METODA DIALOGOWA (ROZMOWA)
1. METODA DIALOGOWA – swobodna rozmowa na określony temat ogólny z uwzględnieniem podporządkowanych mu szczegółowych tematów. Wzajemna wymiana myśli i uczuć między badaczem a osobą badaną.( Może niekiedy przechodzić w dyskusję, próby wynegocjowania wspólnego stanowiska w przypadku zaistnienia zbieżności). Unika się przewartościowania, opinii. Uważne i cierpliwe szukanie rozmówcy.
2. Dialog cechuje oddziaływanie jednej osoby na drugą osobę bez manipulacji czy indoktrynacji. Rozmowa jako cel sam w sobie, poszukiwanie jego godności osobistej i otwartość, bezpośredniość.
- metoda „miękka” tj. pozbawiona przewidywanego z góry przebiegu
- niemożliwe jest jej blższe zaprogramowanie
- nie jest bliżej ustrukturalizowana
- jej przebieg określa ogólnie sformułowany przebieg
- możliwe tylko ogólne sporadyczne pytania
- przystępuje się do rozmowy bez uprzedniego przygotowania
- główny temat obejmuje zazwyczaj różne podtematy, będące jego uszczegółowieniu, nie uwzględnia się ich kolejności
- poznanie opinii stanowisk budowanych w danej sprawie
- ułatwia dostrzeżenie niektórych aspektów badanego zagadnienia
- umożliwia bliższe sprecyzowanie problemu
3. Warunki poprawności metody dialogowej:
a) uważne i cierpliwe słuchanie rozmówców
- bezwarunkowa akceptacja ich
- ich rozumienie empatyczne
- pozostawanie wobec nich osobą otwartą (empatyczną)
- umożliwienie samodzielnego i samorzutnego wypowiadania się
- pierwszeństwo zgłaszania swych wypowiedzi w sposób wolny, nieskrępowany, spontaniczny
b) umiar w odpowiadaniu na stawiane przez rozmówców pytania
- uchylanie się od odpowiedzi na zadane pytania wymaga zwięzłego wyjaśnienia
- dawanie kilku odpowiedzi z zaleceniem ustosunkowanie się do nich
c) Powściągliwość w zadawaniu pytań rozmówcy:
- ograniczyć pytania do wynikających odpowiednio z kontekstu rozmowy (inspiracja do głębszych przemyśleń)
- formuła jasna pytań : konkretne i zwięzłe
- uwikłanie pytań alternatywnych, pytania otwarte, umożliwiające swobodne odpowiadanie
Pytania zadajemy tylko wtedy gdy:
- mamy wątpliwość co do adekwatnego rozumienia wypowiedzi osoby badanej
- zależy nam bardzo na rozwinięciu podjętego przez nią wątku
- nie zajęła ona zdecydowanego stanowiska w istotnej dla badań sprawie
- uważamy, że zadane pytanie może zachęcić ją do dalszych wypowiedzi na interesujący nas temat
d) Troska o sprzężenia zwrotne w toczącej się rozmowie
- każdy z uczestników rozmowy jest odbiorcą i nadawcą informacji
- przekaz może objawiać się bezsłownie za pomocą mimiki, gestów (rąk)
- świadomość, że jest się słuchanym i rozumianym i jego wypowiedź ma sens
- atmosfera, zaufanie
- zapewnienie dobrej izolacji dźwięku i wykluczenie osób trzecich
4. TECHNIKI METODY DIALOGOWEJ
a) rozmowa indywidualna i grupowa
-> INDYWIDUALNA
- 2 osoby
- 45-60 minut
- możliwość kilku spotkań
- odbywa się w pomieszczeniu zaciszonym i stwarzającym poczucie bezpieczeństwa
- postawa osoby prowadzącej
- > GRUPOWA
- kilku rozmówców (2-5 osób)
- niewymuszona
- każdy wyraża na nią zgodę i ma prawo odmówić
- poruszane sprawy znane są w niemal jednakowym stopniu wszystkim i nie dotyczą syt. Intymnych
- rozmowa samosprowadzająca się gdyż błędne odpowiedzi od razu zarysowane są przez pozostałych rozmówców, uzupełniane lub pogłębiane -> mają wartość poznawczą
b) rozmowa bezpośrednia i pośrednia
- osoba prowadząca kieruje się raczej intuicją przy ewentualnym stawianiu pytań, skłonna jest sam je interpretować odpowiedź
- mówi się o tym, czego prowadzący chciałby się dowiedzieć
- sposób jej prowadzenia nie zachęca do otwartych i swobodnych wypowiedzi
•możliwość swobodnego, szczerego wypowiadania swoich myśli i uczuć przez badanego
• utwierdzenie w przekonaniu o celowości prowadzonej rozmowy
•szczególne wzbranianie się przed zadawaniem pytań
•wypowiedź ogranicza się do głównie do sprzężeń zwrotnych
c) rozmowa oparta na słuchaniu biernym lub czynnym
-> odmiany rozmowy pośredniej
-nastawienie na odbiór wypowiedzi rozmówcy z wykluczeniem ukierunkowania
5. BŁĘDY METODY DIALOGOWEJ:
- debatowanie (toczenie sporów i upór rad własnym zdaniem)
- diagnozowanie w sposób stronniczy
- interpretowanie (samowolne i subiektywne wyjaśnienie wypowiedzi rozmówcy)
- generalizowanie ( ocenianie wg danego schematu z tendencją do nadmiernego uogólniania)
- bagatelizowanie ( nieliczenie się z problemami rozmówcy)
- moralizowanie
- monologizowanie (zbyt częste wypowiadanie się)
- racjonalizowanie (ustosunkowanie się do wypowiedzi rozmówcy tylko z logicznego pkt widzenia, pomijając jego przeżycia)
- poddawanie się projekcji (przekazywanie własnych odczuć, doświadczeń, na partnera rozmówcy)
- identyfikowanie się z rozmówcą
- egzaminowanie (stawianie rozmówcy zbyt wielu pytan)
- działanie na przekór (przerywanie wątku rozmówcy wbrew jego woli)
klejarka