25-lecie NSZZ Solidarność.pdf

Monety emisji 2005

Narodowy Bank Polski

Rewers: Stylizowane: fragment konturu mapy wybrzeýa Polski

oraz poniýej wizerunki ludzi z flagami, z d¸oÄmi wzniesionymi

w geæcie zwyci«stwa. U gry p¸kolem napis: 1980 NSZZ

ãSOLIDARNOå" 2005, centralnie logo obchodw rocznicy 25-

lecia NSZZ ãSOLIDARNOå".

Monety

Ð 25-lecie NSZZ

ãSolidarnoæÓ Ð

Projektant monety: Ewa Olszewska-Borys

nomina¸

200 z¸

metal

900/1000Au

stempel

lustrzany

ærednica

27,00 mm

masa

15,50 g

wielkoæ emisji (nak¸ad)

4.600 szt.

Awers: U gry p¸kolem napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA. Z lewej

strony wizerunek or¸a ustalony dla god¸a Rzeczypospolitej

Polskiej, z prawej strony napis: 200 / ZüOTYCH. Poniýej or¸a napis:

SOLIDARNOå. U do¸u oznaczenie roku emisji: 2005. Pod lew

¸ap or¸a znak mennicy:.

nomina¸

2 z¸

Ð w

metal

stop CuAl5Zn5Sn1

Rewers: Na tle stylizowanego go¸«bia stylizowane wizerunki

ludzi trzymajcych si« za r«ce. U gry p¸kolem napis: 25-LECIE,

u do¸u p¸kolem napis: NSZZ ãSOLIDARNOå".

stempel

zwyk¸y

ærednica

27,00 mm

masa

8,15 g

Projektant monety: Ewa Olszewska-Borys

wielkoæ emisji (nak¸ad)

1.000.000 szt.

Awers: Wizerunek or¸a ustalony dla god¸a Rzeczypospolitej

Polskiej, po bokach or¸a oznaczenie roku emisji: 20-05, pod

or¸em napis: Zü 2 Zü, w otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA,

poprzedzony oraz zakoÄczony szeæcioma pere¸kami. Pod lew

¸ap or¸a znak mennicy: .

Rewers: Z prawej strony stylizowana d¸oÄ w geæcie

symbolizujcym zwyci«stwo. Z lewej strony ukoænie napis:

NSZZ / SOLIDARNOå. U gry p¸kolem napis: 1980-2005.

Na boku: Oæmiokrotnie powtrzony napis: NBP, co drugi

odwrcony o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami.

nomina¸

10 z¸

Projektant awersu: Ewa Tyc-KarpiÄska

Projektant rewersu: Ewa Olszewska-Borys

metal

925/1000 Ag

stempel

lustrzany

ærednica

32,00 mm

masa

14,14 g

Wszystkie monety emitowane przez NBP s prawnym

ærodkiem p¸atniczym w Polsce.

wielkoæ emisji (nak¸ad)

64.900 szt.

Awers: U gry z lewej strony p¸kolem napis: RZECZPOSPOLITA

POLSKA, poniýej wizerunek or¸a ustalony dla god¸a

Rzeczypospolitej Polskiej. Poniýej or¸a z lewej strony napis: 10 Zü.

U do¸u stylizowany fragment napisu: SOLIDARNOå. Niýej

z prawej strony oznaczenie roku emisji: 2005. Pod lew ¸ap

or¸a znak mennicy: .

Monety zosta¸y wyprodukowane w Mennicy Polskiej SA

w Warszawie.

W dniu 17 sierpnia 2005 r. Narodowy Bank Polski wprowadza do

obiegu monety, upami«tniajce 25-lecie NSZZ ãSolidarnoæÓ, o nast«-

pujcych nomina¸ach:

¥ 200 z¸ Ð wykonan stemplem lustrzanym w z¸ocie,

¥ 10 z¸ Ð wykonan stemplem lustrzanym w srebrze,

¥ 2 z¸ Ð wykonan stemplem zwyk¸ym w stopie Nordic Gold.

Ð w

Sk¸ad i druk: Drukarnia NBP

Ð w

Monety emisji 2005

Solidarnoæ Ð zwyci«ýa rwnieý dzisiaj

Pocztek ãSolidarnoæciÓ da¸ strajk w Stoczni GdaÄskiej im. Lenina,

ktry wybuch¸ 14 sierpnia 1980 r., m.in. w obronie zwolnionej

z pracy za dzia¸alnoæ opozycyjn Anny Walentynowicz. 16 sierpnia

strajk w Stoczni przerodzi¸ si« w solidarnoæciowy protest kilkudzie-

si«ciu zak¸adw z Wybrzeýa. Powo¸ano Mi«dzyzak¸adowy Komitet

Strajkowy, z Lechem Wa¸«s na czele. Komitet przyj¸ 21 postula-

tw, w tym najwaýniejszy Ð o wolnych zwizkach zawodowych.

31 sierpnia komisja rzdowa Ð pod presj fali strajkw, ogarniaj-

cej ca¸y kraj Ð podpisa¸a pierwsze w dziejach Polski Ludowej poro-

zumienie z reprezentujcym strajkujce zak¸ady na Wybrzeýu gdaÄ-

skim MKS. Gwarantowa¸o ono powstanie niezaleýnych od w¸adz

zwizkw zawodowych. Rozpocz¸ si« 16-miesi«czny okres dzia¸a-

nia legalnej ãSolidarnoæciÓ. W listopadzie po d¸ugich wahaniach

w¸adz zosta¸a ona zarejestrowana w Sdzie Najwyýszym, co by¸o

wydarzeniem bez precedensu w obozie komunistycznym. We wrze-

æniu i padzierniku 1981 r. obradowa¸ I Krajowy Zjazd Delegatw

NSZZ ãSolidarnoæÓ, ktry zatwierdzi¸ program i demokratycznie

wybra¸ w¸adze zwizku Ð Komisj« Krajow i jej przewodniczcego,

Lecha Wa¸«s«.

naleýa¸y Warszawa, Wroc¸aw, GdaÄsk i Krakw. 22 kwietnia 1982 r. po-

wo¸ano Tymczasow Komisj« Koordynacyjn NSZZ ãSolidarnoæÓ Ð

konspiracyjne kierownictwo zwizku w zast«pstwie w¸adz statuto-

wych. Do jej czo¸owych postaci naleýeli m.in. szef konspiracyjnego Re-

gionu Mazowsze Zbigniew Bujak, kierujcy dolnoælskim podziemiem

W¸adys¸aw Frasyniuk i przedstawiciel gdaÄskiej ãSolidarnoæciÓ

Bogdan Lis.

25 lat temu, w sierpniu 1980 roku, stoczniowcy walczyli o godnoæ

i prawo do Wolnoæci. Sprzeciw robotnikw wobec systemu komuni-

stycznego by¸ pierwszym impulsem do powstania szerokiego ruchu

spo¸ecznego skupionego w ramach NSZZ ãSolidarnoæÓ Ð ruchu, ktry

wp¸yn¸ na rzeczywistoæ i zakoÄczenie epoki zimnowojennej konfron-

tacji. ãSolidarnoæÓ pozwoli¸a prze¸ama strach, podnieæ g¸owy, zmo-

bilizowa miliony i natchn serca nadziej.

W latach 1982Ð1989 Ð zgodnie z og¸oszonym przez ãSolidarnoæÓ pro-

gramem budowy spo¸eczeÄstwa podziemnego Ð na szerok skal« roz-

win«¸a si« dzia¸alnoæ niezaleýna. Niezliczona liczba ulotek i znaczkw,

kilka tysi«cy wydanych poza cenzur ksiýek i tytu¸w prasowych,

konspiracyjne radiostacje powstajce w regionach tworzy¸y drugi

obieg informacji, ogarniajcy ca¸y kraj. Wyrazem masowego poparcia

dla ãSolidarnoæciÓ, niszczonej przez w¸adze, by¸y coroczne manifesta-

cje 1 i 3 maja oraz 31 sierpnia. Organizowane w duýych miastach kra-

ju skupia¸y tysice sympatykw ãSolidarnoæciÓ, by¸y gwa¸townie t¸u-

mione przez milicj«. Wolnoæciowe dýenia ãSolidarnoæciÓ spotka¸y si«

z duýym uznaniem w ca¸ym demokratycznym æwiecie, czego najbar-

dziej spektakularnym dowodem by¸o przyznanie Lechowi Wa¸«sie po-

kojowej Nagrody Nobla w 1983 r. Dla podziemia w Polsce nap¸ywa¸a

teý znaczna pomoc z Zachodu.

Nie l«kajcie si«! Ð wo¸a¸ do nas Papieý Jan Pawe¸ II. Wstaliæmy

z kolan i upomnieliæmy si« o swoje prawa, a wczesne w¸adze uæwia-

domi¸y sobie, ýe wystpi¸o przeciw nim oddolnie organizujce si« spo-

¸eczeÄstwo. To w¸aænie by¸a ãSolidarnoæÓ. Niespotykana od dziesi«-

cioleci aktywnoæ spo¸eczna. ãSolidarnoæÓ przez duýe ãSÓ, ktra

przyku¸a uwag« Europy i æwiata. Symbol, ikona rozgrywajcej si« na

naszych oczach historii.

25 lat temu walczyliæmy nie tylko o lepszy byt, ale teý o idee,

o godniejsze ýycie, o wolnoæ s¸owa, o spo¸eczeÄstwo obywatelskie.

Ducha nadziei i ducha walki nie zdusi¸y stan wojenny i krwawe repre-

sje. Wo¸aliæmy wtedy: Nie ma Wolnoæci bez ãSolidarnoæciÓ! I wywal-

czyliæmy j poprzez strajki i negocjacje Ð pokojowo. Wywalczyliæmy j

dla siebie i dla innych. Bo to w¸aænie Polski SierpieÄ odegra¸ kluczow

rol« w obaleniu poja¸taÄskiego porzdku Europy i otworzy¸ bramy

wolnoæci w zniewolonych totalitaryzmem krajach.

Zwizek zawodowy od samego pocztku by¸ wielkim ruchem spo-

¸ecznym, ktry zatrzs¸ posadami rzdw komunistycznych w Polsce.

Szacuje si«, ýe w latach 1980Ð1981 do ãSolidarnoæciÓ zapisa¸o si«

10 milionw osb. ãSolidarnoæÓ otwarcie nie kwestionowa¸a

obowizujcego w Polsce systemu. Jednak pojawienie si« niekontro-

lowanej przez w¸adze si¸y spo¸ecznej by¸o na d¸uýsz met« nie do

zaakceptowania dla rzdzcej krajem Polskiej Zjednoczonej Partii

Robotniczej i paÄstw bloku radzieckiego. Kolejne miesice 1981 r.

up¸yn«¸y pod znakiem zaostrzajcego si« konfliktu mi«dzy niedemo-

kratyczn w¸adz a g¸oszc wolnoæciowe postulaty ãSolidarno-

æciÓ. ãPolska rewolucjaÓ przyku¸a uwag« ca¸ego æwiata i coraz sil-

niej wp¸ywa¸a na polityk« mi«dzynarodow wielkich mocarstw.

Podj«te jeszcze w 1980 r. przygotowania do wprowadzenia stanu

wojennego pod wp¸ywem naciskw radzieckich nabra¸y tempa

w 1981 r.

Zwizek odegra¸ decydujc rol« w upadku komunizmu w Polsce i ca-

¸ym regionie. W 1989 r. dosz¸o do negocjacji przy Okrg¸ym Stole mi«-

dzy opozycj a w¸adz (6 lutego Ð 5 kwietnia 1989 r.). Przeprowadzo-

ne na mocy porozumieÄ Okrg¸ego Sto¸u cz«æciowo demokratyczne

wybory 4 czerwca 1989 r. by¸y punktem zwrotnym w najnowszej histo-

rii Polski. Sukces wyborczy ãSolidarnoæciÓ przyspieszy¸ rozk¸ad PZPR

i doprowadzi¸ do powo¸ania pierwszego w tej cz«æci Europy rzdu

z niekomunistycznym premierem Tadeuszem Mazowieckim. Przemiany

w Polsce i zachodzce rwnolegle w Zwizku Radzieckim wywo¸a¸y la-

win« protestw spo¸ecznych przeciw reýimom komunistycznym w in-

nych krajach. Zaledwie dwa miesice po powo¸aniu rzdu Mazowiec-

kiego upad¸ mur berliÄski, b«dcy silnie strzeýonym pasem umocnieÄ,

rozdzielajcym miasto na cz«æ zachodni i wschodni, symbol podzia-

¸u Niemiec i Europy na dwa wrogie obozy. Rwnieý w listopadzie

1989 r. mia¸a miejsce ãaksamitna rewolucjaÓ w Czechos¸owacji, ktra

w cigu paru dni doprowadzi¸a do pokojowej zmiany w¸adzy.

Solidarnoæ doprowadzi¸a w Polsce do Okrg¸ego Sto¸u, pierw-

szych wolnych wyborw oraz pierwszego niekomunistycznego rzdu.

To by¸a polska pokojowa droga do demokracji.

Solidarnoæ sta¸a si« takýe przyczynkiem do obalenia Muru BerliÄ-

skiego, tzw. Jesieni Ludw roku 1989, i do rozpadu Zwizku Radziec-

kiego. Przemiany nastpi¸y w ca¸ej zniewolonej komunizmem Europie

årodkowo-Wschodniej.

13 grudnia 1981 r. w cigu kilku godzin zatrzymano tysice zaskoczo-

nych dzia¸aczy ãSolidarnoæciÓ, w tym wi«kszoæ jej przywdcw. Do

koÄca 1982 r. przez obozy internowania przesz¸o oko¸o 10 tysi«cy lu-

dzi. Przeciwko stanowi wojennemu spontanicznie strajkowa¸o wiele

za¸g w ca¸ym kraju. 16 grudnia 1981 r. w Kopalni W«gla Kamiennego

ãWujekÓ, gdzie do strajkujcych grnikw milicja otworzy¸a ogieÄ,

zgin«¸o dziewi« osb. Z pracy i ýycia publicznego usuwano osoby

zaangaýowane w ãSolidarnoæÓ przed wprowadzeniem stanu wojen-

nego. Przez nast«pne lata kontynuujcym w podziemiu dzia¸alnoæ

zwizkow grozi¸y konfiskaty, aresztowania i wysokie kary wi«zienia.

Wiele osb musia¸o si« ukrywa. Do po¸owy 1984 r. roku wi«ziono

siedmiu przywdcw ãSolidarnoæciÓ i czterech cz¸onkw by¸ego Komi-

tetu Samoobrony Spo¸ecznej ãKORÓ.

Duch Solidarnoæci jest potrzebny i dzisiaj. S jeszcze miejsca, do

ktrych duch Wolnoæci nie dotar¸, i takie, w ktrych zosta¸ z¸amany

przez postsowieck dyktatur«. Zawsze jesteæmy blisko z tymi, ktrzy

odzyskuj Wolnoæ. Niech Solidarnoæ pozwoli podnieæ g¸owy tym,

ktrzy walcz o demokracj«, swobody obywatelskie, wolne s¸owo. To

w¸aænie testament Solidarnoæci: Wolnoæ!

17 kwietnia 1989 r. Ð po ponad siedmiu latach nielegalnej dzia¸alno-

æci Ð Sd Wojewdzki w Warszawie ponownie zarejestrowa¸ NSZZ

ãSolidarnoæÓ. Koniec komunizmu w Polsce, przypiecz«towany

w 1990 r. wyborem przewodniczcego ãSolidarnoæciÓ Lecha Wa¸«sy

na prezydenta Rzeczypospolitej, zamkn¸ historyczny etap w dzie-

jach zwizku.

Oryginalne drewniane tablice, na ktrych w 1980 r. zosta¸y spisane ý-

dania strajkujcych, zosta¸y wpisane 16 padziernika 2003 roku na

åwiatow List« Dziedzictwa Kulturowego UNESCO pt. ãPami« åwiataÓ.

Mimo represji w ca¸ym kraju zacz«¸y si« odradza tajne struktury

zwizku. W zak¸adach pracy dzia¸alnoæ podtrzymywa¸y tajne komisje

zak¸adowe, w wi«kszych skupiskach ãSolidarnoæciÓ powstawa¸y pod-

ziemne kierownictwa regionalne. Do najsilniejszych oærodkw oporu

Lech Wa¸«sa

dr Pawe¸ SowiÄski,

Instytut Studiw Politycznych PAN

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: