Wobec żywiołów.pdf

Wobec żywiołów

Ostatnią moją książkę zatytułowałem Okamgnienie . Tytuł Ryzykowne

koncepty , pod jakim pojawiła się w języku niemieckim, świadczy o

niezrozumieniu idei, która przyświecała polskiej edycji, ponieważ szło mi

przede wszystkim o zadziwiającą krótkotrwałość ziemskiej cywilizacji.

Jeśli liczyć ją od epoki kamiennej, a zatem uznać jej trwanie za ponad

tysiącwiekowe, całe owe dzieje, które nam się wydają otchłanią, są na

zegarze czasu geologicznego właśnie ułamkiem sekundy.

Mówię to w kontekście ogromnej powodzi, która nawiedziła Czechy,

Austrię oraz Niemcy. Pragnąłbym spojrzeć jednak na ów przybór wód z

perspektywy geologicznej. Część odpowiedzialności za ocieplenie

ziemskiego klimatu i spowodowane nim zawirowania atmosferyczne ponosi

człowiek, którego technologia wyrzuca swoje odchody w postaci gazów

cieplarnianych w atmosferę. Jednak patrząc z milionoletniej perspektywy

na ziemskie sprawy, musimy uznać, że katastrofy żywiołowe nawiedzały

Ziemię wielokrotnie od jej powstania. Tylko przypadkowy zbieg okoliczności

sprawił, że w skali żywota ludzkiego i ludzkiego gatunku historia Ziemi

wydaje się prawie stateczna i nieruchoma. Tymczasem planetę naszą

nawiedzały, oprócz znanych nam dobrze epok lodowcowych, udary

kosmicznych meteorów, jako też okresy gwałtownie spotęgowanych

wulkanizmów i sejsmizmów, my zaś nie zdajemy sobie na ogół sprawy z

burzliwej przeszłości naszej planetarnej ojczyzny.

Jeżeli jednak wziąć pod uwagę tylko ostatni etap ziemskich dziejów,

zwany holocenem, dostrzeżemy czynniki, które skutecznie łagodziły ataki

żywiołów. Siedemdziesiąt procent powierzchni planety zalewają oceany,

których parowanie nasila się przy wzmożonym ogrzewaniu, czy to

powietrznym czy wulkanicznym, zaś ruchy mas powietrza nad nimi, w

ostatnich stuleciach dosyć stabilne, ulegają teraz silnym zaburzeniom.

Lasy, pokrywające zielonym kożuchem kontynenty, zawsze chłonęły duże

ilości wód opadowych, lecz nasza cywilizacja je wytrzebiła. Zarazem

przyrosty społeczeństw ludzkich poczęły w swej masie przypominać

szarańczę. Rzecz w tym, że owady te, wyroiwszy się miliardowo, pustoszą

zielone obszary i od swego nadmiaru giną. Ludzie zaś, którzy dawniej

wycofywali się z obszarów zalewowych, obecnie czynić tego nie mogą.

Chociaż więc godzi się współczuć naszym czeskim i niemieckim sąsiadom,

należy zarazem sobie uświadomić, że nie tylko działaniem technicznym, ale

i samym rozrodem człowiek rzucił wyzwanie Przyrodzie, czyli wspomógł

rozpętanie żywiołów. Wszystkie większe miasta, zwłaszcza w Europie,

rozbudowały się wokół rzek. Brak wolnych terenów zalewowych skłonił do

wielkich regulacji i budowy zbiorników retencyjnych. Lecz oto rekordowy

stan wód na Łabie Drezdeńskiej z 1884 roku, wynoszący osiem metrów

czterdzieści cztery centymetry, został przekroczony o ponad metr.

Ujawniło się zjawisko, niechętnie przyjmowane do wiadomości, że razem

z naszymi tamami, energią atomową, satelitami, najcięższym sprzętem

naziemnym możemy się stać igraszką żywiołów, jakim nie potrafimy

sprostać. Zarówno klęski, które trapią w ostatnich latach Amerykę

Północną, jak powodzie europejskie i azjatyckie stanowią skutki

gwałtownych i nagłych zmian w wielkich obszarach ruchu atmosfery,

którym nie umiemy się przeciwstawić. Każdorazowy wzrost poziomów wód

kolejnej powodzi, wydający się skutkiem zbiegu przypadków, w istocie

świadczy o tym, że całej biosferze, a zwłaszcza atmosferze zadajemy ciosy,

które potęgują uszkodzenia jej dawniejszej homeostazy.

W chwili, kiedy piszę te słowa, w Niemczech i w Austrii pięć milionów

ludzi zmaga się z przyborem wód, wznosząc wały z ręcznie przynoszonych

worków z piaskiem. Doraźność rozpaczliwego wysiłku milionów,

pozbawianych całości mienia wraz domami, zawisa tym bardziej w

niepewności, że uczeni i synoptycy zmuszeni są otwarcie przyznać, iż

wszystkie miary prognostyczne, jakimi się posługiwali, uległy już

unieważnieniu przez nowy etap klęsk. Przewidywanie zmian pogody,

zwłaszcza nagłych i globalnych, stało się coraz trudniejsze i przekracza

możliwości meteorologicznych komputerowych symulacji.

Trend wzmożonego rozwichrzenia i spotęgowanych zawirowań

atmosferycznych jest taki, że coraz trudniej liczyć na powrót minionych

spokojnych czasów. Niestety, wszystko wskazuje na to, że wpływ samych

technologicznych wyziewów na klimat jest dosyć skromny. Amerykanie

mają więc dużo racji, nie chcąc zgodzić się na drastyczne ograniczenia

emisji gazów, powodujących jakoby efekt cieplarniany.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: