Każdy rodzic marzy o tym, aby jego dziecko było szczęśliwe i wszechstronnie rozwinięte.
Pamiętając o tym, że przynajmniej 50% zdolności do uczenia się jest rozwijanych w ciągu pierwszych pięciu lat życia dziecka, a następnych 30% rozwija się jeszcze przed jego ósmymi urodzinami, zastanawiamy się, w jaki sposób usprawnić proces wczesnej edukacji. To ogromne wyzwanie - przede wszystkim dla nauczycieli , ale i dla rodziców.
Pobyt dziecka w przedszkolu ma niewątpliwie bardzo korzystny wpływ na jego rozwój. Dziecko przebywa w naturalnym i profesjonalnie przygotowanym środowisku, co sprzyja poznawaniu i rozumieniu otoczenia i świata, nabywaniu umiejętności przez działanie, rozwojowi emocjonalnemu. Badania potwierdziły, że większość dzieci osiąga odpowiednią dojrzałość, aby uczęszczać do przedszkola już w wieku 3 lat. W domu rodzice, babcie czy opiekunowie chętnie wyręczają dzieci w wykonywaniu codziennych czynności. Robią to z miłości lub nie doceniania możliwości dziecka, a także niecierpliwości, chęci uniknięcia bałaganu. Pójście do przedszkola to pierwszy krok do samodzielności dziecka. W przedszkolu dziecko uczy się wszystkiego i ma motywację, ponieważ inne dzieci już potrafią albo też się uczą, przez co nabiera wiary w siebie i swoje możliwości. Uczy się też współdziałania w grupie, czego zwykle w domu nie można im zapewnić. Przedszkole spełnia także bardzo istotną funkcję osiągnięcia przez dziecko, tzw. dojrzałości szkolnej polegającej na próbach czytania i pisania, koncentracji w czasie prowadzonego zajęcia, poznania i stosowania obowiązujący w przedszkolu granic, odpowiedniego reagowania na polecenia, zakazy i nakazy, poznaje siłę motywacji i nagradzania, zrozumie istotę negatywnych zachowań i konsekwencji. Programy edukacyjne realizowane w przedszkolu stwarzają możliwości zdobywania różnorodnych doświadczeń, uczestniczenia w zróżnicowanych i ciekawych zajęciach. Rozwijają: także sprawność, umiejętności manualne i techniczne, czytanie i liczenie, poznawanie otoczenia, rozwijanie odczuć zmysłowych, kształtowanie systemu wartości. Dzięki doświadczeniom zdobywanym w grupie, szybsza i skuteczniejsza jest edukacja społeczna. Następuje naturalna i samoistna nauka podstaw tolerancji.
W okresie przedszkolnym podstawową formą działalności każdego dziecka jest zabawa. Przez zabawę umożliwiamy dziecku szybkie opanowanie podstawowych umiejętności takich jak czytanie pisanie ,wzbogacanie słownictwa, liczenie , myślenie i kreatywne działanie. Stanowi ona niezbędny element jego rozwoju. Dostarcza dziecku nie tylko przyjemności, ale też kształci i pozwala realizować własne potrzeby i zainteresowania. Rozwój umysłowy człowieka odbywa się bowiem w procesie jego działania, a u małego dziecka działanie to ma przeważnie formę zabawy. Jedną z podstawowych grup zabaw dzieci w wieku przedszkolnym są, zaspokajające naturalną potrzebę ruchu, zabawy ruchowe. Mogą to być zabawy samorzutne, organizowane przez same dzieci, które dają im wiele radości, rozwijają aktywność własną, pogłębiają różnorodne doświadczenia ruchowe i uczą prawidłowych kontaktów z innymi dziećmi. A mogą to być zabawy inspirowane przez dorosłego oraz prowadzone w zabawowej formie ćwiczenia gimnastyczne. Zabawy ruchowe mogą pełnić trzy funkcje: zdrowotną, optymalizującą rozwój (fizyczny, umysłowy, społeczny), oraz terapeutyczną.(korygującą niedomagania). Aktywność ruchowa dzieci polepsza ich kondycję fizyczną i motoryczną, zapobiega wadom i deformacjom ciała, kształtuje przyzwyczajenia i nawyki sprzyjające zdrowiu, doskonali sprawność i zaradność ruchową, rozwija zmysły i funkcje niezbędne do osiągnięcia późniejszych sukcesów szkolnych. Ma korzystny wpływ na odporność fizyczną organizmu, a także na prawidłowy przebieg jego procesów metabolicznych i hormonalnych. Wpływa na mineralizację kośćca, powoduje zwiększenie się masy aktywnych tkanek i zmniejszanie się tkanki tłuszczowej, co ma istotne znaczenie w profilaktyce otyłości. Uaktywnienie ruchowe dziecka wpływa jednak nie tylko na jego rozwój motoryczny (zdolność wykonywania czynności ruchowych), ale i na pozostałe sfery rozwoju i działania. Wzmaga procesy myślowe takie jak pamięć i koncentracja uwagi, oraz przyczynia się do: - doskonalenia spostrzegania wzrokowego i zdobywania doświadczeń ruchowych w zakresie statyki i dynamiki, - kształtowania wyobraźni przestrzennej oraz rozumienia pojęcia czasu, - doskonalenia umiejętności analizy i syntezy wzrokowej oraz oceny stosunków ilościowych i przestrzennych, a także rozumienia wzajemnych zależności między ruchem, spostrzeganiem a koordynacją bodźców wzrokowych, słuchowych oraz dotykowo-ruchowych (Piaget), - rozbudzania motywacji do wszechstronnej aktywności stanowiącej niezbędny warunek rozwoju dziecka, - osiągania gotowości do podejmowania nauki w szkole, - pobudzania myślenia i działania twórczego, - rozwijania refleksu; umiejętności szybkiego reagowania na różnego rodzaju sygnały odbierane za pomocą zmysłów, - kontrolowania zachowań. Aktywność ruchową małego dziecka zalicza się do podstawowych bodźców stymulujących wszystkie sfery rozwoju. W rozwoju psychicznym i społecznym wspólne zabawy ruchowe stymulują kształtowanie się różnych cech niezbędnych w późniejszym życiu, takich jak : samodzielność, równowaga, emocjonalna, hart psychiczny, odporność na stresy, umiejętność psychicznej adaptacji do zmieniających się warunków. A także: poczucie odpowiedzialności, zdyscyplinowanie i wytrwałość w pokonywaniu trudności. Zabawy ruchowe z regułami sprzyjają przyswajaniu norm społecznych, oddziaływują na postawy poprzez różnorodność socjalizujących zachowań wynikających z różnych sytuacji. Dzieci w wieku przedszkolnym mają często trudności w kontaktach zespołowych. Zabawy zbliżają je do siebie, integrują i uczą działania dla osiągnięcia wspólnego celu, eliminując nadrzędność interesu własnego nad grupowym. Gry i zabawy zespołowe minimalizują zagrożenia płynące z odpowiedzialności za pracę samodzielną i zapewniają większe poczucie bezpieczeństwa. Wiele gier i zabaw ruchowych ćwiczy umiejętność kontrolowania emocji, daje okazję do wyładowania nadmiaru energii i odreagowania napięć emocjonalnych; przeciwdziała agresji. Oprócz odreagowywania napięć, funkcja terapeutyczna zabawy ruchowej przejawia się także w umożliwianiu dziecku ćwiczenia takich umiejętności, które jeszcze nie zostały przez nie należycie opanowane, lub ich opanowanie sprawia mu trudności, np.: orientowanie się w przestrzeni według umownych oznaczeń, albo szybka orientacja w zmianie sytuacji w grze, bądź też niedostateczna sprawność manualna. Jeżeli opanowywanie takich trudnych dla dziecka umiejętności będzie wplecione w zabawę, to istnieje szansa na to, że dziecko opanuje je szybciej, jego uwaga nie będzie skupiona wprost na tym, co sprawia mu trudność, ale na przyjemności jaką niesie ze sobą zabawa. Radosny nastrój towarzyszący zabawom znosi bariery i wyzwala u dzieci odwagę. Często podejmowane przez dzieci zabawy to ,,zabawy w teatr”. Działalność ta rozwija wyobraźnię ,fantazję ,twórcze myslenie, a także piekną ,poprawna mowę .Zabawy te wpływają na postawy moralne dzieci. Fakt, że ruchem można wspierać ogólny rozwój psychofizyczny dziecka i wykorzystywać go do kształtowania różnorodnych umiejętności, nie tylko motorycznych, wyzyskuje współczesna pedagogika tworząc nowatorskie metody nauczania oparte na ruchowej aktywności dzieci. Wykorzystujemy je w naszej pracy z dziećmi, obok ich spontanicznych zabaw ruchowych i ćwiczeń gimnastycznych. Z pedagogiki zabawy wykorzystujemy często: - zabawy integrujące, pozwalające na nawiązanie pozytywnych wzajemnych kontaktów, kształtujące samoświadomość, pozwalające dzieciom poczuć się bezpiecznie i nabrać zaufania do siebie i innych,
- zabawy z chustą, które stwarzają warunki do rozwoju emocjonalnego i społecznego dzieci, a zarazem usprawniają je motorycznie. Przynoszą radość, odprężenie, stymulują spontaniczność i twórcze pomysły. - oraz zabawy ruchowe z opowieścią, które rozwijają wyobraźnię, ćwiczą pamięć i komunikowanie się przez gest, jednoczą grupę, kształtują koordynację ruchową. Wszystkie wymienione tu zabawy rozwijają świadomość schematu ciała i świadomość przestrzeni, są jednym z elementów wielozmysłowego nabywania ważnych umiejętności, sprzyjają budowaniu poczucia własnej tożsamości i umożliwiają rozwijanie się funkcji ruchowych, językowych i spostrzeżeniowych niezbędnych w edukacji szkolnej dzieci. Metoda dobrego startu, w której tło dla zabawy ruchowej stanowią piosenka oraz znak graficzny, jaki dziecko odtwarza na różne sposoby (kreśląc w powietrzu, na podłodze, na blacie stołu, na tacce z kaszą, na piasku, na dużych arkuszach, a wreszcie na kartce) w rytm śpiewanej piosenki, pozwala dzieciom ćwiczyć orientację w przestrzeni i w schemacie ciała, dużą i małą motorykę, umiejętność wysłuchiwania dźwięków mowy (wyrazy, sylaby, głoski), trenować staw barkowy, łokciowy i nadgarstkowy, precyzję ruchów, spostrzeganie, koncentrację uwagi, koordynację ruchowo-słuchowo-wzrokową. Ogromne możliwości kształcące i terapeutyczne można dostrzec w ćwiczeniach prowadzonych z dziećmi metodą Ruchu Rozwijającego. Nawiązuje ona do "mowy ciała", a ćwiczenia stanowią formę komunikowania się z innymi przez dotyk, wzrok i ruch jako sposób okazywania im akceptacji i sympatii. Dzięki nim dzieci rozwijają świadomość schematu ciała, integracji poszczególnych jego części, orientację w czasie i przestrzeni, poczucie bezpieczeństwa, wzajemnego zaufania, współdziałania, partnerstwa, pewności siebie; inicjatywę, spontaniczność ruchu, sprawność ruchową, koncentrację uwagi i umiejętność komunikowania się. Kinezjologia edukacyjna wykorzystuje dziecięce zamiłowanie do naturalnego ruchu w celu stymulacji pracy mózgu. Odpowiednio dobrane ćwiczenia mogą zintegrować półkule mózgowe, usprawnić percepcję wzrokową, sprawność graficzną, wypowiadanie się a także wpływać na emocje. Sprzyjają koncentracji, poprawiają pamięć i logiczne myślenie.
Opracowała mgr Lucyna Łaszkiewicz
ela.roza