Techniki projekcyjne.pdf
(
52 KB
)
Pobierz
puste strony 40
TECHNIKI PROJEKCYJNE
Definicje metody projekcyjnej:
- L. K. Frank: „Projekcyjna metoda badania osobowoœci polega na przedstawieniu badanemu
sytuacji bodŸcowej, nie maj¹cej dlañ znaczenia arbitralnie ustalonego przez eksperymentatora.. ale
zarazem takiej, która bêdzie mog³a nabraæ znaczenia przez to, i¿ osobowoœæ badanego narzucie jej
indywidualne znaczenie i organizacjê”
- S. Deri, D. Dinnerstein, J. Harding, A.D. Pepitone: „Istotn¹ cech¹ technik projekcyjnych jest to,
i¿ odpowiedzi nie s¹ traktowane zgodnie z ich brzmieniem, tj. w sposób, w który chcia³by je
pojmowaæ badany, gdyby rozumia³ wskazówki testu, lecz s¹ one interpretowane zgodnie z pewn¹
teori¹ psycholog. Dotycz¹c¹ reakcji podmiotu w sytuacjach testowych”.
W technikach projekcyjnych zadaniem podmiotu jest zorganizowanie (nadanie znaczenia lub
zinterpretowanie) pewnej sytuacji bodŸcowej, która nie ma w samej sobie jednoznacznej, narzucaj¹cej siê
struktury. Umo¿liwia nam to wgl¹d w jego predyspozycje bez jego wiedzy.
Aby umo¿liwiæ ukrycie rzeczywistych celów badacza stosuje siê metodê, która polega na tym, ¿e badany
ujawnia swoje potrzeby i rzeczywiste wartoœci za poœrednictwem innej osoby lub postaci fikcyjnej, z
któr¹, jak s¹dzimy, uto¿samia siê.
- Przyk³ad: technika koñczenia historyjek - zazwyczaj prosi siê badanego by
odpowiada³ nie tak jak by sam siê zachowa³ lecz jak zachowa³by siê bohater opowiadania. W ten
sposób badany ma wiêksze szanse w sposób nieskrêpowany ujawnienia swoich uczuæ.
- Nie nale¿y jednak s¹dziæ, ¿e mo¿na w sposób bezpoœredni wnioskowaæ o cechach respondenta
ze sposobu zachowania siê, ¿yczeñ, ideologii i wartoœci postaci, z któr¹ siê on identyfikuje.
„Projekcji” mog¹ podlegaæ ró¿ne poziomy osobowoœci np. sumienie, mechanizmy obronne itd.
Dlatego zinterpretowanie takiego materia³u jest na ogó³ bardzo z³o¿one i wymaga powa¿nego
szkolenia i doœwiadczenia
Techniki projekcyjne mog¹ byæ wykorzystywane tak i przez psychologa klinicznego jak i przez socjologa:
- psycholog kliniczny ma do dyspozycji szereg wypróbowanych technik
projekcyjnych (np. test tematycznego postrzegania) oraz ma dostêp do standaryzowanych metod
zbierania materia³ów, punktowania wyników oraz sposobów interpretowania tych testów.
- Socjolog natomiast nie ma do swojej dyspozycji wypracowanych technik projekcyjnych.
Obecnie istnieje szereg ró¿norodnych technik, które zosta³y opracowane przez poszczególnych
badaczy dla okreœlonych celów, jednak tylko nieliczne z nich zosta³y u¿yte w wiêcej ni¿ jednym
badaniu, a ¿adna z nich nie posiada szerszej bazy eksperymentalnej. Techniki te ró¿ni¹ siê od
siebie np. stopniem skutecznoœci z jak¹ maskuj¹ swoje cele badawcze.
I. Techniki s³owne:
1. Technika kojarzenia s³ów:
· Oparta na klasycznej technice kojarzenia s³ów zastosowanej wiele lat temu przez Carla Junga w
badaniach nad zaburzeniami psychicznymi.
· Badanemu wymienia siê pewn¹ iloœæ s³ów, jedno po drugim i prosi siê go aby poda³ pierwsz¹
myœl jaka mu siê skojarzy z ka¿dym s³owem.
· Niektóre ze s³ów u¿ytych jako bodŸce maj¹ charakter neutralny, inne pozostaj¹ w zwi¹zku z
badanymi postawami spo³ecznymi.
2. Technika koñczenia zdañ:
· Badanemu przedstawia siê szereg niedokoñczonych zdañ i prosi by je dokoñczy³, k³ad¹c z regu³y
nacisk na szybkoϾ odpowiedzi.
· Przyk³ad: przy badaniu postaw wobec murzynów taki test móg³by zawieraæ zdania:
O Kiedy Murzyn siada obok niego w autobusie, John...
O Przejœcie przez dzielnicê murzyñsk¹ jest...
O Murzyni s¹...
· Treœæ odpowiedzi mo¿e umo¿liwiæ nam zdobycie powa¿nej wiedzy o badanym. Je¿eli jednak
badani s¹ na wy¿szym poziomie umys³owym istnieje ma³a szansa, ¿e cel badania uda siê
dostatecznie ukryæ, nawet jeœli do³¹czymy zdania o charakterze neutralnym dla zagadnienia.
· Nadal jednak ma³o wiemy czy lepiej formu³owaæ zdania w trzeciej osobie („Murzyni, których
John zna...”), czy te¿ w pierwszej („Murzyni, których znam...”)
3. Technika koñczenia historyjek i dyskusji:
· Badanemu przedstawia siê fragment historyjki b¹dŸ te¿ dyskusji wystarczaj¹cy aby zwróciæ
jego uwagê na dane zagadnienie, ale nie wystarczaj¹ce aby mo¿na by³o stwierdziæ jak
zdarzenia potocz¹ siê dalej, nastêpnie prosi siê badanego by dorobi³ zakoñczenie
· Przyk³ad:
„X, który wychowa³ siê w przekonaniu, ¿e wojna niczego nie za³atwia, melancholijnie
rozwa¿a mo¿liwoœæ powo³ania go do wojska. Spotyka swojego przyjaciela i id¹ razem
na piwo.
Y, zosta³ powo³any do wojska i znajduje siê obecnie w drodze do swej jednostki. Mówi
on X-owi, ¿e spodziewa siê, i¿ poœl¹ go na teren dzia³añ wojennych na Pacyfiku.
Perspektywy te bardzo go ciesz¹ i powiada, ¿e z prawdziw¹ przyjemnoœci¹ zrzuci
ubranie cywilne i w³¹czy siê w dzia³ania wojenne.
Jak jest mo¿liwe, pyta X, ¿e.......”
· Stosuje siê te¿ pytania o charakterze projekcyjnym, które podobne s¹ pod pewnym
wzglêdem do zwyk³ych pytañ otwartych. Pytanie mo¿e dotyczyæ np. pewnego
fikcyjnego zdarzenia, np. „Przypuœæmy, ¿e przylecia³ na nasz¹ planetê cz³owiek z
Marsa i Pan by³ pierwsz¹ osob¹, która mia³a mu odpowiedzieæ na pytanie jacy ludzie
¿yj¹ na œwiecie. Co by Pan odpowiedzia³?”.
· Kwestionariusz Levinsona – sk³ada siê z 8 pytañ dot. niezwyk³ych wydarzeñ lub
prze¿yæ, które mog³yby mieæ du¿e znaczenie emocjonalne dla badanych. OdpowiedŸ
jest kodowana wg zespo³u kategorii, o którym zak³ada siê, ¿e obejmuje wskaŸniki
wysokiego lub te¿ niskiego etnocentryzmu.
II. Techniki obrazkowe:
1. Test tematycznego postrzegania:
· Sk³ada siê z serii niejednoznacznych obrazków. Badanego prosi siê aby opowiedzia³
historyjkê na temat ka¿dego obrazka („Co siê tam dzieje obecnie?”, „Jak do tego dosz³o?”, „Co
bêdzie w przysz³oœci?”)
· Zak³ada siê, ¿e w ten poœredni sposób badany powie nam coœ o sobie samym
· Ka¿da postaæ w toku akcji, któr¹ badany siê interesuje, z któr¹, jak s¹dzimy, mo¿e siê
identyfikowaæ, jest œrodkiem za pomoc¹ którego mo¿e on wyra¿aæ w³asne sk³onnoœci.
· Jednak nawet przy zastosowaniu tego testu owe podstawione tendencje mog¹ ulec
przekszta³ceniu na skutek dzia³ania nieœwiadomych mechanizmów obronnych, lecz test ów
czêsto dostarcza tak¿e wskaŸników dzia³ania owych mechanizmów.
2. Test stosunków miêdzyludzkich:
· Zosta³ opracowany przez ekipê badaczy z uniwersyteckiego studium stosunków
miêdzygrupowych
· Sk³ada siê z 10 rysunków, z których ka¿dy przedstawia jak¹¿ niejednoznaczn¹ sytuacjê
kontaktu miêdzygrupowego.
· Jeden z obrazków przedstawia np. scenê w czasie meczu koszykówki, w której zawodnik o
bia³ej skórze le¿y na pod³odze, a nad nim stoi zawodnik Murzyn
· Inny obrazek mo¿e przedstawiaæ scenê w restauracji, w której w drzwiach stoi trzech
Murzynów i rozmawia z kelnerem, który podniós³ rêkê.
· Ka¿da ze scen mo¿e byæ interpretowana jako przedstawiaj¹ca b¹dŸ nie przedstawiaj¹ca
konfliktu.
· Badanych prosi siê aby o ka¿dej scenie opowiedzieli krótk¹ historiê, które s¹ póŸniej oceniane
w zale¿noœci od tego czy pojawi³ siê w nich konflikt, jak dalece badani potêpiaj¹ ów konflikt, jak
zostanie on rozwi¹zany itd.
3. Test porz¹dkowania obrazków (Tomkins):
· sk³ada siê z 10 scen, z których ka¿da sk³ada siê z 3 obrazków.
· badani mieli uporz¹dkowaæ te obrazki w kolejnoœci czasowej oraz u³o¿yæ historyjki na ich
temat
· sposób u³o¿enia obrazków dostarcza³ bardzo prostego wskaŸnika natê¿enia postaw (test ów
mierzy³ postawy wobec pracy), podczas gdy sama treœæ opowiadania dostarcza³a materia³u
umo¿liwiaj¹cego wgl¹d w ukryte czynniki wyznaczaj¹ce owe postawy
4. Test sytuacji spo³ecznych (Radke, Trager, Davis):
· Sk³ada siê z szeregu obrazków (przedstawia³y one dzieci w szkole, na placu zabaw czy na ulicy)
oraz z szeregu pytañ do³¹czonych do ka¿dego obrazka
· Test ten bada³ wyobra¿enia i postawy dzieci dotycz¹ce jak Murzyni i biali czy protestanci,
katolicy i ¯ydzi
· We wszystkich przypadkach przeprowadzaj¹cy wywiad okreœla³ przynale¿noœæ grupow¹ postaci
na obrazku w toku wywiadu.
· Na podstawie reakcji dzieci na ró¿ne obrazki okreœlano natê¿enie ich poczucia przynale¿noœci
grupowej oraz cechy przypisywane przez nie ró¿nym grupom
III. Techniki zabawowe:
1. Techniki polegaj¹ce na manipulowaniu lalkami:
· Badano postawy ma³ych dzieci
· Evans i Chein przedstawiali dzieciom pewn¹ iloœæ lalek „bia³ych” i „kolorowych” i prosili je,
aby bawi³y siê tymi lalkami w okreœlony sposób np. w organizowanie przyjêcia, tak jakby krêci³y
film
· W³¹czenie b¹dŸ wy³¹czenie z zabawy lalek kolorowych oraz role przeznaczone dla nich w tej
zabawie dostarcza³y prostego, obiektywnego wskaŸnika za pomoc¹ którego mierzono postawy
badanych wobec dzieci murzyñskich
2. Test lalkowy + materia³ obrazkowy:
· Hartley i Schwarz – badania nad postawami dzieci wobec dzieci z innych grup spo³.
· Malowane dekoracje zawiera³y elementy charakterystyczne dla dzielnicy katolickiej na jednym
obrazku, dzielnicy ¿ydowskiej na drugim oraz typowej dzielnicy zamieszka³ej przez klasê
œredni¹, pozbawion¹ religijnych znaków na trzecim obrazku.
· Odpowiednio dobrane grupy rodzinne lalek umieszczano na tle ró¿nych dekoracji i dzieci mia³y
siê bawiæ w takie sytuacje spo³eczne jak przyjêcie urodzinowe, jazda autobusem do szko³y itd.
IV. Techniki psychodramatyczne:
· Metoda ta wymaga aby badany odgrywa³ pewn¹ rolê – b¹dŸ samego siebie b¹dŸ kogokolwiek
innego, i pe³ni¹c j¹ zachowywa³ siê tak jak w realnej sytuacji ¿yciowej.
· Przyk³ad: je¿eli badamy bia³ego mo¿emy mu kazaæ odgrywaæ rolê Murzyna – robotnika
przemys³owego, który opuœci³ kilka dni w pracy i który musi wyt³umaczyæ siê majstrowi w tej
nieobecnoœci
· Sposób w jaki badany odgrywa swoj¹ rolê, przesz³oœæ jak¹ do niej dorabia, dadz¹ zapewne
wiele materia³u umo¿liwiaj¹cego poznanie jego postaw
· Badacz mo¿e dokonaæ zapisu jego zachowañ dla celu dalszej analizy, b¹dŸ te¿ mo¿e je
skategoryzowaæ na miejscu stosuj¹c ró¿ne skale itp.
· Psychodrama jest jednym wielu narzêdzi, które nadaj¹ siê do systematycznego badania
umiejêtnoœci spo³. Umo¿liwia ona postawienie badanego w sytuacji, w której mo¿emy
obserwowaæ jak zachowuje siê on w stosunkach z innymi ludŸmi.
Wady technik projekcyjnych:
- cel powy¿szych technik mo¿e byæ ukryty jedynie przed najbardziej naiwnym respondentem
- z³o¿onoœæ samych technik oraz brak standaryzacji wiêkszoœci metod uniemo¿liwiaj¹ ich
praktyczne zastosowanie w badaniach na wiêksz¹ skalê
- mimo obiecuj¹cych zapowiedzi, ¿e techniki projekcyjne bêd¹ metoda badawcza o rozleg³ych
zastosowaniach, umo¿liwiaj¹c¹ siêgniêcie g³êboko pod zewnêtrzn¹ warstwê postaw i opinii –
zapowiedŸ ta nie zosta³a jak dotychczas zrealizowana.
Jednak w najbli¿szej przysz³oœci techniki projekcyjne mog¹ odegraæ najwiêksz¹ rolê w
intensywnych, prowadzonych a ma³¹ skalê, laboratoryjnych badaniach postaw spo³.
Testy pozornie zadaniowe do badania postaw spo³.
Newcombe – badania nad znaczeniem klimatu spo³ecznego dla niektórych determinantów informacji:
· Badanie to wykaza³o, ¿e studenci bêd¹cy zwolennikami gen. Franco mieli wyraŸn¹ tendencjê
do wiêkszego ni¿ reszta znajomoœci tych faktów, które by³y dla Franco ¿yczliwe oraz do
nieznajomoœci tych, które by³y dla Franco nie¿yczliwe
· U studentów o orientacji antyfrankistowskiej wystêpowa³a tendencja odwrotna
· Newcombe komentuje te wyniki stwierdzaj¹c, ze jeœli chodzi o problemy trudne, domys³y
bêd¹ zapewne iœæ w kierunku zgodnym z postawami badanego.
Tego rodzaju stwierdzenia doprowadzi³y do rozwoju poœrednich, zamaskowanych technik
badania postaw spo³ecznych, polegaj¹cych na zastosowaniu testu zadaniowego, dostatecznie
trudnego lub z³o¿onego, aby na sposób jego wykonania mog³y mieæ wp³yw postawy badanego
· W odró¿nieniu od instrukcji, które s¹ u¿ywane w niektórych testach projekcyjnych, w których
zapewnia siê badanego, ¿e „poprawna” odpowiedŸ istnieje, tutaj ka¿e siê wierzyæ, ¿e istniej¹
odpowiedzi s³uszne i b³êdne i stara siê wzbudziæ w nim d¹¿enie do wype³nienia zadañ tego
testu mo¿liwie jak najlepiej.
Campbell – regu³a konstruowania takich testów:
„ZnajdŸ takie zadanie, które bêdzie mia³o charakter rzeczowy dla twoich respondentów i, które
wszyscy bêd¹ staraæ siê wykonaæ mo¿liwie dobrze. Uczyñ zadanie dostatecznie trudnym b¹dŸ te¿ weŸ
tak¹ dziedzinê rzeczywistoœci, w której badani maj¹ ma³e doœwiadczenie lub te¿ ma³¹ wiedzê.
Wype³nij test treœci¹ powi¹zan¹ z badanymi przez ciebie postawami. Szukaj w odpowiedziach b³êdów
systematycznych b¹dŸ te¿ jakiejkolwiek innej systematycznej tendencji w sposobie wykonania
zadania. Jeœli takie odchylenia znajdziesz, wydaj¹ siê one dostateczn¹ podstaw¹ do wnioskowania o
postawach”.
Niektóre techniki pozornie zadaniowe u¿ywane dotychczas do badania postaw spo³.:
1) Test informacyjny:
· Hammond zastosowa³ ten test m.in. do badania postaw robotników wobec nadzoru
· Kwestionariusz zawiera³ 3 rodzaje pytañ:
O Pierwsza grupa sk³adaj¹ca siê z 8 pytañ zmusza³a respondenta do wyboru dwóch
odpowiedzi, z której ka¿da by³a równie b³êdna, ale w odwrotnym kierunku od
odpowiedzi poprawnej, np. przeciêtny zarobek robotnika w przemyœle wojennym w
roku 1945 wynosi³:
a) 37 $, b) 57 $
O Druga grupa sk³ada³a siê z 12 pytañ i wymaga³a od respondenta odpowiedzi na
pytanie w sprawie o której nie móg³ on posiadaæ ¿adnej informacji
O Trzecia seria pytañ sk³ada³a siê z 12 pytañ na stopieñ poinformowania
(wprowadzone po to by przekonaæ respondenta, ¿e odpowiada on rzeczywiœcie
na test stopnia poinformowania) pomieszanych z 20 pytaniami wspomnianymi
powy¿ej
· Zbudowane przez Hammonda skale bezb³êdnie wy³oni³y grupê sk³adaj¹c¹ siê z cz³onków
zwi¹zków zawodowych oraz grupê z dwóch klubów buisnessmanów.
2) Testy polegaj¹ce na rozumowaniu:
· dziêki laboratoryjnym badaniom procesów rozumowania wiemy, i¿ wnioskowanie
sylogistyczne nie zawsze jest dokonane w sposób logiczny; bardzo czêsto zale¿y ono od treœci
sylogizmu
· W swych badaniach nad postawami wobec Japoñczyków Morgan pos³ugiwa³ siê testem
sylogistycznym, w którym wszystkie alternatywne konkluzje by³y fa³szywe.
O Nadawa³ sylogizmowi charakter stwierdzeñ abstrakcyjnych typu: „¿adne A nie s¹ B;
niektóre C s¹ B; z tych dwóch stwierdzeñ nale¿y wnioskowaæ i¿ ...”.
O Nastêpnie nape³nia³ je „treœci¹”: „godny szacunku cz³owiek nie pope³nia czynów
haniebnych”, „bombardowanie Pearl Harbour przez Japoñczyków by³o czynem
haniebnym” , „Z tego nale¿y wnioskowaæ, i¿...”.
O Ró¿nice w sposobie odpowiedzi na sylogizm podany w postaci neutralnej oraz w
postaci na³adowanej emocjami by³y przes³ank¹ dla wniosków o postawach badanych
wobec danej grupy.
3) Ocena opinii grupy:
· Wiêkszoœæ ludzi ma tendencje do przeceniania iloœci osób zgadzaj¹cych siê z ich w³asnymi
opiniami. Fakt ten sk³oni³ badaczy do badania postaw spo³., przez zwracanie siê do
respondentów z proœb¹, aby ocenili jaki procent cz³onków danej grupy zgodzi³oby siê z
okreœlonym pogl¹dem
· S¹ jednak te¿ zastrze¿enia do tej metody:
O Aczkolwiek u wiêkszoœci badanych zniekszta³cenia id¹ w kierunku zgodnym z ich
¿yczeniami, u niektórych osób i w pewnych okolicznoœciach zniekszta³cenia te id¹ w
kierunku przeciwnym (odzwierciedlaj¹ raczej ich lêki ni¿ nadzieje). Nie
przeprowadzono jeszcze dostatecznej iloœci badañ, które by wskazywa³y w jakich
warunkach zniekszta³cenie w ocenie bêdzie mia³o tendencjê do ujawniania nadziei a w
jakiej lêków.
O Ponadto niezbêdna jest tutaj pewna ogólna znajomoœæ opinii grupy, z któr¹ mo¿na by
skonfrontowaæ opinie indywidualne. Inaczej bêdziemy musieli zastosowaæ w¹tpliw¹
procedurê pos³ugiwania siê ocen¹ przeciêtn¹ jako wzorcem do porównañ
4) Testy postrze¿eniowe i pamiêciowe (E.L. i R. E. Horowitz):
· Badania nad kszta³towaniem postaw rasowych
· Zastosowano pewn¹ iloœæ technik opart¹ na z³o¿eniu, i¿ postrzeganie i pamiêæ s¹ pod silnym
wp³ywem zarówno indywidualnych predyspozycji jak i te¿ przesz³oœci badanego
· Jeden z tych testów (ang. the Aussage Test) polega³ na pokazywaniu badanym
skomplikowanego obrazu w ci¹gu 2 lub 3 sekund, po czym zadawano seriê standaryzowanych
pytañ maj¹cych stwierdziæ co badani spostrzegli i zapamiêtali. Np. po pokazaniu obrazu na
którym nie by³o murzyna zadawano pytanie „Co robi³ kolorowy mê¿czyzna stoj¹cy w k¹cie
pokoju?”. Im starsze dzieci tym czêœciej „przypomina³y” sobie, ¿e widzia³y Murzyna
pe³ni¹cego funkcjê s³u¿¹cego.
· Test zasiêgu spostrze¿enia sk³ada³ siê z serii plansz z których ka¿da zawiera³a 10 rysunków.
Pokazywano je dzieciom przez 10 sekund, a nastêpnie proszono aby powiedzia³y jakie rysunki
zapamiêta³y (w starszych grupach Murzyni zapamiêtywani byli czêœciej)
Plik z chomika:
ewunia64
Inne pliki z tego folderu:
Zestaw pomocy do opracowania Terapia zabawą (J_ Baran).pdf
(1669 KB)
KONSTRUOWANIE PROGRAMÓW INDYWIDUALNYCH!!!.zip
(43 KB)
arkusz indywidualnego programu edukacyjnego str.2.jpg
(154 KB)
arkusz indywidualnego programu edukacyjnego str.1.jpg
(159 KB)
Test slownika dziecka.pdf
(1219 KB)
Inne foldery tego chomika:
Diagnostyka
dla dzieci- zadania do pracy z dziećmi
ekologia
mózg umysł
Muzyka-Różna
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin