Odbiorniki radiowe retro, cz.5.pdf
(
2549 KB
)
Pobierz
ep_12_079-082_radio_cz5.indd
K U R S
Odbiorniki radiowe retro
Regeneracja, uruchamianie i strojenie, część 5
Regeneracja skrzynek do odbiorników
Regeneracją starych mebli, w tym również drewnianych skrzynek
odbiorników, zajmowały się przez długi czas wyspecjalizowane warsztaty
stolarskie, które strzegły swoich zawodowych tajemnic. W poradnikach
dla radioamatorów z okresu rozkwitu radiotechniki trudno jest znaleźć
informacje na ten temat. To sprawia, że problematyka regeneracji
skrzynek jest przeciętnemu kolekcjonerowi nieznana.
Skrzynki starych odbiorników radio-
wych, szczególnie wykonywane z drew-
na, są pewnego rodzaju dziełami sztuki
stolarskiej. Z biegiem lat niektóre firmy,
takie jak Philips, Elektrit, Telefunken
wypracowały swój charakterystyczny styl
w wyglądzie zewnętrznym odbiornika.
Dlatego warto przywrócić im dawny wy-
gląd i urok.
Odbiorniki były montowane w skrzyn-
kach z drewna liściastego (najstarsze typy),
z drewna sosnowego oklejanego fornirem
z drzew szlachetnych oraz w skrzynkach
ebonitowych (były to tak zwane odbior-
niki popularne lub „ludowe”). Odbiorniki
w skrzynkach ebonitowych produkowały
niemal wszystkie firmy, w tym również
polskie (odbiornik kryształkowy Detefon
oraz lampowy Pionier).
Ogromna podaż różnorodnych na-
rzędzi do obróbki drewna oraz środków
chemicznych do konserwacji i wykańcza-
nia powierzchniowego drewna sprawiły,
że niemal każdy majsterkowicz może
teraz próbować swych sił. Autor zdaje
sobie sprawę, że ten artykuł z racji ob-
szerności problematyki, nie jest wyczer-
pującym poradnikiem, ale z pewnością
może zachęcić do eksperymentów tych
Czytelników, którzy nie wierzą w swoje
możliwości.
grzybobójcze. W sprzedaży detalicznej są
dostępne odpowiednie preparaty chemicz-
ne, a niezbędne zabiegi można przepro-
wadzić po zapoznaniu się z załączonymi
przepisami stosowania, zachowując nale-
żyte środki ostrożności, ponieważ są to
środki toksyczne (szczególnie preparaty
do niszczenia grzybów).
Kołatek domowy i spuszczel domo-
wy niszczy wszystkie gatunki drewna,
a uszkodzenie drewna poznaje się po
obecności otworów wylotowych na jego
powierzchni. Stwierdzenie czy w danym
drewnie znajdują się żywe owady jest
bardzo trudne i dlatego należy bardzo do-
kładnie wykonać zabiegi niszczące owady.
Polegają one na kilkakrotnym wstrzykiwa-
niu w widoczne otwory środka owadobój-
czego. Na przykład w sprzedaży znajduje
się preparat owadobójczy o nazwie Antox,
wypróbowany wielokrotnie przez autora.
Do wstrzykiwania należy użyć strzy-
kawki lekarskiej z igłą o średniej grubości,
której ostry grot należy spiłować, żeby
można było dość głęboko wprowadzić
ją w otwór. Po zakończeniu kilkakrotnego
wstrzykiwania zaleca się włożyć skrzyn-
kę do worka foliowego i szczelnie go
zamknąć, usuwając nadmiar powietrza
przez ugniatanie worka. Do tego celu na-
dają się worki na śmieci.
skami stolarskimi. Analogicznie należy
postępować w przypadku pęknięć lub zła-
mań pod warunkiem, że ich przyczyną
nie jest zmurszenie drewna spowodowa-
ne zagrzybieniem. Fragmenty zagrzybione
należy bezwzględnie wyciąć. Pozostałe
drewno trzeba koniecznie odgrzybić. Gru-
bość spoiny klejowej powinna wynosić
nie więcej niż 0,1 mm. Obowiązuje przy
tym zasada, że im cieńsza spoina, tym
bardziej wytrzymałe jest połączenie. Kleju
nie należy traktować jako kitu wypełnia-
jącego nierówności i koniecznie przestrze-
gać zaleceń producenta kleju.
