wydarzenia, najważniejsze osoby w firmie, domowy przekaz- reklama za darmo

-          dni handlowe- konkretna reklama skierowana do kupca, dużo informacji

-          dni dla zwiedzających- dla klientów indywidualnych drapieżna reklama, duża liczba broszurek

4.      Prestiżowa- targi są miejscem spotkań najważniejszych ludzi w branży

Podział targów wg kryterium geograficznego:

-          regionalne

-          krajowe: wystawcy- firmy krajowe; sprzedaż również wobec dostawców obcych

-          eksportowe- rozbudowana oferta firm krajowych, ułatwienia dla kupców zagranicznych, charakterystyczna forma dla krajów rozwiniętych

-          importowe- rozbudowana oferta firm zagranicznych; kupcy to podmioty krajowe- w krajach rozwijających się

-          eksportowo- importowe- zbliżona liczba wystawców krajowych i zagranicznych

5.      Ogólno- branżowa- przedmioty handlu są zróżnicowane branżowo- w krajach wysoko rozwiniętych mają charakter eksportowy

-          wielobranżowe- z danej dziedziny i różnych branż np. PODAGRA

-          jednobranżowe- dana branża np. salony motoryzacyjne

Współczesne tendencje w organizowaniu targów:

-          współzależność i rosnące obroty handlu międzynarodowego o targi

-          specjalizacja targów

-          rozwój geograficzny targów

-          większa liczba kupców i sprzedających

-          rosnąca liczba imprez handlowych o różnym charakterze (1500 imprez handlowo- targowych Polsce)

-          coraz większą role w organizowaniu targów odgrywa państwo

UFI- Związek Targów Międzynarodowych w Paryżu- wydaje co roku terminarz swoich członków

Największy ośrodek handlowy na świecie: Hanower

GIEŁDY

-          w określonym miejscu, określonym czasie organizowane spotkania handlowe

-          przedmiotem obrotu są ściśle określone towary, których ceny są określane wg kursów

-          transakcje są sformalizowane na podstawie regulaminu giełdy

-          ceny ustala się na podstawie kształtowania się popytu i podaży

Wymagane cechy towarów

-          jednorodność-najważniejsze jego cechy można ująć w standardy

-          trwałość- cechy fizyczne, chemiczne  nie zmieniają się z upływem czasu

-          masowość popytu i podaży

-          wielkość popytu i podaży jest zmienna w czasie- w długim okresie występuje przewaga podaży nad popytem

-          transakcja na podstawie jakości standardowej lub próbek

-          standardy są określane dla każdej giełdy

Rodzaje giełd:

Wg kryterium przedmiotu obrotu:

-          towarowa – zbóż: w Chicago, Winnipeg, Rootterdamie; roślin przemysłowych (oleistych produktów Londynie produktów Rotterdamie), produktów zwierzęcych (skór w Chicagi i Liverpoolu), metali (niezależnych w Londynie, Nowym Jorku, Tokio) i surowców przemysłowych (cukru w Nowym Jorku, Londynie, Paryżu)

-          walorów- mają największą wartość: 150 mld $ w skali dnia; głównym walorem SA papiery wartościowe

-          usług – mają najmniejsze obroty ale istotny wpływ na kształtowanie się cen i obrotów na rynku wolnym usług; najważniejsze rodzaje giełd usług:

·         usług transportowych: transport morski, lotniczy- w Londynie giełda Bałtycka: 50% wszystkich obrotów giełd usług transportowych; giełda żeglugowa w Nowym Jorku

·         ubezpieczeń: Lloyds w Londynie

·         pośrednictwa transakcyjnego- przedmiotem obrotu są usługi pośrednictwa- giełda transakcji barterowych i płatności dewizowych- Miami na Florydzie

Funkcje giełd:

-          handlowa- podstawowa

-          informacyjna- informuje o cenie, która jest wyznacznikiem dla cen w transakcjach rynku wolnego

-          spekulacyjna- ok. 90 % transakcji rzeczywistych

-          ograniczeniem ryzyka zmiany cen poprzez transakcje terminowe jest gwarancja zakupu towaru po z góry określonej cenie

na giełdzie obraca się wielokrotnościami towarów a nie dowolną ilością.

AUKCJE

Spotkania handlowe, których przedmiotem obrotu są towary nie spełniające cech obrotu giełdowego. Wyróżniamy:

-          regularne

-          nieregularne- organizowane sporadycznie w miarę potrzeb.

Przedmiotem obrotu są:

-          dzieła sztuki

-          herbata w Kalkucie

-          wełna owcza w Australii i Nowej Zelandii

-          skóra w Amsterdamie, Sankt Petersburgu, Kopenhadze

-          jabłka

-          koni w Janowie Podlaskim

Aukcja spełnia funkcję handlową. Towar jest zgromadzony w magazynie, istnieje możliwość obejrzenia go.

Dzielenie na standardowe ilości np. partie towaru.

Ze względu na organizacje i sposób ustalenia ceny handel odbywa się na aukcjach:

-          licytacja metodą ceny niskiej

-          aukcja zaporowa – ma ceny wysokie

-          aukcja oferty pisemnej

WYSTAWY

W swoim charakterze są bardzo podobne do targów z jedną różnicą- nie są na nich dokonywane transakcje handlowe; pozostałe funkcje: informacyjna,  prestiżowa, promocji pozostają bez zmian. Nie muszą mieć określonej regularności czasu z jaką się odbywają: okresy nieregularne lub indywidualne.

Mogą być ważnym elementem wspierania polityki eksportu w  kraju (albo państwo/ jego instytucje występują jako organizatorzy wystaw za granicą bądź też państwo pokrywa koszty uczestnictwa firm w wystawach zagranicznych).

WOLNE OBSZARY CELNE

Są to tereny wydzielone z granic celnych danego kraju, tworzone najczęściej u zbiegu ważnych szlaków handlowych, do których towary mogą być wwożone bez ponoszenia opłat celnych i na terenie obszaru podlegać obrotowi, przetwarzaniu, uszlachetnianiu a następnie mogą zostać wywiezione na rynek innego kraju bądź też wwiezione w obszar celny danego kraju- podlegają wtedy opłacie celnej.

Obok funkcji wynikającej z realizacji rynku:

-          handlowej

pełnią też funkcję

-          aktywizującą- działalność w wolnych obszarach celnych jest dla firm korzystna- dużo firm zakłada swą działalność właśnie w wolnych obszarach celnych- aktywizuje to teren , na którym została powołana i tereny sąsiednie

-          może stanowić czynnik aktywizujący działalność eksportową kraju

-          problemy z ewidencjonowaniem, kontrolą obrotu

-          największe są lokalizowane w portach: w Bremie, Hamburgu, Singapurze, Hong- Kongu

-          duty- free shopy (porty, statki, samoloty, przejścia graniczne)- jest to tylko obrót bez cła i części podatków  pośrednich (w Polsce ich funkcjonowanie odbywa się na niewielką skalę). UE zakazuje działalności duty- free shopów (gdy występowały zatrudniały 60 tys osób/ 10 mld $- Brytyjczycy organizują np. wycieczki na morze Północne i z powrotem stosując duty- free shopy).

PRZETARGI

W skali międzynarodowej nie różnią się od krajowych

-          pisemna forma składania ofert

-          oferta musi spełniać wymogi formalne określone w przetargu

-          dostęp do przetargu mają firmy zagraniczne

-          rozstrzygnięcie przetargu odbywa się przez otworzenie ofert i wybranie najkorzystniejszej

...