Wykład I
n Geneza zawodu leśnika w Polsce
- sięga połowy XVI w. (strażnik leśny, pomocnik wójta I sołtysa w nadzorowaniu dóbr leśnych) - od połowy XVII w. zatrudnianie wykwalifikowanych fachowców (rozwój handlu drewnem) - kształtowanie się zawodu leśnika, jego obowiązków i praw pod koniec XVIII w. (formowanie się zarysów zorganizowanej gospodarki leśnej) - okres zaborów — wspólną cechą leśnictwa — brak wykształconych leśników
n Geneza zawodu leśnika
- okres przedwczesnych i nadmiernych wyrębów lasów po odzyskaniu niepodległości (degradacja pozycji społecznej i materialnej leśników) - poczesne miejsce leśników w okresie II wojny światowej (pomoc i osłona dla walczących partyzantów, spadochroniarzy, ściganych i prześladowanych) - leśnik — opiekun i hodowca lasu — pełniący funkcje łącznika pomiędzy administracją rządową, leśną i organizacjami leśnymi a społeczeństwem - ranga zawodu leśnika zmieniała się wraz ze zmianami podstawowych funkcji lasu
n LAS – DEFINICJE
Lasem w rozumieniu USTAWA o LASACH z 1991 roku jest grunt: 1) o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) - drzewami i krzewami oraz runem leśnym - lub przejściowo jej pozbawiony: a) przeznaczony do produkcji leśnej lub b) stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego albo c) wpisany do rejestru zabytków;
2) związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystywane dla potrzeb gospodarki leśnej: budynki i budowle, urządzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowania drewna, a także wykorzystywany na parkingi leśne i urządzenia turystyczne.
n „ENCYKLOPEDIA LEŚNA”
n Jeden z odnawialnych zespołów przyrody, powstający w wyniku procesu lasotwórczego jako kompleks, w którym roślinność, swoista dla danego regionu biogeograficznego i wyróżniający się wybitnym ilościowym udziałem drzew rosnących zwarcie, świat zwierzęcy, klimat lokalny, stosunki wodne i gleba związane są ze sobą wzajemnymi wpływami i współzależnościami. Proces lasotwórczy może przebiegać przy udziale człowieka (stosowane różnego rodzaju zabiegi gospodarcze) lub samoistnie.
n „SŁOWNIK ENCYKLOPEDYCZNY LEŚNICTWA”
n Najbardziej skomplikowany ze wszystkich ekosystemów lądowych, w którym współżyją tworząc biocenozę różne organizmy roślinne i zwierzęce. Wyróżnia się wybitnym udziałem drzew rosnących w zwarciu.
n Gabriel RZĄCZYŃSKI (1664-1737) pt. „Historia naturalna Regni Poloniae” (1721), w której autor poświęcił dużo uwagi lasom, ich florze i faunie. Podał definicję lasu:
n "znaczna ilość drzew powstałych bez uprawy, zajmujących bez przerw duży obszar gruntu”,
rozróżniał kilka rodzajów lasów w zależności od składu gatunkowego rosnących w nich drzew.
n Encyklopedia PWN http://encyklopedia.pwn.pl
n Naturalny lub ukształtowany przez człowieka ekosystem lub kompleks ekosystemów, w którego szacie roślinnej dominującym składnikiem jest drzewostan utworzony przez zwarcie rosnące drzewa.
LAS
BIOCENOZA SIEDLISKO • ZOO- • KLIMAT • FITO- • GLEBA DRZEWOSTAN • RELIEF RUNO • OTOCZENIE
ELEMENTY ŁATWO ZMIENNEDRZEWO STAN RUNO LEŚNE FORMA PRÓCHNICY STRUKTURA GLEBY ODCZYN (i in.) GLEB
ELEMENTY WZGLĘDNIE TRWAŁE UTWÓR GEOLOGICZNO-GLEBOWY MAKRO KLIMAT RELIEF EKOLOGICZNE CZYNNIKI OTOCZENIA
n Gospodarka leśna
n gospodarka leśna - działalność leśna w zakresie urządzania, ochrony i zagospodarowania lasu, utrzymania i powiększania zasobów i upraw leśnych, gospodarowania zwierzyną, pozyskiwania - z wyjątkiem skupu - drewna, żywicy, choinek, karpiny, kory, igliwia, zwierzyny oraz płodów runa leśnego, a także sprzedaż tych produktów oraz realizację pozaprodukcyjnych funkcji lasu;
USTAWA z dnia 28 września 1991 r. o lasach
wg MAŁEJ ENCYKLOPEDII LEŚNEJ, PWN 1980
n dział gospodarki narodowej, w którym wytwarza się część dochodu narodowego dzięki realizacji całokształtu zadań produkcyjnych i organizacyjnych w gospodarstwie leśnym
n Gospodarka leśna http://pl.wikipedia.org-Gospodarka
gałąź gospodarki narodowej obejmująca użytkowanie lasu (głównie produkcję drewna) oraz działania związane z utrzymaniem trwałości drzewostanów w warunkach ich eksploatacji: hodowlę, ochronę, utrzymanie i powiększanie zasobów leśnych, a także gospodarowanie zwierzyną leśną. Dodatkowymi elementami gospodarki leśnej są: pozyskiwanie płodów runa leśnego, choinek, roślin leczniczych oraz realizacja pozaprodukcyjnych funkcji lasu, związanych z ochroną powietrza, wód i gleby.
Nadzór nad gospodarką leśną sprawują:
1) minister właściwy do spraw środowiska – w lasach stanowiących własność Skarbu Państwa;
2) starosta - w lasach niestanowiących własności Skarbu Państwa.
n Gospodarkę leśną prowadzi się według następujących zasad:
1) powszechnej ochrony lasów; 2) trwałości utrzymania lasów; 3) ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów; 4) powiększania zasobów leśnych.
n Gospodarka leśna realizowana jest w oparciu o:
n Ustawę o lasach,
n Politykę Leśną Państwa,
n Ustawę o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju,
n Zalecenia konwencji międzynarodowych.
n GOSPODARKA LEŚNA – gałąź gospodarki narodowej obejmująca użytkowanie lasu (głównie produkcję drewna)
n GOSPODARKA LEŚNA
działania związane z utrzymaniem trwałości drzewostanów w warunkach ich eksploatacji:
w zakresie hodowli, ochrony, Związanych z utrzymaniem i powiększaniem zasobów leśnych, a także gospodarowanie zwierzyną leśną.
n Drzewostan
zespół drzew rosnących w bliskim sąsiedztwie i wzajemnie na siebie oddziałujących, o określonym składzie gatunkowym, budowie (często także wieku) i związku z warunkami siedliskowymi
n jednorodny pod względem przyrodniczym i gospodarczym płat lasu, wyróżniający się od płatów sąsiednich cechami taksonomicznymi oraz ukształtowaniem szaty roślinnej
n Lesistość
Inaczej: wskaźnik lesistości – procentowy stosunek powierzchni lasów do ogólnej powierzchni geograficznej kraju (lub określonego obszaru).
n Klasa wieku
umowny okres, zwykle 20-letni, umożliwiający zbiorcze grupowanie drzewostanów według ich wieku.
Np. I klasa wieku obejmuje drzewostany do 20 lat, II – drzewostany w wieku 21–40 lat, itd.
n Miąższość drewna
n objętość drewna, mierzona w metrach
sześciennych (m3).
n Grubizna
n miąższość drzewa od wysokości pniaka do miejsca, w którym średnica w cieńszym końcu wynosi co najmniej
7 cm w korze (dotyczy zapasu na pniu)
n drewno okrągłe o średnicy w cieńszym końcu bez kory co najmniej 5 cm (dotyczy drewna pozyskanego)
Grubizna brutto – w korze;
Grubizna netto – bez kory
n Zapas
n miąższość (objętość) wszystkich drzew żywych o pierśnicy powyżej 7 cm (w korze) na danym obszarze.
n Zasobność
n zapas na pniu w przeliczeniu na 1 ha nazywany jest zasobnością.
n Pierśnica
n Grubość (średnica) drzewa stojącego na pniu, mierzona na wysokości 1,3 m od najwyższego punktu przy podstawie pnia
n Siedlisko
Abiotyczna część środowiska przyrodniczego
Zespół czynników decydujących o warunkach produkcji leśnej
Kształtuje się ono pod wpływem klimatu, gleby i położenia powierzchni
Siedlisko związane jest sprzężeniem zwrotnym z biocenozą
n Odnowienia
n Nowe drzewostany powstające w miejscu dotychczasowych, usuniętych w toku użytkowania lub zniszczonych przez klęski żywiołowe
n Nowe drzewostany powstałe na gruncie leśnym
n Odnowienia naturalne – nowe drzewostany powstają w sposób naturalny – z samosiewu lub odrośli
n Odnowienia sztuczne – nowe drzewostany są zakładane przez człowieka przez sadzenie lub siew
n Zalesienia
n Lasy założone na gruntach nieleśnych, dotychczas użytkowanych rolniczo, lub stanowiących nieużytki
n Etat
n Okresowa (1 rok, 10 lat) wielkość wyrębu wyrażona miąższością [m3] lub powierzchnią [ha]; określona dla jednostki administracyjnej (obrębu, nadleśnictwa) na podstawie sposobów zaleconych w obowiązujących przepisach (Instrukcji Urządzania Lasu)
n Wielkość zmienna, zależna od stanu lasu, określana przy sporządzaniu planów gospodarczych na najbliższy okres (10 lat)
n Rozmiar pozyskania
Rzeczywista ilość (miąższość) drewna pozyskana corocznie w gospodarstwie leśnym, wynikająca z planów gospodarczo-finansowych
n Zrąb zupełny
Powierzchnia, na której w wyniku użytkowania rębnego usunięto cały drzewostan, przewidywana do odnowienia w ciągu 2 najbliższych lat
n Przyrost
Zwiększanie z upływem czasu miąższości drzewa lub drzewostanu (uwzględniając pozyskanie), dokonuje się w określonym czasie
Wykład II
n Funkcje lasu
Przez pojęcie FUNKCJE LASU rozumie się zdolność do świadczenia różnego rodzaju usług o materialnym i niematerialnym charakterze.
Całokształt świadczeń lasu nazywa się funkcjami, ponieważ świadczenia te są zmiennymi zależnymi, zarówno od charakteru lasu, jak i od ciągle ulepszanych metod gospodarowania w lasach.
Las spełnia funkcje:
n pozaprodukcyjne,
n produkcyjne,
n mieszane (bardzo często)
Lasy spełniają funkcje w sposób:
n naturalny lub
...
sm1967