Fizjoterapia kliniczna w ChNW
Fizjoterapia kliniczna w onkologii i medycynie paliatywnej
Częstość występowania nowotworów złośliwych
Nowotwory złośliwe w Polsce są drugą co do częstości przyczyną zgonów:
· Liczba zgonów na nowotwory złośliwe wzrasta; 1963 - 34500, 2004 - 89815
Wynika to przede wszystkim ze:
· wzrostu liczby ludności (1963 r. = 30,7 mln, 2004 r. = 38,2 mln)
· procesu starzenia się ludności w Polsce
( 1963 = 6,5%, 2004 = 12,9% powyżej 65 r.ż.)
· Ryzyko zgonu na nowotwory złośliwe u mężczyzn wzrosło o około 50%, a u kobiet o około 3%
· Zdecydowany wzrost ryzyka u obu płci występuje po 50 roku życia
Zachorowania i zgony na najczęstsze nowotwory złośliwe w Polsce (2004)
KOBIETY
Zachorowania Zgony
Pierś Pierś
Płuco Płuco
Trzon macicy Nowotwory nieokreślone
Okrężnica Okrężnica
Skóra Jajnik
Szyjka macicy Żołądek
Jajnik Trzustka
Odbytnica Szyjka macicy
Żołądek Mózg
Trzustka Pęcherz żółciowy
Nerka Odbytnica
MĘŻCZYŹNI
Gruczoł krokowy Nowotwory nieokreślone
Pęcherz moczowy Żołądek
Okrężnica Gruczoł krokowy
Żołądek Okrężnica
Skóra Pęcherz moczowy
Odbytnica Trzustka
Krtań Krtań
Nerka Nerka
Nowotwory nieokreślone Mózg
Mózg Przełyk
Między 1963 a 2004 rokiem doszło do najszybszego wzrostu zagrożenia u mężczyzn nowotworami złośliwymi okrężnicy, płuca
i gruczołu krokowego.
Natomiast zagrożenie nowotworami żołądka zmniejszyło się o 70%.
Najbardziej wzrosło zagrożenie u kobiet nowotworami płuca, okrężnicy, jajnika i trzustki.
Zagrożenie nowotworami żołądka zmalało
o 80%.
Czynniki ryzyka
Genetyczne :
· rodzinna polipowatość jelita grubego (okrężnica, odbytnica),
· dziedziczny niepolipowaty rak jelita grubego (okrężnica, odbytnica, żołądek, trzon macicy),
· dziedziczny rak piersi (pierś, jajnik),
· zespół BRCA1 (jajnik, pierś)
Czynniki środowiskowe:
· palenie tytoniu 30%
· dieta 30%
· zakażenia 5%
· czynniki zawodowe 5%
· zachowania seksualne 4%
· alkohol 2%
Czynniki fizyczne:
· promieniowanie ultrafioletowe – rak skóry i czerniak złośliwy
· promieniowanie jonizujące – białaczki, rak tarczycy, rak piersi, płuc, ślinianek
Czynniki wirusowe :
· wirus brodawczaka ludzkiego HPV- rak szyjki macicy
· wirus zapalenia wątroby typu B
· wirus mięsaka Kaposiego
· wirus białaczki T-komórkowej
Czynniki bakteryjne:
· zakażenie bakterią Helicobacter Pylori – rak żołądka
Leki hormonalne:
· hormonoterapia zastępcza – rak macicy, piersi, jajnika
· antykoncepcja hormonalna – rak piersi
Nowotwory tytoniozależne
· jama ustna
· gardło
· przełyk
· krtań
· płuco
· trzustka
· nerka
· pęcherz moczowy
Nowotwory alkoholozależne
· wątroby
· jamy ustnej
· gardła
· przełyku
· krtani
· piersi
Możliwości uniknięcia ryzyka nowotworów złośliwych
· rezygnacja z palenia tytoniu
· rezygnacja z picia alkoholu
· likwidacja narażenia zawodowego
· podwojenie spożycia owoców i warzyw
· skuteczny skrining raka szyjki macicy, piersi i jelita grubego
Badania przesiewowe (skrining)Rekomendacje Unii Europejskiej
· Rak szyjki macicy – badanie cytologiczne wymazu z ujścia zewnętrznego kanału szyjki macicy u kobiet w wieku 25 – 60 lat z częstotliwością co 3-5 lat
· Rak piersi – mammografia u kobiet między 50-69 r.życia, co 2-3 lata
· Rak jelita grubego – badanie stolca na krew utajoną jeden raz w roku lub co 2 lata od 50 r. życia Dodatni wynik testu jest wskazaniem do kolonoskopii
Badania przesiewowe
· gruczoł krokowy – PSA
· żołądek – badanie Helicobacter Pylori, badanie radiologiczne, endoskopowe
· jelito grube – sigmoidostomia
· jajnik – CA 125, usg z sondą dopochwową
· szyjka macicy – test HPV
· płuco – spiralna tomografia komputerowa
· czerniak skóry – badanie znamion barwnikowych
Wczesna wykrywalność nowotworów
· Nowotwory we wczesnym stadium zaawansowania mogą nie powodować żadnych objawów klinicznych lub objawy są nieswoiste i słabo wyrażone
· Nowotwory pełnoobjawowe, łatwe diagnostycznie są już zazwyczaj rzadko uleczalne
· Stąd konieczność wdrażania standardowych metod diagnostycznych we wszystkich przypadkach mało swoistych objawów, mogących zwiastować nowotwór
· Kształtowanie świadomości onkologicznej społeczeństwa to znajomość wczesnych objawów choroby nowotworowej i bezwzględna konieczność szukania pomocy medycznej
· Warunkiem sukcesu jest „ czujność onkologiczna”, obowiązująca społeczeństwo
i lekarzy
· Dla lekarzy to poszukiwanie objawów choroby nowotworowej i angażowanie się w diagnostykę wykluczającą lub nie nowotwór złośliwy
7 sygnałów ostrzegawczych o raku
· trudności w połykaniu
· uczucie pełności w nadbrzuszu,zgaga, odbijania
· zaparcia, biegunki, śluz w stolcu
· krew w stolcu
Etapy postępowania diagnostycznego w onkologii
Określenie stopnia zaawansowania nowotworu
Zaawansowanie nowotworu określa się w systemie TNM stworzonym przez Pierre’a Denoix w 1940 r.
Podstawą systemu jest ocena trzech elementów,tj.
T = ocena ogniska pierwotnego
N = ocena stanu okolicznych węzłów chłonnych
M = obecność przerzutów odległych
T – ocena ogniska pierwotnego
Tx – ognisko pierwotne nie może być ocenione
To – ognisko pierwotne nieobecne
Tis – rak in situ
T1 – guz zwykle do 2 cm śr. ograniczony do narządu, z którego się wywodzi
...
Rozita