Trwałe połączenie klejonych po-
wierzchni uzyska się wtedy, gdy obie
powierzchnie będą należycie dociśnięte
do siebie. Przy dużej sile docisku stop-
ki ścisków stolarskich mogą pozostawić
trudne do usunięcia wgniecenie forni-
ru skrzynki, ponieważ nie zawsze mają
one gładką powierzchnię. Dlatego zaleca
się wykonanie podkładek drewnianych,
nawet z podklejoną flanelką lub filcem,
wykonanych ze sklejki o grubości od 5
do10 mm i o powierzchni 2…3–krotnie
większej od powierzchni stopki ścisku.
Do klejenia elementów skrzynki naj-
lepiej nadają się kleje syntetyczne oparte
na polioctanie winylu, a szczególnie klej
do klejenia ram obrazów. Kleje syntetycz-
ne są stabilne w przechowywaniu, gotowe
do użycia w każdej chwili, szybko wią-
żą klejone powierzchnie i dają elastyczne
spoiny. Typowym klejem tego rodzaju jest
wikol. W handlu są również kleje oparte
na polioctanie winylu o innych nazwach,
jak np.: winacet, hermol, pattex.
Właściwą ocenę jakości forniru moż-
na przeprowadzić po usunięciu powłoki
lakieru lub politury z całej powierzchni
skrzynki. Nie zawsze można to zrobić
za pomocy szlifierki. Odbiorniki radio-
Czynności wstępne
Po wyjęciu odbiornika ze skrzyn-
ki należy zabezpieczyć głośnik i chas-
sis przed uszkodzeniem i oczyścić ją
wstępnie z kurzu wewnątrz. Następnie
dokładnie obejrzeć. Szczególnie należy
zwrócić uwagę czy nie występują w niej
małe otworki, świadczące o zaatakowa-
niu drewna przez kołatka domowego lub
spuszczela domowego oraz upewnić się
czy na powierzchni nie występują grzy-
by pleśniowe lub domowe. W przypadku
stwierdzenia, że drewno skrzynki zosta-
ło zaatakowane przez owady lub grzyby,
przed przystąpieniem do dalszych prac
należy wykonać zabiegi owadobójcze lub
Naprawa uszkodzeń
mechanicznych w skrzynkach
drewnianych
W starych skrzynkach odbiorników
występują najczęściej następujące uszko-
dzenia:
• obluzowanie złączy narożnikowych,
• złamania i pęknięcia,
• uszkodzenie powierzchni skrzynki.
W przypadku stwierdzenia obluzowa-
nia połączeń klejonych, najczęściej naroż-
nikowych, należy elementy te ostrożnie
rozchylić i usunąć stary klej. Następnie
nałożyć nowy klej, silnie dociskając lub
uderzyć młotkiem stolarskim i docisnąć
klejone powierzchnie odpowiednimi ści-
Elektronika Praktyczna 12/2005
79
K U R S
we produkowane do roku około 1945
miały skrzynki przeważnie lakierowane
lakierami bezbarwnymi lub koloryzują-
cymi typu olejnego albo pokrywano je
politurą (odbiorniki najwyższej klasy).
Powierzchnie takiej skrzynki stosunkowo
łatwo szlifować papierem ściernym do
drewna. Niektóre typy polskich odbior-
ników wyprodukowane pod koniec lat
pięćdziesiątych były pokrywane lakierami
chemoutwardzalnymi o znacznej grubości.
Są to między innymi odbiorniki: Syrena,
Poemat, Rondo itd. Skrzynek tych odbior-
ników nie zaleca się szlifować papierem
ściernym, ponieważ podczas szlifowania
szlifierką wibracyjną wydziela się na po-
wierzchni szlifowanej dużo ciepła, lakier
zaczyna się topić i zatyka pory w papie-
rze ściernym. Usunięcie zniszczonej po-
włoki lakierniczej jest możliwe tylko za
pomocą opalarki elektrycznej do opalania
drewna, najlepiej z płynną regulację tem-
peratury. Należy przy tym stosować ory-
ginalne i zalecane przez producenta skro-
baczki o specjalnym kształcie. Nie zaleca
się stosowania do zdejmowania rozgrzanej
powłoki lakieru szpachelek malarskich,
ponieważ bardzo łatwo można uszkodzić
nimi fornir skrzynki. Podczas usuwania
lakieru skrobaczka powinna być trzyma-
na pod kątem prostym w stosunku do
powierzchni skrzynki.
Do szlifowania fornirowanej po-
wierzchni najlepiej nadaje się szlifierka
kątowa. Pozwala ona podczas szlifowania
w pełni dokładnie kontrolować jego prze-
bieg. Szlifowanie należy rozpocząć dla
powłok lakierniczych, częściowo złusz-
czonych papierem o gradacji co najmniej
120 i zakończyć papierem ściernym o gra-
dacji ponad 200. Po zakończeniu szlifo-
wania należy uzupełnić ubytki forniru
kitem szpachlowym o odpowiednio do-
branej kolorystyce i zeszlifować nadwyżkę
kitu papierem ściernym o gradacji około
250…300. Szlifowanie powierzchni po-
krytej fornirem nie jest czynnością ła-
twą i należy wykonywać bardzo ostroż-
nie, ponieważ przy braku wprawy i zbyt
mocnym dociskaniu, można całkowicie
usunąć fornir ze szlifowanej powierzch-
ni. Nie zaleca się stosowania obrotowych
tarcz szlifierskich napędzanych wiertarka-
mi. Trudno jest bowiem utrzymać stały
i jednakowy nacisk krążka ściernego na
szlifowaną powierzchnię. Krążek zwykle
nie pracuje całą powierzchnią, zatem ła-
two można spowodować łukowe wgłębie-
nie w fornirze, które jest trudno usunąć.
Duże powierzchnie można szlifować pła-
ską szlifierką oscylacyjną, najlepiej z wła-
snym napędem, ponieważ łatwiej się ją
prowadzi po szlifowanej powierzchni, niż
nasadkę mocowaną do wiertarki. Szlifo-
wanie co jakiś czas należy przerywać,
aby za pomocy drucianej miękkiej szczo-
teczki (np. z drutu mosiężnego) przeczy-
ścić papier ścierny.
Najczęstszymi uszkodzeniami występu-
jącymi w starych skrzynkach są głębokie
rysy, ubytki forniru (szczególnie w na-
rożnikach), odklejenia forniru. złuszcze-
nia powłoki i odbarwienia. Zdarzają się
również złuszczenia całych płatów forni-
ru. Drobne ubytki forniru o powierzchni
1…2 cm
2
można uzupełnić kitem szpa-
chlowym, po uprzednim dokładnym
oczyszczeniu szpachlowanej powierzchni.
W dużych marketach można kupić wiele
rodzajów kitów produkowanych w kraju
i importowanych. Kity szpachlowe mogą
być produkowane na bazie akrylu, ace-
tonu, wodorozcieńczalne, na bazie żywic.
Dobry kit szpachlowy powinien zawie-
rać najmniej 85 % kalibrowanej mączki
drzewnej danego gatunku drewna, w mia-
rę szybko wysychać i nie kurczyć się po
wyschnięciu. Powinien także nadawać się
do obróbki tak jak drewno, to znaczy
można go piłować, przecinać, szlifować
oraz barwić bejcą i lakierować dowolnym
rodzajem lakieru lub politurować.
Autor z powodzeniem stosuje kit
szpachlowy o nazwie handlowej Syntilor,
który występuje w sprzedaży w następu-
jących odcieniach: naturalny, dąb jasny,
dąb złocisty, dąb średni, dąb ciemny, ma-
hoń, orzech, wiśnia, sosna (jasne drewno),
kasztanowiec. Jest on produkowany na ba-
zie acetonu. Mieszając dwa lub więcej od-
cieni można uzyskać wypadkowy odcień
kitu zbliżony do szpachlowanego forniru.
Zbyt dużych ubytków nie zaleca się uzu-
pełniać, ponieważ niektóre gatunki drewna
(np. orzech, czereśnia) mają ładny natural-
ny rysunek włókien. Kit szpachlowy nie
odtworzy rysunku włókien drewna, a je-
dynie jego odcień, zatem zbyt duże uzu-
pełniane powierzchnie będą wyraźnie wi-
doczne. Szlifowanie powinno być również
przeprowadzone na powierzchniach we-
wnętrznych skrzynki, ponieważ wieloletnia
warstwa kurzu wraz z wilgocią uszkodziła
warstwę powierzchniową drewna, która
trzeba ponownie zabezpieczyć.
Przyklejanie forniru do
podłoża
Po zeszlifowaniu powierzchni ze-
wnętrznych i wewnętrznych skrzynki
można dopiero ocenić stopień jej znisz-
czenia. Odklejony miejscowo i nie znisz-
czony fornir należy ponownie przykle-
ić. Przy większych ubytkach zaleca się
wymianę całego płata forniru, ponieważ
wszelkiego rodzaju wstawki, szczególnie
na czołowych powierzchniach, są trudne
do wykonania i będą widoczne.
80
Elektronika Praktyczna 12/2005
K U R S
Stary fornir usuwa się zwilżając daną
powierzchnię wodą (najlepiej kładąc wil-
gotną ściereczkę). Po kilku godzinach
można zerwać fornir szerokim dłutem
lub szpachelką. Warstwę podłoża należy
wysuszyć, zeszlifować pozostałości kleju,
ubytki drewna wyrównać szpachlówką
o dużej wytrzymałości np. dwuskładniko-
wą samochodową i ponownie zeszlifować.
Powierzchnia przygotowana do nakładania
nowego forniru musi być dokładnie wy-
równana i przed przystąpieniem do kle-
jenia powierzchnię szpachlowaną trzeba
koniecznie ręcznie lekko zmatowić papie-
rem ściernym, nadając jej równomierną
szorstkość.
Jeżeli naprawiana skrzynka jest bar-
dzo stara, to nowy fornir może znacząco
odbiegać swoim odcieniem i wyglądem
od pozostałych powierzchni. Stare po-
wierzchnie z powodu oddziaływania róż-
nych czynników (wilgotność, nasłonecz-
nienie, utlenienie powierzchni) zmieniły
pierwotny odcień drewna i wtedy nowy
fornir trzeba sztucznie postarzyć poprzez
rozjaśnienie lub przyciemnienie drewna.
Do rozjaśniania drewna można stosować
wodny roztwór soli szczawikowej lub
30% roztwór perhydrolu. Do przyciem-
niania drewna można zastosować bardzo
rozcieńczoną bejcę o innym odcieniu niż
naturalny odcień wklejanego forniru.
Fornir przeznaczony do przyklejenia
musi być odpowiednio przygotowany.
Nie może on być popękany i pofalowany.
Pofalowany fornir należy lekko nawilżyć
czystą wodą i przeprasować żelazkiem
przez czysty biały papier. Powierzchnia
forniru powinna być większa od po-
wierzchni oklejanej (5…10 mm z każdej
strony). Krawędź forniru wklejanego po-
winna być bardzo równo odcięta i szczel-
nie dotykać do krawędzi istniejącego for-
niru. Należy przy tym zwrócić szczególną
uwagę na właściwe ułożenie naturalnego
rysunku drewna, ponieważ dobór właści-
wego rysunku słojów będzie decydował
o wyglądzie skrzynki.
Do przyklejania forniru należy sto-
sować specjalny klej kontaktowy, któ-
ry można kupić w sklepach z fornirem.
Jest to klej o odpowiedniej konsystencji,
który nie wnika zbyt głęboko w drew-
no i nie powoduje przebicia klejowego
forniru. Klej kontaktowy nakłada się na
przygotowaną powierzchnię skrzynki, roz-
prowadzając go szpachelką grzebieniową
i następnie obciętym płaskim pędzelkiem
o szerokości np. 2…5 cm. Analogicznie
nakłada się klej na przygotowany do
wklejenia arkusz forniru. Należy przy
tym odczekać zalecany przez producenta
kleju czas do wstępnego podeschnięcia
kleju i dopiero przystąpić do przyklejenia
forniru. O jakości połączenia forniru ze
skrzynką decyduje tzw. docieranie, czyli
dociśnięcie forniru do podłoża (wałkowa-
nie) za pomocą wałka fornirskiego.
Następnie na powierzchnie klejonego
forniru należy położyć (przełożoną cienką
folią) odpowiedniej wielkości płytę, lami-
nowaną płytę wiórową o grubości około
4 cm (płyty takie są stosowane do wyro-
by blatów kuchennych i parapetów). Kle-
jone powierzchnie powinny być bardzo
mocno dociśnięte równomiernie na całej
powierzchni. W tym celu należy użyć jak
największej liczby ścisków. Ściśnięte ele-
menty pozostawia się do czasu uzyskania
pełnej wytrzymałości spoiny. Czas ten jest
podany na opakowaniu kleju. Dopiero po
jego upływie można przystąpić do obci-
nania nadmiaru forniru za pomocą np.
nożyka do cięcia tapet. Brzegi obciętego
forniru można delikatnie przeszlifować
papierem ściernym np. o numerze 300.
Mieczysław Laskowski
82
Elektronika Praktyczna 12/2005
Plik z chomika:
phill2k
Inne pliki z tego folderu:
Odbiorniki radiowe retro, cz.1.pdf
(3093 KB)
Odbiorniki radiowe retro, cz.10.pdf
(3368 KB)
Odbiorniki radiowe retro, cz.11.pdf
(2379 KB)
Odbiorniki radiowe retro, cz.12.pdf
(413 KB)
Odbiorniki radiowe retro, cz.13.pdf
(2279 KB)
Inne foldery tego chomika:
Architektura mikrokontrolerów PIC 16F8x
ARM7TDMI
ATAPI
Autorouter Specctra
AVR Assembler
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin