WULKANY.pdf

WULKANY

Śmiercionośne wybuchy z głębi ziemi

Potężna eksplozja. Powietrze spowite trującym gazem. Wyrzucany na powierzchnie pył powoduje

ciemność. Rozgrzana do czerwoności lawa z prędkością ponad 100 km/h pochłania wszystko co napotka

na swej drodze. Doszczętnie pali drzewa, ludzi, całe miasta, a potem zastyga. To typowy scenariusz

wybuchu wulkanu.

Dlaczego wybuchają i gdzie występują?

Wulkany zaczerpnęły swą nazwę od rzymskiego boga ognia Vulcanusa. Są następstwem gwałtownych

przemian dokonywanych w obrębie skorupy ziemskiej. Magma zgromadzona wewnątrz ziemi, wykorzystując

szczeliny w litosferze wydostaje się na powierzchnię ziemi tworząc wulkany. Niektóre z nich osiągają wysokość

nawet powyżej 4000 metrów. Erupcjom wulkanów, oprócz lawy towarzyszy także wydzielanie się z kraterów

trujących gazów, popiołów oraz fragmentów skalnych i kamieni zwanych lapillami.

Wulkany występują na całym świecie. Najwięcej jest ich w tzw. "pierścieniu ognia", który rozciąga się wzdłuż

wybrzeży Oceanu Spokojnego. Większość wulkanów znajduje się nie dalej niż 250 km od linii brzegowej, a

ponad połowa z nich mieści się na wyspach. Wulkany występują również w Europie. Szczególnie dużo jest ich na

terenie Włoch i Islandii.

Historia, mity i legendy

Niszczycielska moc wulkanów stała się motywem

wykorzystywanym w mitach i legendach. Potwierdzeniem tego

jest legendarna zagłada Atlantydy. Przekaz głosi, że wyspa ta

została rozerwana na strzępy po wielkim wybuchu Santorynu,

wulkanu na Morzu Egejskim, który eksplodował 1640 lat p.n.e Z

tą katastrofą wiąże się także zagłada królestwa minojskiego.

Starożytny filozof Platon wielokrotnie w swych dziełach

przekonywał, że wybuchy wulkanów są karą boską za grzechy

popełnione przez ludzi.

W historii starożytnej najgorszą sławę zyskał Wezuwiusz.

Erupcja tego wulkanu w roku 79 spustoszyła starożytne

rzymskie miasta Pompeje i Herkulanum. Zaledwie w ciągu kilku

godzin oba miasta zalane zostały rozżarzoną lawą, a następnie

pokryła je czterometrowa warstwa popiołu. Ludzie nie mieli czasu na ucieczkę. Zostali żywcem zasypani lub

spaleni. Przypuszczać należy, że zginęli niemal wszyscy, czyli około 15 tys. osób. Archeolodzy, którzy od ponad

250 lat prowadzą badania na tym terenie dotarli do ciał, które doskonale zakonserwowała gruba warstwą popiołu.

Dzięki odlewom gipsowym specjalistom udało się odtworzyć przerażenie na twarzach ofiar Wezuwiusza.

Największe wybuchy

Dzieje ludzkości pamiętają wiele wybuchów wulkanów.

Jednakże są wśród nich takie, które w swej niesławie zapisały się

szczególnie tragicznie. Jednym z nich jest erupcja aktywnego od

2,5 miliona lat sycylijskiego wulkanu Etna. Tragiczny wybuch

nastąpił w 1669 roku. Lawa pochłonęła około 100 tys. osób, a z

krateru wydobywały się na wysokość kilkunastu kilometrów głazy

o wadze do 130 kilogramów.

Inną tragedią, która wstrząsnęła ówczesną Europą była

erupcja Laki - jednego z ponad stu islandzkich wulkanów. Główny

wybuchu nastąpił w czerwcu 1783 roku, a następnie przez 9

miesięcy wyspa nękana była mniejszymi erupcjami. Na szczęście

tereny te nie były gęsto zaludnione. Niemniej lawa, trujący gaz i

popioły w promieniu 70 km zniszczył wszystkie uprawy i zabił zwierzęta hodowlane. Efektem tego była klęska

głodowa, w wyniku której zmarł co piąty mieszkaniec Islandii.

Nikt na świecie nie mógł uniknąć skutków wybuchu wulkanu Tambora, który eksplodował na indonezyjskiej

wyspie Sumbawa w kwietniu 1815 roku. Wulkan wyrzucił z siebie około 1,7 miliona ton popiołu i skał. Wybuch

słyszalny był w odległości 2500 km. Zginęło 10 tys. ludzi, a 82 tys. zginęły z głodu będącego następstwem

erupcji. Wyrzucony popiół utrudniał docieranie promieni słonecznych, co wpłynęło na klimat całej kuli ziemskiej!

W niektórych regionach świata popiół zabarwił na brunatno nawet śnieg.

Równie silna erupcja wstrząsnęła inną - na szczęście - bezludną indonezyjską wyspą Pulau. Wybuch, który

nastąpił tam w sierpniu 1883 roku był 26 razy silniejszy od eksplozji największej bomby wodorowej. Huk dotarł aż

do oddalonej o 4800 km Australii. Wulkan spowodował 30 metrową falę oceaniczną, która zmyła 163 wioski

zabijając 36 tys. ludzi. Gruz skalny leciał na wysokość 55 km, a popiół na 80 km. Nad wyspą zapadły kompletne

ciemności. Pył opadał jeszcze przez 10 dni po wybuchu.

Także w latach 90. minionego stulecia wulkany zabijały ludzi i niszczyły ich osady. Jedną z większych

katastrof XX wieku był wybuch Pinatubo, który w 1991 roku spustoszył filipińską wyspę Luzon. Zginęło wtedy 700

osób, a 100 tys. zostało bez dachu nad głową. Wybuch spowodował dwuletni spadek temperatury na świecie o

pół stopnia. Dwa lata później na tej samej wyspie eksplodował inny wulkan Mayon zabijając 75 osób.

Cały czas niebezpieczny pozostaje Wezuwiusz. Eksperci wykryli, że w kanale tego wulkanu tkwi gigantyczny

głaz, który blokuje erupcję, tak jak korek wystrzał szampana. Zagrożenie wybuchem jest na tyle poważne, że

rząd włoski zlecił przygotowanie planu ewakuacyjnego. Czy powtórzy się historia antycznych Pompei? Niestety,

tego nie potrafią przewidzieć nawet najwybitniejsi naukowcy, bo wulkany są nieprzewidywalne.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: