1
PORADNIK DYDAKTYCZNY
dla nauczycieli realizujących podstawę programową
w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum
z uczniami niewidomymi i słabo widzącymi
Praca zbiorowa pod redakcją Stanisława Jakubowskiego
Ministerstwo Edukacji Narodowej
Warszawa 2001
1. Rozdział I - Dzieci z uszkodzonym wzrokiem i ich edukacja -Tadeusz Majewski 9
1.1.1. Znaczenie wzroku w życiu dziecka 9
1.1.2. Rodzaje uszkodzenia wzroku 9
1.1.3. Przyczyny uszkodzenia wzroku 12
1.2. Dzieci z uszkodzonym wzrokiem 13
1.2.1. Funkcjonowanie dzieci z uszkodzonym wzrokiem 13
1.2.2. Dzieci całkowicie niewidome 15
1.2.3. Dzieci niewidome z resztkami wzroku 15
1.2.4. Dzieci słabo widzące 16
1.2.5. Dzieci ociemniałe 19
1.2.6. Dzieci z uszkodzonym wzrokiem z dodatkowymi niepełnosprawnościami 20
1.3. Tyflopedagogika 20
1.4. Aktualne tendencje w tyflopedagogice 22
1.5. Bibliografia 25
2. Rozdział II - Posługiwanie się wzrokiem przez dzieci słabo widzące - Antonina Adamowicz-Hummel 26
2.1. Na czym polega rehabilitacja wzroku? 26
2.2. Najczęściej spotykane uszkodzenia i schorzenia układu wzrokowego oraz ich następstwa funkcjonalne 27
2.3. Czynniki wpływające na funkcjonowanie wzrokowe słabo widzącego 28
2.4. Pomoce ułatwiające widzenie 29
2.4.1. Czynniki zewnętrzne wpływające na widzenie 29
2.5. Powiększony druk i inne pomoce nieoptyczne 31
2.6. Najpopularniejsze pomoce optyczne 34
2.7. Powiększalniki i lupy elektroniczne 35
2.8. Wskazówki dla nauczyciela 36
2.8.1. Jak pomóc dziecku słabo widzącemu, żeby dobrze funkcjonowało i dobrze się czuło w klasie? 36
2.8.2. Przykłady zmian w wyglądzie i zachowaniu dziecka, mogących świadczyć o zmianach w stanie jego zdrowia i w widzeniu 37
2.9. Bibliografia 38
3. Rozdział III - Pismo brajla i rysunek wypukły w nauczaniu dzieci niewidomych 40
3.1. Wykorzystanie w dydaktyce pisma brajla - Halina Zielazek 40
3.1.1. Pismo brajla, jego zakres użytkowania 40
3.1.2. Jak uczyć? 41
3.1.3. Bibliografia 46
3.2. Cele i metoda nauczania dzieci niewidomych rysowania i czytania rysunku s. Elżbieta Więckowska 46
3.2.1. Słowo wstępne 46
3.2.2. Psychiczne właściwości czytania dotykiem grafiki wypukłej 47
3.2.3. Zasady redagowania rysunku dydaktycznego dla niewidomego 48
3.2.4. Techniki kształtowania rysunku dotykowego dla niewidomego i przez niewidomego 50
3.3. Cele nauczania dzieci niewidomych rysunku 52
3.4. Podstawowe wskazania metodyczne 53
3.5. Związek nauczania rysunku z rozwojem wyobraźni i pojęć przestrzennych dziecka niewidomego 57
3.5.1. Teksty uzupełniające: 57
3.6. Bibliografia 58
4. Rozdział IV - Pomoce dydaktyczne i środki techniczne przydatne w nauczaniu dzieci z uszkodzonym wzrokiem - Stanisław Jakubowski 60
4.1. Przedmioty i urządzenia służące rehabilitacji osób niewidomych i słabo widzących 60
4.2. Urządzenia mówiące 65
4.2.1. Syntezatory mowy 65
4.2.2. Notatniki mówiące 66
4.2.3. "Mówiąca grafika" 67
4.3. Urządzenia elektroniczne wykorzystujące pismo brajla 68
4.3.1. Monitory brajlowskie 69
4.3.2. Notatniki brajlowskie 69
4.3.3. Drukarki brajlowskie 70
4.4. Skanery, aparaty do czytania 71
4.5. Przykłady zastosowań urządzeń komputerowych 72
4.5.1. Elektroniczne słowniki i encyklopedie 73
4.5.2. Sieć komputerowa w klasie zamiast tradycyjnej tablicy 74
4.5.3. Internet największą księgarnią świata 75
4.6. Bibliografia 77
5. Rozdział V Zagadnienia nauczania początkowego dzieci z dysfunkcją wzroku - Barbara Kawczyńska-Reguła, Bożena Pierzchała 78
5.1. Dziecko a klasa 78
5.1.1. Podstawy integracji 78
5.1.2. Wzajemne postawy dziecka niewidomego i widzącego 79
5.1.3. Rola rodziców 80
5.1.4. Rola nauczyciela 81
5.1.5. Wzajemne kontakty rodzic-nauczyciel 82
5.1.6. Uczeń z dysfunkcją wzroku a jego miejsce w społeczności klasowej 82
5.1.7. Urządzenie klasy 83
5.2. Rehabilitacja podstawowa - wyrabianie samodzielności w poruszaniu się i samoobsłudze 84
5.2.1. Etapy rehabilitacji 84
5.2.2. Funkcja rodziny 84
5.2.3. Co to jest orientacja przestrzenna ? 85
5.2.4. Indywidualizacja w orientacji 85
5.2.5. Nauczanie orientacji w szkole 87
5.3. Pierwsze kroki w pisaniu i czytaniu 89
5.4. Odrabianie zadań domowych 94
5.4.1. Rola nauki domowej w ogólnym nauczaniu 94
5.4.2. Jak pomagać dziecku z dysfunkcją wzroku ? 95
5.4.3. Zabawa jako forma uczenia 98
5.4.4. Rola rodziców w odrabianiu zadań domowych 99
5.5. Nauczanie integracyjne 100
...
sdrfid