Świat Nauki PL - 2004-09_157.pdf - ====== ŚWIAT NAUKI - reart1

Wrzesieƒ 2004

Nr 9 (157)

MEDYCYNA

24 Us∏yszeç na nowo

PAWE¸ WALEWSKI

Polskie osiàgni´cia w doskonaleniu metod odzyskiwania s∏uchu wytyczajà na Êwiecie kierunki nowych terapii.

BIOTECHNOLOGIA

32 Skarb ukryty w genomach zbó˝

STEPHEN A. GOFF i JOHN M. SALMERON

Krzy˝owanie roÊlin uprawnych, oparte na znajomoÊci ich genomów, zapoczàtkuje nowà zielonà rewolucj´.

TECHNIKI INFORMACYJNE

40 Kolejny triumf plastiku

GRAHAM P. COLLINS

Plastikowe uk∏ady scalone zapewne nie b´dà tak szybkie ani tak ma∏e

jak krzemowe, ale ich wielkà zaletà jest ∏atwoÊç wytwarzania.

LOTY KOSMICZNE

48 Elektrodynamiczne wi´zi w kosmosie

ENRICO LORENZINI i JUAN SANMARTÍN

Technologia kosmicznych wi´zi umo˝liwia wytwarzanie sztucznej grawitacji i pràdu

elektrycznego, zmniejszajàc lub wr´cz eliminujàc zapotrzebowanie na paliwa chemiczne.

FIZYKA

56 SzeÊçset hektarów dla mikroÊwiata

RYSZARD SOSNOWSKI i ANDRZEJ KAJETAN WRÓBLEWSKI

CERN – naukowa wie˝a Babel, w której dokonano wielu prze∏omowych odkryç

– obchodzi pi´çdziesi´ciolecie istnienia.

KOSMOLOGIA

66 Bez strachu przed naukà

WYWIAD Z LAWRENCE’EM M. KRAUSSEM

Znany fizyk, autor komentarzy prasowych i ksià˝ek, mówi o teorii strun,

istnieniu dodatkowych wymiarów i spo∏ecznych problemach nauk przyrodniczych.

PSYCHOTERAPIE

70 Lecznicza iluzja

HUNTER G. HOFFMAN

Wchodzàc w Êwiat wygenerowany przez program komputerowy,

pacjenci uwolnià si´ od bólu i przezwyci´˝à fobie.

MILITARIA

78 Atomówkà w bunkier

MICHAEL LEVI

Nowe, penetrujàce pociski jàdrowe mogà niszczyç podziemne

instalacje wojskowe, jednak ich przydatnoÊç budzi wàtpliwoÊci.

sta∏e dzia∏y

Listy

Sto lat temu

6anorama

n Zgubne skutki mniejszego nas∏onecznienia.

n Kwazar zwany koniczynkà.

n Woda na orbicie.

n Skrzyd∏a jak p∏etwy wieloryba.

n Nowy standard zabezpieczania komputerów.

n Farmaceutyczne drogi prowadzà do Indii.

n Wespó∏ z komarami przeciw malarii.

n Kosztowna inteligencja etykiet.

20 G∏os sceptyka

Zjawiska nadprzyrodzone na ka˝dym rogu.

22 Sylwetka: Deborah S. Jin

Królowa zimnych fermionów.

86 Nauka w zaprz´gu

Zaglàdanie do wn´trza cia∏a.

88 Podró˝e z naukà w tle

Teleskop na kraterze.

90 Recenzje

n Kopalnia wiedzy poufnej.

n Wspó∏czesne wojny plemion.

93 Warto wiedzieç

Zaproszenie na Festiwal Nauki.

95 Strefa hi-tech

96 Jak i dlaczego

Dzia∏k´ na Ksi´˝ycu kupi´.

Ilustracja na ok∏adce: Alfred T. Kamajian

SWIATNAUKI @ WSIP.COM.PL

Listy

PU¸APKI RECENZOWANIA

Dziesi´ç lat temu, kiedy psychologia

ewolucyjna dopiero rozwija∏a skrzy-

d∏a, Robert Wright wyda∏ ksià˝k´ Mo-

ralne zwierz´ , w której efektownie za-

stosowa∏ tezy tego nowego wcielenia

socjobiologii do samego Darwina.

Przy okazji postawi∏ kontrowersyjnà

tez´, ˝e psychologia ewolucyjna po-

zwala naukowo uzasadniç wy˝szoÊç

tradycyjnej, wiktoriaƒskiej moralno-

Êci nad modelem „post´powym” i po-

trzeb´ prawicowego zwrotu w polityce spo∏ecznej i prawo-

dawstwie amerykaƒskim. Póêniej Wright wyda∏ jeszcze

ksià˝k´ Nonzero , w której dowodzi, ˝e logika teorii gier pro-

wadzi do wniosku, ˝e ludzkoÊç musi coraz intensywniej szu-

kaç strategii gier o sumie niezerowej (tzn. takich, w których

wspó∏praca przynosi zysk wszystkim), a to z czasem doprowa-

dzi do powstania planetarnego superorganizmu (zbiorowej

nadÊwiadomoÊci, czegoÊ w rodzaju „noosfery” Teilharda de

Chardina czy „umys∏u Gai” Lovelocka). Wright, publicysta

takich amerykaƒskich tygodników, jak neokonserwatywny

The New Republic czy Time , ch´tnie wi´c stawia Êmia∏e tezy,

podszyte mistycyzmem lub szukaniem celowoÊci i sensu

w przyrodzie, z którymi wi´kszoÊç naukowców nie musi si´

zgadzaç.

Micha∏ C. Kacprzak w swej recenzji „Pu∏apki moralizowa-

nia” [ Âwiat Nauki , lipiec 2004] sceptycznie podchodzi do co

bardziej radykalnych stwierdzeƒ popularnego amerykaƒskie-

go autora (i ma oczywiÊcie do tego prawo). Przy okazji jednak

wypowiada si´ szerzej na temat neodarwinizmu, uto˝samia-

jàc go z socjobiologià i koncepcjà samolubnego genu. Pisze

m.in.: „Neodarwinizm zrodzi∏ si´ w po∏owie lat szeÊçdziesià-

tych, a spopularyzowali go 10 lat póêniej dwaj uczeni: [...]

Edward O. Wilson w [...] Socjobiologii i [...] Richard Dawkins

w [...] Samolubnym genie . [...] Neodarwinizm, nieraz okre-

Êlany mianem teorii samolubnego genu, wkrótce zosta∏ uzna-

ny za podstawowà teori´ wspó∏czesnej biologii [...] [nadal

jednak] budzi wielkie kontrowersje”.

Wypada przypomnieç, ˝e neodarwinizm (czyli syntetycz-

na teoria ewolucji) narodzi∏ si´ w latach czterdziestych

XX wieku z syntezy genetyki populacyjnej i paleontologii, a je-

go wspó∏twórcami byli m.in. Ronald Fisher, Theodosius

Dobzhansky, J. B. S. Haldane, George Gaylord Simpson i

Ernst Mayr. Ten ostatni obchodzi∏ zresztà 5 lipca setne urodzi-

ny (!) i z tej okazji w Science ukaza∏ si´ jego esej oceniajàcy

rozwój teorii ewolucji w minionych kilkudziesi´ciu latach.

SpoÊród „ojców za∏o˝ycieli” tylko Sewall Wright zajmowa∏

si´ ewolucjà zachowania, budujàc m.in. modele teoretyczne

doboru krewniaczego i altruizmu odwzajemnionego. Ani so-

cjobiologia, ani „samolubny gen” nie nale˝à do zr´bu neo-

darwinizmu, ani tym bardziej nie sà jego synonimami. Pod-

stawowym mechanizmem neodarwinowskiej ewolucji jest

dobór naturalny, a ten si∏à rzeczy dzia∏a na osobniki w popu-

lacji, nie na pojedyncze geny – prze˝ywajà, ginà lub rozmna-

˝ajà si´ tylko ca∏e osobniki, nie pojedyncze geny; wiele ge-

nów ma wielorakie skutki dla organizmu (plejotropia), a wi´k-

szoÊç cech zale˝y od wspó∏dzia∏ania wielu genów, tote˝ dobór

„nie widzi” genów jako takich, lecz selekcjonuje fenotypy

(osobniki). Stàd wprowadzona po kilkudziesi´ciu latach przez

Dawkinsa koncepcja samolubnego genu nie mo˝e byç osià

neodarwinizmu (choç uda∏o si´ wykazaç w szczególnych przy-

padkach konflikty mi´dzy genami np. matki i p∏odu czy te˝

„samolubne” namna˝anie si´ w naszym genomie niektórych

sekwencji DNA). Podobnie do pierwotnego kanonu neodarwi-

nizmu jako podstawowej teorii wspó∏czesnej biologii nie na-

le˝y ani socjobiologia Wilsona (stanowiàca prób´ ekstrapo-

lacji myÊlenia biologicznego na zachowania spo∏eczne i w

zwiàzku z tym niemajàca zastosowania do wi´kszoÊci orga-

nizmów na Ziemi poza niektórymi grupami zwierzàt), ani

wywodzàca si´ z niej psychologia ewolucyjna (o jeszcze w´˝-

szych zainteresowaniach, bo skupiona g∏ównie na wyjaÊnia-

niu biologicznego pod∏o˝a ludzkich sk∏onnoÊci psychicznych

i behawioralnych).

Warto zatem w krytycznym ferworze odró˝niaç, po pierw-

sze, neodarwinizm od koncepcji samolubnego genu czy

te˝ socjologii i psychologii ewolucyjnej (bo np. zarzuty pod

adresem jednej majà si´ nijak do prawomocnoÊci drugiej), a

po drugie – zaanga˝owanà politycznie publicystyk´ naukowà

(jak ksià˝ka Wrighta – zresztà Êwietna w swoim gatunku) od

nauki (warto np. przeczytaç wydany niedawno przez Gdaƒ-

skie Wydawnictwo Psychologiczne podr´cznik Psychologia

ewolucyjna Davida Bussa).

KAROL SABATH

Instytut Paleobiologii PAN

W swojej recenzji dokona∏em byç mo˝e pewnych nieprawo-

mocnych uproszczeƒ i skrótów myÊlowych, na co skrupulatnie

zwraca uwag´ Karol Sabath. Pragn´ jednak podkreÊliç, ˝e mój

skromny tekst nie pretenduje do stricte naukowej polemiki z pu-

blikacjà Roberta Wrighta, która równie˝ nie ma ÊciÊle naukowe-

go charakteru, o czym wspomina zresztà autor listu.

Chcia∏bym wi´c jedynie zauwa˝yç, ˝e poj´cia „neodarwi-

nizmu”, „psychologii ewolucyjnej” czy „socjobiologii” nie sà

a˝ tak ÊciÊle zdefiniowane, jak by sobie tego ˝yczy∏ mój ad-

wersarz. Sama psychologia ewolucyjna wyewoluowa∏a po-

niekàd z socjobiologii i to pod wp∏ywem wcale nie do koƒca

naukowych czynników (chodzi oczywiÊcie o krytyk´ podszytà

ideologià). Dotyczy to równie˝ neodarwinizmu, którego po-

czàtki K. Sabath umieszcza w latach czterdziestych XX wieku,

a tymczasem na przyk∏ad Encyklopedia PWN wskazuje na

koniec wieku XIX.

Po drugie – krytycznie oceni∏em jedynie spójnoÊç logicznà

wywodu zawartego w ksià˝ce, zdajàc sobie spraw´ z tego, ˝e ma

ona jakieÊ cele polityczne, co autor Moralnego zwierz´cia pró-

bowa∏ zresztà zawoalowaç, Êmiem twierdziç, w sposób dosyç

nieudolny. Ksià˝ka niewàtpliwie nie jest tym – ani nie mia∏a

byç – czym na przyk∏ad Psychologia ewolucyjna Bussa i z te-

go zdaj´ sobie spraw´.

MICHA¸ C. KACPRZAK

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania listów.

WRZESIE¡ 2004 ÂWIAT NAUKI 3

Redaktor naczelny

Joanna Zimakowska

joanna_zimakowska@wsip.com.pl

Redakcja:

El˝bieta Wieteska (z-ca redaktora naczelnego)

elzbieta_wieteska@wsip.com.pl

Andrzej Fàfara (sekretarz redakcji )

andrzej_fafara@wsip.com.pl

Micha∏ Ró˝yczka

Paulina Szczuciƒska

Lech Trzeciak

Korekta

Agata Przybysz

Redakcja techniczna

Jolanta Kotas

Sk∏ad i ∏amanie

Alicja Rudnik

Opracowanie graficzne

Krzysztof P∏uciennik

Adres redakcji

00-965 Warszawa, Al. Jerozolimskie 136

P. poczt. nr 9

tel.: (0 22) 576-27-00, faks: (0 22) 576-27-10

swiatnauki@wsip.com.pl

www.swiatnauki.pl

Wydawca

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne SA

Prezes Zarzàdu

Jan Ruraƒski

Dyrektor Pionu Czasopism

Zbigniew Gajewski

02-305 Warszawa,

Al. Jerozolimskie 136

tel.: (0 22) 576-25-00, faks: 576-25-09

www.wsip.com.pl

D ruk

T¸UMACZE, AUTORZY I KONSULTANCI BIE˚ÑCEGO NUMERU

prof. dr hab. Aleksy Bartnik,

Instytut Fizyki Teoretycznej UW

prof. dr hab. Ewa Bartnik,

Instytut Botaniki

Wydzia∏ Biologii UW

mgr Rafa∏ Bo˝ek,

Instytut Fizyki DoÊwiadczalnej UW

mgr Urszula Bulkowska,

Instytut Biochemii

Wydzia∏ Biologii UW

prof. dr hab. Zbigniew Czarnocki,

Wydzia∏ Chemii UW

dr Micha∏ Czerny

dr Rafa∏ Derlacz,

Instytut Biochemii

Wydzia∏ Biologii UW

mjr rez. Micha∏ Fiszer,

Lotnictwo Wojskowe

mgr Marek Go∏´biewski,

Urania – Post´py Astronomii

mgr Gra˝yna Grz´dowicz

mgr in˝. Grzegorz Janczyk,

Instytut Mikro- i Optoelektroniki

Politechnika Warszawska

mgr Marek KroÊniak,

Biblioteka Jagielloƒska

mgr Krzysztof KwaÊniewicz,

t∏umacz j´zyka angielskiego

Magdalena Mostowska

prof. dr hab. Jan Mostowski,

Instytut Fizyki PAN

dr Sabina Nowak,

Stowarzyszenie dla Natury „Wilk”

mgr in˝. Marek Oramus

prof. dr hab. Ryszard Sosnowski,

Instytut Problemów Jàdrowych

w Warszawie

dr Janusz Sozaƒski,

Katedra Stosunków Mi´dzynarodowych

Uniwersytet Miko∏aja Kopernika

w Toruniu

lek. med. Pawe∏ Walewski,

Polityka

prof. dr hab. Andrzej Kajetan Wróblewski,

Wydzia∏ Fizyki UW

Prenumerata:

RUP Bydgoszcz

ul. Jagielloƒska 6, 85-950 Bydgoszcz

tel. (0-52) 322-90-86 lub (0-52) 322-32-51 (do 9) wew. 281.

faks: (0-52) 322-72-06

e-mail: hanna.maselewska@gdansk.poczta-polska.pl

Reklama:

Ad Venture Team

ul. Âwieradowska 44A, 02-662 Warszawa

tel.: (0 22) 853-16-30 w.105,

faks: (0 22) 853-16-29

e-mail: tstelmachow@ad-venture-team.pl

Numery archiwalne:

Sprzeda˝ numerów archiwalnych

(trzech wstecz) prowadzà cztery

ksi´garnie WSiP (w Warszawie:

Nike-Podr´czniki przy ul. Zgoda 12,

Ksi´garnia WSiP w Al. Jerozolimskich 136

i Szkolna przy ul. Jasnej 26;

w Poznaniu: Edukacyjna przy ul. Gwarnej 5)

oraz 66 ksi´garni agencyjnych

na terenie ca∏ego kraju.

Mo˝na je tak˝e zamówiç w wersji

elektronicznej na stronie internetowej:

www.swiatnauki.pl

Spó∏ka z o.o.

ul. Okrzei 5, 64-920 Pi∏a

INDEKS 378194

ISSN 0867-6380

Wszystkie prawa zastrze˝one (∏àcznie z t∏umaczeniem

na j´zyki obce). ˚aden fragment niniejszego wydania

nie mo˝e byç wykorzystany w jakiejkolwiek formie

– fotokopii, mikrofilmu czy innych reprodukcji – ani

przek∏adany na j´zyk mechaniczny bez pisemnej zgody

wydawcy. SCIENTIFIC AMERICAN jest zastrze˝onà

nazwà handlowà nale˝àcà do Scientific American, Inc.

w Nowym Jorku i u˝ywanà przez firm´ WSiP SA

na podstawie umowy licencyjnej.

Inne obcoj´zyczne wydania Scientific American

Editor in Chief: John Rennie

Board of Editors: Mariette DiChristina,

Ricki L. Rusting, Philip M. Yam, Gary Stix,

Michelle Press, W. Wayt Gibbs

Editors: Mark Alpert, Steven Ashley,

Graham P. Collins,

Steve Mirsky, George Musser, Christine Soares

Contributing Editors: Mark Fischetti,

Marguerite Holloway, Philip E. Ross, Michael Shermer,

Sarah Simpson, Carol Ezzell Webb

Editorial Director, Online : Kate Wong

Art Director : Edward Bell

Chairman Emeritus : John J. Hanley

Chairman : John Sargent

President and Chief

Executive Officer: Gretchen G. Teichgraeber

Vice President and Managing Director,

International: Dean Sanderson

Vice President: Frances Newburg

SCIENTIFIC AMERICAN, INC.

415 Madison Avenue

New York, NY 10017-1111

SCIENTIFIC AMERICAN

DUTCH/BELGIAN

LANGUAGE EDITION

EOS Magazine

Kleindokkaai 3-5

9000 Gent

BELGIA

SCIENTIFIC AMERICAN

BRASIL

Duetto Editorial Ltda.

Rua Cunha Cago, 412 cj.33

Pinheiros 05421-0001

São Paulo SP

BRAZYLIA

KEXUE ZAZHISHE

Scientific and Technical

Documents

Publishing House

No. 15, Fuxing Road

Beijing 100038

CHINY

POUR LA SCIENCE

Editions BELIN

8, rue Férou

75006 Paris

FRANCJA

SPEKTRUM DER

WISSENSCHAFT

Slevogtstr. 3-5

69126 Heidelberg

NIEMCY

LE SCIENZE

via Cristoforo

Colombo 149

00147 Rome

W¸OCHY

SCIENTIFIC AMERICAN

GREEK EDITION

Katoptro Publications

Greece

8 Korizi Street

Ateny 11743

GRECJA

NIKKEI SCIENCE,

INC.

1-9-5 Otemachi

Chiyoda-ku

Tokyo 100-8066

JAPONIA

MAJALLAT AL-OLOOM

Kuwait Foundation

for the Advancement

of Sciences

P. O. Box 20856

Safat, 13069

KUWEJT

INVESTIGACIÓN

Y CIENCIA

Prensa Científica S.A.

Muntaner 339, pral. 1

08021 Barcelona

HISZPANIA

SCIENTIFIC AMERICAN

TAIWAN EDITION

Yuan-Liou Publishing Co.

7F-5, Sec. 3,

184 Ding Chou Road,

Taipei

TAJWAN

SCIENTIFIC

AMERICAN

ˇ eské vydáni

Espero Publishing, Ltd.

Libuˇská 319

142 00 Praga 4

CZECHY

SVIT NAUKY

Lvivskyi Der˝annyi

Medycznyi Universytet

Pekarska 69

290010, Lviv

UKRAINA

Redakcja nie odpowiada za treÊç zamieszczanych reklam.

4 ÂWIAT NAUKI WRZESIE¡ 2004

100 lat temu

Droga ˝elazna podziemna w New-Yorku,

20 km d∏uga, czterotorowa, majàca dziel-

nic´ wyspy Manhattan po∏àczyç z cz´-

Êcià pó∏nocnà miasta, oddana zosta∏a do

ruchu w d. 1 wrzeÊnia r. b. Budow´ tej

drogi ˝el. rozpocz´to 24 marca 1900 r.

Koszt ogólny robót wynosi∏ 170 milio-

nów franków. Pr´dkoÊç ruchu, pocià-

gów przyj´to na razie 50 km/g .

jàc wogóle wyrób spirytusu. Od czasu

gdy uczeni znaleêli w ciepliku niespo-

˝yte êród∏o energii, podj´to starania ku

∏atwemu i oszcz´dnemu sposobowi je-

go wytwarzania. Dawniej jako opa∏ sto-

sowane by∏o niemal wy∏àcznie drzewo;

nast´pnie, po znalezieniu w´gla ka-

miennego i ocenieniu jego w∏asnoÊci,

pocz´to go u˝ywaç, lecz z czasem za-

uwa˝ywszy, ˝e jego pok∏ady, jakkolwiek

bardzo znaczne, w koƒcu wyczerpaç si´

muszà, obmyÊlano coraz to lepsze sys-

temy pieców, palenisk, kot∏ów i t. p., ma-

jàce wprowadziç tu zamierzonà oszcz´d-

noÊç. Do tych samych celów stosowany

jest tak˝e olej skalny, a nawet ró˝ne jego

destylaty, a na ma∏à skal´ do gotowania

stosowano i spirytus.

Lecz prawdziwy post´p na tej drodze

datuje si´ dopiero od chwili, gdy zamiast

wywiàzywania cieplika na zewnàtrz ma-

szyny, jak to jest np. w maszynach paro-

wych, pocz´to go otrzymywaç w jej wn´-

trzu (w t. zw. maszynach gazowych)

przez spalenie odpowiedniej iloÊci mie-

szaniny palnej, utworzonej przez cia∏o

palne, jak np. gaz oÊwietlajàcy, gaz

Dowson’a, benzyn´, naft´ i t. p. z tlenem

zaczerpni´tym z otaczajàcego powietrza.

W chwili obecnej posiadamy ju˝ znacz-

nà liczb´ systemów maszyn gazowych, z

których jedna grupa obszerniejsza sta-

nowi t. zw. maszyny wybuchowe, drugà

zaÊ, mniej licznà jak dotàd, lecz donio-

Êlejszego znaczenia, tworzà maszyny o

spalaniu powolnem. I co najwa˝niejsze,

˝e one wszystkie wykazujà wspó∏czyn-

nik u˝yteczny cieplikowy daleko wi´k-

szy ani˝eli maszyny parowe.

W ostatnich kilku latach fabrykanci

maszyn gazowych pocz´li tytu∏em próby

stosowaç do tych samych celów i spiry-

tus, pomimo, ˝e jego wartoÊç cieplikowa

jest nierównie mniejsza ani˝eli nafty,

benzyny i t.p. Powa˝niejszym bodêcem

do tego by∏a uchwa∏a Towarzystwa Rol-

niczego Niemieckiego, które na zebra-

niu ogólnem w paêdzierniku 1901 r.

uchwali∏o przedsi´wziàç w roku nast´p-

nym, t. j. w r. 1902, na wystawie w Man-

nheimie szereg doÊwiadczeƒ z lokomo-

bilami spirytusowemi, zastosowanemi

g∏ównie do potrzeb rolniczych, ku czemu

og∏oszony by∏ konkurs na ich dostaw´

w czasie oznaczonym. Spirytus dostar-

czony mia∏ mieç 95%, dozwolone jed-

nak by∏o fabrykantom dowolnie roz-

cieƒczaç go wodà, jako te˝ i dodawaç

benzolu do 25%, przyczem uznano wsze-

lako za po˝àdane u˝ywanie spirytusu

ni˝szej t´goÊci, przy jak najmniejszej

iloÊci benzolu.

System metryczny w Ameryce. Na ˝àdanie

Izby handlowej amerykaƒskiej w Pary˝u,

tamtejsze Stowarzyszenie in˝ynierów cy-

wilnych (Société des Ingenieurs Civils de

France) wyznaczy∏o komisy´ w celu od-

parcia zarzutów, podniesionych w Ame-

ryce przeciwko wprowadzeniu systemu

metrycznego. Z memorya∏u odnoÊnego

tej komisyi zaznaczamy motyw, który

g∏osi, ˝e zaprowadzenie we wszystkich

paƒstwach cywilizowanych jednego i te-

go samego systemu miar przedstawia∏o-

by korzyÊç donios∏à dla ich wzajemnych

stosunków i ˝e do tego celu ˝aden in-

ny system oprócz metrycznego si´ nie na-

daje. System angielski miar nie tylko

w Stanach Zjednoczonych Ameryki Pó∏n.

i w Paƒstwie Rosyjskiem, lecz nawet i w

samej Anglii ma coraz wi´cej przeciwni-

ków, tak, ˝e dziÊ ju˝ wàtpiç nie mo˝na,

˝e ostatecznie zaniechany b´dzie.

DoÊwiadczenia z lokomobilami spirytuso-

wemi w 1902 r. Jednà ze zdobyczy ubie-

g∏ego stulecia, która zyska∏a ju˝ ogólne

prawo obywatelstwa, jest ustalenie si´

zasady, ˝e ka˝da ga∏àê przemys∏u, opar-

ta na racyonalnych podstawach, przy-

czynia si´ do zwi´kszenia dobrobytu

ogólnego, lecz w wielu razach ludziom

bardzo powierzchownie rzeczy osàdza-

jàcym wydaje si´, ˝e pewien wytwór mo-

˝e same tylko straty przynosiç. Do ta-

kich zaÊ zaliczajà oni mi´dzy innymi

spirytus, twierdzàc, ˝e jakkolwiek ta

ciecz bogaci jednostki, to doprowadza-

∏a i doprowadza do zguby tysiàce ludzi,

padajàcych ofiarà swej niepowÊciàgli-

woÊci i na podstawie tego jednostronne-

go sàdu wydajà wyrok zag∏ady, pot´pia-

LOKOMOBIL SPIRYTUSOWY Towarzystwa akcyjnego samojazdów i motorów

w Marienfelde pod Berlinem.

WRZESIE¡ 2004 ÂWIAT NAUKI 5

Świat Nauki PL - 2004-09_157.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: